Mercator Europees Kenniscentrum voor Meertaligheid en Taalleren Cor van der Meer Leeuwarden / Ljouwert, Fryske Akademy 11 Februari 2009

Het Mercator Kenniscentrum Achtergrond Activiteiten Financieën Conclusies Een overzicht van de presentatie Inleiding Mercator education en dan van ME naar het Mercator Europees Kenniscentrum voor Meertaligheid en Taalleren Vanzelfsprekend zullen wij iets zeggen over het onderzoek en als laatste perspectieven laten zien en een aantal conclusies die we mogen trekken

Mercator profiel Meertaligheid en Taalleren Expertise- en documentatiecentrum Wetenschappelijk onderzoek Platformfunctie Congressen en seminars Network of Schools En dan van Mercator Education naar het Mercator Europees Kenniscentrum voor Meertaligheid en Taalleren. Het begrip Meertaligheid is duidelijk breder dan de minderheidstalen, de ervaring met minderheidstalen en onderwijs die wij hier in Leeuwarden hebben opgebouwd kan in elke meertalige situatie gebruikt of toegepast worden! En dan kunnen we spreken over “staatstalen” maar ook over b.v. immigrantentalen. De kombinatie “Meertaligheid en Onderwijs” samen is een niche binnen Europa, deze combinatie appelleert duidelijke aan een behoefte binnen de Europese Unie. De subsidie van de provincie Friesland maakt het niet alleen mogelijk uitbreiding te zoeken in deze kernbegrippen, maar ook geografisch, we kunnen onze activiteiten nu ook over de grenzen van de Europese Unie laten plaatsvinden. Nog belangrijker is dat we de functie als informatie centrum, wat Mercator Education vooral was, verder kunnen uitbreiden en opbouwen als onderzoekscentrum. Wat het wetenschappelijke onderzoek betreft kan het literatuur onderzoek naar europese standaarden op het gebied van (minderheids) taal onderwijs voor de Raad van Europa wat Mercator Education in Maart j.l. heeft afgesloten als een goed voorbeeld dienen. Door de centrale positie in het netwerk, is de Platformfunctie wellicht voor de hand liggend, tussen Friesland en andere regio’s in Europa, maar ook tussen region’s onderling. Daarnaast is deze rol ook van belang tussen wetenschappelijk onderzoek en de practische toepassing daarvan, Het onderwijs onderzoek wat in Friesland wordt uitgevoerd b.v. is ook van belang en interessant voor andere regio’s in Europa. De uitwisseling van expertise en de toepassing van onderzoeksresultaten geeft voeding aan de platformfunktie van het kenniscentrum!

Betekenis Mercator Kenniscentrum Ambities provincie: meertalig onderwijs Ambities gemeente: Leeuwarden Kennisstad, meertalige hoofdstad Voor bedrijven: bewust van waarde meertaligheid Cultuur en toerisme: aantrekkingskracht en beleving van meertaligheid Provincie Fryslân: ambitie voor meer tweetalige n drietalig onderwijs in voorschoolse voorzieningen, in primair en voortgezet onderwijs (motie provinsciale staten: Kenniscentrum meertaligheid van Europese Allure) Underwiis : fersterking trochgeande learline Fersterking trijetalich underwiis (NoS) Gemeenten: Gemeente Leeuwarden wil het Fries als positief kenmerk van de stad versterken en ‘meertaligehid’ uitbouwen als één van de zes thema’s van Leeuwarden kennis hotspot in 2015. Pagina 20: Van de Stadsvisie “In het Berenschot rapport is ook gesproken over een hoogwaardig Europees Kennisinstituut Meertaligheid (Mercator), dat bij de Fryske Akademy is ondergebracht.” Pagina 21: “Kennisstad: Streven naar topinstituut meertaligheid.” Bedriuwen: het spel met talen in communicatie met anderen. Mercator kan een rol spelen om de bewustwording omtrent de waarde van meertaligheid te verhogen Kultuur en toerisme: beleving van een stukje buitenland in het binnenland !!!

Positionering in stad en regio Hogescholen (Kenniscampus) Open Universiteit Cedin & Taalsintrum Frysk Tresoar, Afûk, HCL Waddenacademie In samenwerking met de hogescholen (kenniscampus) ontwikkelen van een lektoraat meertaligheid. Waarmee ondermeer een bijdrage geleverd wordt aan de opzet van de Complete leerlijn Open universiteit : samenwerking zoeken op het gebied van “afstand-leren” en E-learning, noem EUNOM / UOC alle opleidingen online! Een onderwijsbegeleidings-organisatie zoals Cedin levert ook nog eens een flinke toegevoegde waarde, we zien dat b.v. terug bij projecten zoals het 3-talige school project in Friesland, Taalsintrum Frysk voor b.v. ontwikkeling onderwijsmiddelen. Tresoar -> Prov. Bibliotheek, Archief en centrum voor Literatuur, de concentratie van al deze instellingen biedt een uitstekende startpositie voor het KC Provincie en gemeente Leeuwarden hebben een aantal Kennis ‘hotspots’ gedefinieerd, zoals b.v. water en recreatie, maar ook meertaligheid, het is iets karakteristieks van deze streek. Meertaligheid en dus het Mercator Kenniscentrum leveren dan ook een bijdrage om Leeuwarden als Culturele Hoofdstad van een tweetalige provincie op de kaart te zetten. (( Het kenniscentrum kan faciliteren bij projectaanvragen of bij grote culturele evenementen, en kan tevens als partner optreden bij projecten. Als zodanig speelt het Kenniscentrum dan ook een rol tussen onderzoek en beleid.))

Positionering in Europa Europese Unie Communication on Multilingualism Raad van Europa Europees Handvest RML Kaderverdrag Nationale Minderheden Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking (OVSE / OSCE) De Europese Unie. Vooral gericht op beleid. It is it wurkfjild fan it Mercator netwurk. Net allinich belangryk as subsidies verstrekker foar Mercator Education, mar ek omdat sy it kultureel- en taalferskaad heech yn it faandel hat. In haar recente kader strategie voor meertaligheid geeft de EU aan in te willen inzetten op meertaligheid en de meertalige maatschappij. (Linguistic diversity en M+2 als doelstelling ! ) De Raad van Europa hat op dit stuit 47 leden. Vooral gericht op wetgeving. “European Charter for Regional or Minority Languages” (23 leden fan de Rie fan Europa hawwe dit leste dokumint ratifiseert.) en it “Framework Convention for the protection of National Minorities” (Nederland heeft dit in 2005 geratificeerd voor Friesland) Beide dokumenten zijn erg belangrijk voor ons onderzoek en het Netwerk waarin wij opereren. OVSE / OSCE heeft ons uitgenodigd voor spreekbeurt in Oslo bij gelegenheid van 10 jaar OSLO-recommendations voor de bescherming van rechten van minderheden. De minister van Kirgizië is op bezoek geweest en heeft vervolgens mij uitgenodigd naar Kirgizië te komen voor een conferentie over het verder ontwikkelen van evenwichtig taalbeleid en meertalig onderwijs in Kirgizië en daar een aantal presentaties te verzorgen. Eén belangrijke opmerking van de OVSE in onze richting is: jullie bevorderen meertaligheid en organiseren meertalig onderwijs met de polder-aanpak, zonder geweld, in vrede en jullie laten iedereen in zijn of haar recht en overtuiging. Dat creëert voor de verschillende doelgroepen steeds winst en dat maakt jullie aanpak tot een aantrekkelijk voorbeeld voor onze activiteiten in de sfeer van peace keepers.

Andere Europese partners Network for the Promotion of Linguistic Diversity in Cardiff European Network of Multilingualism in Barcelona European Centre for Modern Languages in Graz Regionale overheden Partners en organisaties waar wij mee samenwerken…… ECML = European Center for Modern Languages, ECMI = European Center for Minority Issues De Baskische overheid & Overheidsinstituten van de Moldavische overheid Met GEORGIE samenwerking via het MATRA programma van het (NL) ministerie van buitenlandse zaken.

Samenwerking met Baskenland Minister fan Underwiis Tonxu Campos en Reinier Salverda, direkteur fan de FA Samenwerking op drie terreinen: Onderzoek , met name op het terrein van de meerwaarde of toegevoegde waarde van meertaligheid Het netwurk fan scholen, vooral promotie en het vergroten van het netwerk in Baskenland Het organiseren van seminars voor specialisten op het terrein van meertaligheid en onderwijs

Publicaties Onderzoeksrapporten Nieuwsbrieven Regionale Dossiers >40 verschillende dossiers update iedere 5 jaar online beschikbaar Over 40 regional dossiers available at the website Publications available at the website, also the newsletters 9

Network of Schools

Trijetalich ûnderwiis

Bezoek ook van buiten Europa Delegaties uit alle uithoeken van de wereld

Congressen in 2009 April, congres “Multilingualism, Regional and Minority Languages: Paradigms for the languages of the wider world” in London i.s.m. CETL, UCL en SOAS Juni, “Pedagogy and Didactics in the Multilingual Classroom”, seminar i.s.m. Baskisch Ministerie van Onderwijs September, Mercator Network congres October, “Partnership for Diversity congres

Onderzoeksagenda Meerwaarde van Meertaligheid Evaluatie meertalig onderwijs Doorgaande leerlijn Ontwikkeling van ‘minimum standards’ Toepassing CEFR (Common European Framework of Reference) Toepassing van nieuwe technieken in het (taal) onderwijs Leesbevordering bij jonge tweetalige kinderen Vaak in cooperatie! Hier misschien noemen het projekt met de Gerogiers ; onderwerp het trainen van leerkrachten die leerkrachten moeten trainen om in een meertalige onderwijs situatie onderwijs te geven. E-learning Kwaliteit van leerkrachten

Financiering Kenniscentrum 1987-2006: 80% Europese Unie / 20% Fryske Akademy 2007 - 2011: Basisfinanciering: Provincie Fryslân + Gemeente Leeuwarden (400.000) Projectfinanciering: Samenwerking & Projecten (ruim 200.000) Vanaf 2012: Structurele (lumpsum) financiering via BFTK, Samenwerking & Projecten De geoormerkte financiering van de kant van de EU was afhankelijk van politieke besluitvorming in Brussel. De Europese Commissie heeft het betreffende financieringsprogramma eind 2006 beëindigd. Anders gezegd: in de main stream financiering gebracht met als resultaat, dat in elk geval in 2007 géén EU-gelden beschikbaar kwamen. De Europese Commissie wil ook graag, dat instellingen minder afhankelijk zijn en blijven van EU-fondsen, in Europese termen: zelf zorgen voor duurzame financiering.

Conclusies Ideale uitgangssituatie Kennisimpuls Samenwerking speerpunt FA onderzoek Samenwerking Leeuwarden Europese Kennisstad De uitgangssituatie voor het Mercator Europees Kenniscentrum in Leeuwarden is ideaal, Het Mercator Kennicentrum is al aanwezig in Leeuwarden Er is in al een schat aan ervaring en kennis opgebouwd Uitgebreide Netwerken en databases zijn beschikbaar Het Mercator Kenniscentrum heeft in Europa een goede naam opgebouwd In de EU is een duidelijke behoefte voor aan een centrum op het snijvlak van minderheidstalen en taalleren. Van het Mercator Kenniscentrum gaat een duidelijke positieve impuls uit tot vernieuwing, kennisopbouw en (internationale) samenwerking! Kortom: een Europees Kenniscentrum voor Meertaligheid en Taalleren zal een belangrijke bijdrage leveren, om de stad Leeuwarden een duidelijk zichtbare plek op de Europese kaart te geven. Spperpunt Europees Knooppunt en platform

Bedankt / Tankewol Cor van der Meer cvdmeer@fa.knaw.nl Mercator European Research Centre on Multilingualism and Language Learning www.mercator-research.eu Fryske Akademy www.fryske-akademy.nl Tankewol