Neurotoxiciteit van XTC Dr. Hylke Vervaeke

Hoe voelt XTC?

Wat is XTC? In een XTC-pil of MDMA-poeder zou 3,4-methyleendioxymethamfetamine (MDMA) moeten zitten als werkzame stof MDMA is afgeleid van de basisstructuur methamfetamine

Wat is XTC? MDMA methamfetamine

Wat is XTC? MDMA methamfetamine

Wat is XTC? MDMA = methamfetamine + extra ringvormige structuur extra ringvormige structuur: werking van MDMA fundamenteel verschillend van (meth)amfetamine: ter hoogte van de hersenen effecten die gebruiker ervaart

Wat is XTC? MDMA heeft een dubbele werking Stimulerend: door de methamfetamine-structuur Entactogeen/bewustzijnsveranderend (verliefd, warm, behoefte aan contact en intimiteit): door de extra ringvormige structuur

Acute risico’s Kans op ernstige acute schade of overlijden door XTC-gebruik is relatief klein XTC draagt slechts in zeer kleine mate bij aan drugssterfte XTC en hersenschade???

Hoe werken de hersenen? hersencel of neuron

Hoe werken de hersenen?

Hoe werken de hersenen?

Neurotransmitters Serotonine: stemming, geheugen en concentratie, impulsiviteit en regelen lichaamstemperatuur

MDMA serotonine

Werking in de hersenen

Dieronderzoek Injectie van 20 mg/kg MDMA tweemaal per dag, gedurende vier opeenvolgende dagen bij de rat, veroorzaakt schade aan de serotonine-axonen. 2,5 mg/kg MDMA oraal om de twee weken gedurende vier maanden bij de squirrelaap, veroorzaakt geen schade aan de serotonine-axonen. 5 mg/kg MDMA oraal eenmalig bij de squirrelaap, veroorzaakt schade aan de serotonine-axonen. 1,25 mg/kg MDMA oraal tweemaal per dag, gedurende vier opeenvolgende dagen bij de resusaap, veroorzaakt geen schade aan de serotonine-axonen.

XTC en hersenschade MDMA is in staat serotonine-axonen te beschadigen Meer hersenschade bij proefdieren bij hogere omgevingstemperatuur Gebeurt dit ook bij mensen die XTC gebruiken?

Netherlands XTC Toxicity Study (NeXT)

NeXT Multidisciplinaire studie Academisch Medisch Centrum, Universiteit van Amsterdam Universitair Medisch Centrum Utrecht Bonger Instituut, Universiteit van Amsterdam

NeXT Hersenscans Cognitieve en neuropsychologische testen Sociale context van XTC-gebruik Implicaties voor drugpreventie en educatie

NeXT Gebruikers 100+ pillen Langdurige gebruikers (gemiddelde leeftijd 45 jaar) Prospectieve studie

Gebruikers 100+ pillen MDMA beschadigt specifiek serotonine hersencellen in de thalamus Thalamus = schakelstation voor zintuiglijke informatie, emotie en controle beweging

Gebruikers 100+ pillen Deze schade komt specifiek door MDMA en is niet te wijten aan gebruik van amfetamine, cocaïne of cannabis Vermindering van aantal serotonine-transporters > schade axonuiteinden Verhoogde doorbloeding van thalamus (bloedvatverwijding)

Wat betekent dit voor dagelijks functioneren en geheugen???

Gebruikers 100+ pillen Neuropsychologische testen: aandacht, werkgeheugen, visueel geheugen, verbaal geheugen, mentale rotatietaak XTC negatief effect op verbaal geheugen, niet op andere testen

Gebruikers 100+ pillen Verbale geheugentest = 15 woordenlijst XTC-gebruikers onthouden twee woorden minder dan controlegroep Effect specifiek te wijten aan XTC, niet aan andere middelen

Gebruikers 100+ pillen Hoe erg is dat? Klinische relevantie? Testuitslag binnen ‘normal range’ Effect wellicht te klein om last van te hebben in dagelijks leven

Langdurige gebruikers Oudere (gemiddeld 45 jaar) XTC-gebruikers (888 pillen) vergelijken met polydruggebruikers die geen/weinig XTC gebruikt hebben en niet-gebruikers Slechter verbaal geheugen; ook na jaren abstinentie > blijvende schade?

Langdurige gebruikers Schade niet erger dan bij jongere gebruikers Schade XTC telt op bij verminderd geheugen ouder worden (1 + 1 = 2; dus niet multiplicatief 1 + 1 = 3)

Verschillen gebruikers en niet-gebruikers al van elkaar vóór ze ooit XTC gebruikt hebben en verklaart dát de verschillen?

Prospectieve studie 188 ecstasy-naïeven met redelijke kans op gebruik in de toekomst, 1-2 jaar gevolgd Ongeveer 60 zijn ecstasy gaan gebruiken gedurende loop studie, gemiddeld 6 pillen (mediaan 2) Hersenscans en neuropsychologische testen vóór en na het eerste gebruik

Prospectieve studie Geen verschillen in serotonine-transporters op hersenscans Milde veranderingen in hersendoorbloeding Geen ‘schade’, maar langdurige veranderingen Klinische relevantie moeilijk te interpreteren

Prospectieve studie Verbaal geheugen 15 woordenlijst Testscores van niet-gebruikers nemen toe, ze scoren half woord beter op tweede test (jaar na eerste test) = leereffect Bij XTC-gebruikers geen leereffect Testscores van gebruikers en niet-gebruikers verschillen niet significant van elkaar

Conclusies? MDMA kan serotonine hersencellen beschadigen XTC-gebruik heeft een negatief effect op verbaal geheugen De scores blijven echter binnen normale range Functionele gevolgen veeleer mild XTC zeker niet zonder risico

Preventie en educatie XTC is niet alleen kommer en kwel XTC-gebruikers vinden voordelen groter dan nadelen

Preventie en educatie 85% van gebruikersgroep noemt positieve langetermijneffecten, voornamelijk verbetering sociale relaties (49%) 45% meldt negatieve langetermijngevolgen, zoals verminderd geheugen (18%) en stemming (8%)

Preventie en educatie Er is risicobewustzijn Maar dit leidt niet tot stoppen met gebruik Meeste gebruikers stoppen echter spontaan rond de leeftijd van 30 jaar

Preventie en educatie Preventie en educatie: inzetten op risicobeperking Concrete aanwijzingen gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek Laat vrienden rol spelen in drugeducatie

NeXT Wim van den Brink Dirk Korf Nick Ramsey Maartje de Win Gerry Jager Thelma Schilt