De rivier & uiterwaardenproject 1. Water op reis De rivier & uiterwaardenproject Benodigdheden: - stukje hout Water stroomt van hoog naar laag. Het water in een rivier komt uit de bergen van smeltende sneeuw of ijs. Ook worden rivieren gevuld door regenwater en via zijrivieren, of door afvalwater. Als er veel water is stroomt de rivier snel. Opdracht Kijk hier welke kant het water op stroomt. Wacht tot er geen schip meer is. Gooi het stukje hout in het water en loop mee. Hoe snel stroomt het water hier? * Slenteren is 1 km per uur * Gewoon lopen is 5 km per uur * Snel wandelen is 7 km per uur * Rennen is 10 km per uur Lees nog een keer de informatie boven de foto en bespreek samen hoe het komt dat het water nu deze snelheid heeft. De Beuningse uiterwaarden

De rivier & uiterwaardenproject 2. Waterlopen De rivier & uiterwaardenproject Benodigdheden: - emmers De eerste mensen die hier gingen wonen zochten de hoogste plekken op, die ook droog bleven bij hoog water. Later kwamen er steeds meer mensen wonen en voor de eigen veiligheid gingen mensen dijken bouwen tegen overstromingen. Opdracht Maak je eigen rivieren. 1- Giet het water op één plek op het zand. Dit is een natuurlijke rivier. Zorg er voor dat er steeds water in de rivier stroomt. 2- Maak nu een rivier met aan beide kanten een dijk (zie tekening). 3- Bespreek met elkaar het verschil hoe het water stroomt in een natuurlijke rivier en hoe in een rivier met dijken. 4- Ga nu op zoek naar sporen waaraan je kunt zien hoe hoog het water hier is gekomen. De Beuningse uiterwaarden

De rivier & uiterwaardenproject 3. De reisbegeleiders De rivier & uiterwaardenproject Benodigdheden: digitale camera (zelf meenemen) tasje om spullen in te verzamelen Als we in de uiterwaarden de natuur haar gang laten gaan komen er veel bomen. Bomen houden het water tegen. Om de reis van het water goed te laten verlopen mogen de uiterwaarden niet vol groeien met bomen. Levende maaiers voorkomen dat het dichtgroeit. Van nature zijn dat bevers en herten, maar daarvan zijn er te weinig in Nederland. Daarom zet de boswachter grote grazers in. Zoals koeien en paarden. Opdracht Hoe de grazers in dit gebied reizen kun je vaak zien aan de zogenaamde “veepaadjes”. Volg een paadje tot aan de grazers. Ga op 25 meter afstand zitten en bekijk het gedrag van zo’n grazer. Wat doet deze en vertel elkaar waarom ze dat doet. Zoek nu een plek waar de grazers vaak komen. Bespreek met elkaar waarom ze hier graag komen. Hoe ziet deze plek er uit? Je kunt ook een foto maken voor jouw presentatie. Zoek nu een plek waar de grazers nooit komen. Bespreek met elkaar waarom ze hier niet graag komen. Hoe ziet deze plek er uit? Je kunt ook een foto maken voor jouw presentatie. De Beuningse uiterwaarden

De rivier & uiterwaardenproject 4. Reizende bergen De rivier & uiterwaardenproject Benodigdheden: zoekkaart ‘stenen’ druk- en sluitzakjes (2x) loepjes (2x) De rivier voert materialen mee helemaal vanuit de bergen. Nederland ligt aan het einde van de rivier en is gevormd door wat meegenomen is door de rivier. Onderweg schuurt het water de stenen en maakt ze ronder en ook kleiner. Niet alle bodemdeeltjes halen de zee. Sommige worden door ons hier weggehaald omdat wij ze kunnen gebruiken voor het maken van bijvoorbeeld bakstenen. Opdracht Zoek 5 natuurstenen van verschillende grootte. Leg de stenen op volgorde van groot naar klein. Sorteer de stenen nu op kleur. Welke steen vind jij het mooiste en waarom? Kijk op de zoekkaart waar jouw steen het meeste op lijkt. Neem deze ene steen mee. Bespreek met elkaar hoe jouw steen hier is gekomen Pak een handje zand en bekijk het door de loep. Vergelijk de kleuren van de zandkorrels met jullie stenen. Bespreek met elkaar waaruit zand bestaat. . De Beuningse uiterwaarden

De rivier & uiterwaardenproject 5. Planten op reis De rivier & uiterwaardenproject Benodigdheden: zoekkaart ‘bermplanten’ voorbeeld herbarium wit karton of stevig papier plakband potlood De planten die je hier vindt zijn avontuurlijke reizigers. Hier in de uiterwaard kunnen niet zomaar alle planten groeien. Alleen de planten die het fijn vinden om af en toe overstroomd te worden. Opdracht Zoek twee planten die op kale plekken kunnen groeien. En twee planten die op beschutte plekken groeien. Bespreek het belangrijkste verschil tussen deze planten. Zoek ook twee kleine boompjes. Hoe denk je dat het komt dat niet alle kleine boompjes hier groot worden? Zoek een plant die hier veel voorkomt. Deze mag je plukken, opplakken en meenemen. Dit is jullie eerste bladzijde van een herbarium. De Beuningse uiterwaarden

De rivier & uiterwaardenproject 6. Zaden op reis De rivier & uiterwaardenproject Benodigdheden: zoekkaart ‘vruchten en zaden’ druk- en sluitzakje De planten die je hier vindt zijn avontuurlijke reizigers. Veel planten verspreiden namelijk hun zaden via de rivier. Het kan dan ook zomaar gebeuren dat je zaden vindt van buitenlandse planten. Zaden verspreiden zich ook op andere manieren zoals door de wind en met behulp van dieren. Opdracht Ga bij de aanspoelsels op zoek naar planten met uitgebloeide bloemen. Deze planten dragen de avontuurlijke zaden. Neem deze zaden mee om op school op te kweken (kijken wat er uit komt). Verzamel ook een paar zaden of vruchten die door de wind worden vervoerd. Bespreek samen hoe dieren de zaden en vruchten mee kunnen nemen. Ook mensen nemen vaak onbedoeld zaden mee. De Weegbree (zie foto) bijvoorbeeld. Deze plant heeft kleverige zaden die aan je schoenen blijven vastzitten. Zoek een weegbree en voel maar eens. De Beuningse uiterwaarden

De rivier & uiterwaardenproject 7. Waterwegen De rivier & uiterwaardenproject Benodigdheden: potlood De rivieren zijn voor de mensen altijd al belangrijke wegen geweest om te reizen en nieuwe gebieden te ontdekken. Maar ook om goederen te vervoeren. Zo zijn de Romeinen hier gekomen en hebben hun beschaving hier gebracht (voorbeeld). Nu gebruiken we de waterwegen nog steeds. Niet alleen wij als mens, maar ook de dieren. Opdracht Zoek een plekje aan het water en kijk welke schepen er voorbij varen. Bespreek met elkaar voor maximaal drie schepen: * Wat voor soort schip het is. * Waar het schip vandaan komt. Dat kun je vaak zien aan de vlag, of het staat op de zijkant. * Wat er in het schip zit. Welke richting varen de schepen het snelst. Hoe komt dat? Vertel elkaar of je mee wilt met een schip en waar naar toe. Dieren maken ook gebruik van de rivier als waterweg. Welke dieren zie jij op de rivier? De Beuningse uiterwaarden

De rivier & uiterwaardenproject 8. Dieren op reis De rivier & uiterwaardenproject Benodigdheden: zoekkaart ‘watervogels’ verrekijker potlood In de rivier en de uiterwaard komen veel dieren voor. Zij kunnen op doorreis zijn. Alleen dieren die zich thuis voelen met de wisselende waterstanden, blijven hier wonen. Dit zijn er maar een paar, zoals de bever, muskusrat en vogels. Andere dieren moeten kunnen vluchten voor het hoge water (bijvoorbeeld de dijk over). Ook brengen de mensen dieren mee. Denk maar aan de grazers voor het beheer en honden om uit te laten. Opdracht Ga op een rustig plekje zitten. Zorg er voor dat de vogels jou niet zien en horen. Gebruik de verrekijker en de zoekkaart en kruis aan welke vogels je ziet en ook hoeveel. Kies één vogel en observeer een paar minuten het gedrag. Wat doet jouw vogel? Poetsen, eten, zingen, duiken, enz. Schrijf het op de zoekkaart bij jouw watervogel. De Beuningse uiterwaarden

De rivier & uiterwaardenproject 9. Sporen van reizigers De rivier & uiterwaardenproject Benodigdheden: zoekkaart ‘sporen’ plastic zak (zelf meenemen) In de rivier en de uiterwaard komen veel dieren voor. Tijdens hun reis laten ze vaak iets achter. Dit kan een veer zijn, maar ook een pootafdruk in het zand. En wat dacht je van poep van een Gans? Opdracht Dieren laten zich niet altijd zien. Hiervoor moet je op zoek naar sporen die zij hebben achtergelaten. Bijvoorbeeld pootafdrukken, veren, uitwerpselen, maar ook vraatsporen. Ga op zoek naar verschillende sporen van dieren. Als het kan, mag je de sporen meenemen. Bespreek samen van welke dieren je sporen hebt gevonden. Gebruik hierbij de zoekkaart. De Beuningse uiterwaarden

De rivier & uiterwaardenproject 10. Groeten uit … De rivier & uiterwaardenproject Benodigdheden: tekenpapier potlood Mensen reizen heel wat af. Ook hier. Varend op de rivier. Wandelend en fietsend over de dijk. Iedereen heeft een eigen reden om het gebied te bezoeken. Behalve de mensen zoeken ook het water, de planten en de dieren een plek in de uiterwaard. Opdracht Je hebt vandaag een reis gemaakt door de Beuningse uiterwaaarden. Vertel elkaar wat je allemaal hebt gezien. Bekijk nog een keer wat je hebt verzameld tijdens jouw reis. Wat vond je het leukste om te doen? Voordat je naar huis gaat maak je een ansichtkaart van De Beuningse uiterwaarden. “De groeten uit …” Naar wie wil jij jouw kaart sturen? De Beuningse uiterwaarden

ruimte voor jouw (aan)tekeningen Welke opdracht heb jij gedaan? 1. Water op reis ☺ 2. Waterlopen ☺ 3. Reisbegeleiders ☺ 4. Reizende bergen ☺ 5. Planten op reis ☺ 6. Zaden op reis ☺ 7. Waterwegen ☺ 8. Dieren op reis ☺ 9. Sporen van reizigers ☺ 10. Groeten uit … ☺ . De Beuningse uiterwaarden