Oncologische Revalidatie NVFG Najaarscongres 2010 Kanker bij ouderen Thema Oncologische Revalidatie Dr. J.P. van den Berg, Revalidatiearts MMC Amersfoort

Oncologische Revalidatie bij ouderen Inleiding Herstel en Balans Richtlijn Oncologische Revalidatie Signalering problematiek Casus De toekomst Conclusie NVFG Najaarscongres 2010 Kanker bij ouderen

Leeftijdsverdeling Kanker incidentie 40% tussen 60 en 75 jaar oud; van deze groep is 30% 75 jaar of ouder 9% jonger dan 45 jaar Kinderen <15 jaar vormen slechts 0,6% van alle nieuwe kanker patiënten NVFG Najaarscongres 2010

Vormen van Kanker 1. Borstkanker > 13.000 patiënten Oncologische Revalidatie Vormen van Kanker 1. Borstkanker > 13.000 patiënten 2. Darmkanker > 12.000 patiënten 3. Longkanker > 10.800 patiënten 4. Huidkanker > 10.500 patiënten 5. Prostaatkanker > 9.500 patiënten 1 t/m 5: 2/3 van alle nieuwe kankerpatiënten NVFG Najaarscongres 2010

Oncologische Revalidatie Inleiding Er kwamen vele signalen uit onderzoek en praktijk dat patiënten na de behandeling voor kanker, klachten overhouden, die hun kwaliteit van leven en re-integratie in de maatschappij belemmeren Het Integraal Kankercentrum Limburg heeft in 1996 het initiatief genomen om een revalidatieprogramma te ontwikkelen voor kankerpatiënten. (Herstel & Balans) NVFG Najaarscongres 2010

Indicaties Herstel & Balans Oncologische Revalidatie Indicaties Herstel & Balans 18 jaar of ouder Patiënt heeft een vorm van kanker (gehad) en de primaire behandelingen is afgerond Patiënt heeft last van beperkingen: lichamelijk, psychisch en/of sociaal  Lichamelijke beperkingen: verminderde belastbaarheid, vermoeidheid, activiteiten minder lang of niet meer kunnen uitvoeren. Beperkingen op psychisch en sociaal gebied: emotionele instabiliteit, angst, somberheid of depressiviteit, nervositeit of onzekerheid, slecht slapen, moeite met concentreren, minder evenwichtig sociaal functioneren. Patiënt moet aan een groepsprogramma deel kunnen nemen NVFG Najaarscongres 2010

Contra-indicaties H&B Oncologische Revalidatie Contra-indicaties H&B Ernstige lichamelijke risico′s door kanker, een andere ziekte of medicatie Ernstige stoornissen in geheugen, aandacht, concentratie en/of psychisch functioneren Beperkende bijwerkingen van behandeling of medicatie NVFG Najaarscongres 2010

Oncologische Revalidatie Fysieke module Methodiek: individuele fysieke training en groepsbeweging met sport- en spelactiviteiten, ontspanningsoefeningen, oefenen van basisvaardigheden, zo mogelijk bewegen in water Thema’s: conditionele vaardigheden, uithoudingsvermogen, bewegingsangst,verdeling en dosering van kracht, energie en uithoudingsvermogen, plezier in bewegen,sportmogelijkheden, etc. NVFG Najaarscongres 2010

Psycho-educatieve module Oncologische Revalidatie Psycho-educatieve module Methodiek: voorlichting, gedragsgeoriënteerde groepsgesprekken, gestructureerd lotgenotencontact Thema’s: stressreductie,verwerkingsstrategieën, inspanningsfysiologie/trainingsleer, toekomstperspectief,verwijsmogelijkheden, etc. NVFG Najaarscongres 2010

H&B locaties in Nederland Oncologische Revalidatie H&B locaties in Nederland Meer dan 60 locaties in Nederland www.herstelenbalans.nl Aan het eind van het programma rapporteren de deelnemers een vermindering van vermoeidheid en psychische klachten, en beter sociaal functioneren. Zij geven aan de activiteiten in werk, huis en vrije tijd beter te kunnen oppakken. Deze positieve effecten zijn blijvend op de langere termijn. NVFG Najaarscongres 2010

Oncologische Revalidatie Dankzij medische ontwikkelingen overleeft zo'n 50 % van de patiënten meer dan 5 jaar de ziekte kanker. Daarmee wordt kanker steeds meer als een chronische ziekte beschouwd. 73.000 nieuwe patiënten met kanker per jaar in 2003, verwachting: toename tot 95.000 NP per jaar in 2015 366.000 patiënten leeft met (gevolgen van) kanker in 2000, verwachting: toename tot 692.000 in 2015 (NKR 2010) NVFG Najaarscongres 2010

Oncologische Revalidatie Meer dan 60% van de patiënten heeft klachten van verminderde fysieke en mentale belastbaarheid (zonmw.nl) De Gezondheidsraad onderstreept belang van oncologische revalidatie als onderdeel van nazorgplan (rapport ‘Nacontrole in de Oncologie’, maart 2007) NVFG Najaarscongres 2010

College voor zorgverzekeringen 2009 Oncologische Revalidatie College voor zorgverzekeringen 2009 “Oncologische revalidatie maakt onderdeel uit van geneeskundige zorg en valt daarmee aan te merken als verzekerde zorg binnen het basis Pakket” NVFG Najaarscongres 2010

Doelstelling oncologische revalidatie richtlijn VIKC doelstelling richtlijn: Elke volwassen (ex)kankerpatiënt met (rest)klachten door de ziekte en de behandeling hiervan, krijgt tijdig en op maat een oncologisch revalidatie programma aangeboden NVFG Najaarscongres 2010

Richtlijn ontwikkeling 2009-2010 Oncologische Revalidatie Richtlijn ontwikkeling 2009-2010 Richtlijn beschrijft signalering van klachten van oncologische patiënten, het intakeproces voorafgaand aan de oncologische revalidatie en interventies binnen de revalidatie in de curatieve en palliatieve fase. (evidence-based) Interventies bevatten tenminste een fysieke training. Richtlijn wordt 11-11 2010 gepresenteerd. Implementatie 2011-2012 NVFG Najaarscongres 2010

Oncologische Revalidatie NVFG Voorjaarscongres 2010

Lastmeter: signaleringsinstrument Oncologische Revalidatie Lastmeter: signaleringsinstrument Praktische problemen Gezins- / sociale problemen Emotionele problemen Religieuze/spirituele problemen Lichamelijke problemen Last thermometer NVFG Najaarscongres 2010

Oncologische Revalidatie NVFG Najaarscongres 2010

Aanvullende signalering Oncologische Revalidatie Aanvullende signalering Depressie vragenlijst VAS vermoeidheid Patiënt specifieke klachtenlijst NVFG Najaarscongres 2010

Inclusiecriteria oncologische revalidatie Fysiek minder belastbaar dan voorheen; verminderde kracht en conditie Vermoeidheidsklachten Psychische problemen (angst, depressie) Verstoring van het sociaal functioneren in werk/relaties/ gezinsrol/hobbies Hulpvraag NVFG Najaarscongres 2010

Verschillende vormen in verschillende fasen Oncologische Revalidatie Verschillende vormen in verschillende fasen 1. Revalidatie tijdens curatieve behandeling 2. Revalidatie na afloop curatieve behandeling 3. Revalidatie in palliatieve fase NVFG Najaarscongres 2010

Casus Mevrouw B. Geboren 1934, (76 jaar) Weduwe, 4 kinderen Oncologische Revalidatie Casus Mevrouw B. Geboren 1934, (76 jaar) Weduwe, 4 kinderen Senioren woning Fiets of openbaar vervoer Huishouden zelfstandig NVFG Najaarscongres 2010

Casus mevr. B Juli 2009 hemicolectomie ivm adenocarcinoom coecum. Oncologische Revalidatie Casus mevr. B Juli 2009 hemicolectomie ivm adenocarcinoom coecum. P.O. pyelonefritis en diverticulitis Geen chemotherapie of bestraling Ernstig vermoeid en emotioneel labiel Premorbide: actieve vrouw; fietste 20 km en lopen > 1 uur; emotioneel stabiel NVFG Najaarscongres 2010

Oncologische Revalidatie Casus mevr. B Last thermometer 6: vrij veel last gehad in afgelopen week van klachten op lichamelijk, emotioneel, sociaal en praktisch gebied. Verwijzing door internist naar Revalidatiearts Aanvullende signalering: geen depressie, wel hoge VAS vermoeidheid en patiënt specifieke klachten schaal Indicatie voor individueel oncologisch revalidatieprogramma (Curatief) NVFG Najaarscongres 2010

Casus mevr. B Doelstellingen: Oncologische Revalidatie Casus mevr. B Doelstellingen: 1. Fysieke belastbaarheid verbeteren, afname vermoeidheidsklachten 2. Goede energie verdeling over de dag en week middels de “aktiviteitenweger”. 3. Begeleiding verwerking; hanteren adequate copingstijl en inventarisatie stresserende factoren. NVFG Najaarscongres 2010

Casus mevr. B Effect behandeling 3 maanden: Oncologische Revalidatie Casus mevr. B Effect behandeling 3 maanden: Fysieke belastbaarheid is verbeterd: kan weer 15 km fietsen en 1 uur wandelen Vermoeidheidsklachten afgenomen: verdeelt energie goed over de dag Mentaal stabieler: geeft emoties de ruimte, communiceert goed met de omgeving, stelt grenzen,hanteert adequate copingstijl NVFG Najaarscongres 2010

Oncologische Revalidatie De Toekomst Implementatie evidence-based Richtlijn Oncologische Revalidatie door netwerkvorming, regionaal en landelijk (2011-2012). Ketenzorg met gerichte procesafspraken. Wetenschappelijk onderzoek NVFG Najaarscongres 2010

Oncologische Revalidatie CONCLUSIE Oncologische Revalidatie is onderdeel van het gehele zorgtraject van de oncologische patiënt: startend in de behandelfase, doorlopend in herstelfase en palliatieve fase. Signalering van klachten op fysiek en psycho-sociaal terrein: o.a de Lastmeter Doorverwijzing voor uitgebreide intake voor indicatie bepaling behandeling, zeker ook voor de oudere kankerpatiënt (Zorg op maat) NVFG Najaarscongres 2010

Dank voor Uw aandacht !