Ruimte voor de Rivier 3 Klimaatverandering

3.1Klimaat door de eeuwen heen Klimaat: gemiddeld weer, 30 jaar, bepaalde plaats Klimaat verandert op lange termijn (geologische tijdschaal) 10.000 jaar geleden: ijstijd

Laatste duizenden jaren redelijk constant Uitzondering: Middeleeuwen (zomers warmer) 15e – 18e eeuw: kleine ijstijd (koude winters)

Twintigste eeuw - temperatuur 1910-1940 en na 1979 warmer 1998: 14,6 graden C; warmste jaar afgelopen 1000 jaar 0,9 graad hoger dan een eeuw daarvoor Wereldgemiddelde temperatuur in 20e eeuw 0,74 graad gestegen Nederland: 1,2 graad gestegen

Twintigste eeuw – neerslag in Nl 1871 – 1900: 730 mm/jr 1971 – 2000: 793 mm/jr Maart en november natter Augustus droger

3.2 Stralingsbalans reflectie door wolken warmte straling aarde reflectie door aarde reflectie door atmosfeer absorptie en verstrooiing door atmosfeer warmte straling aarde absorptie en verstrooiing warmtestraling door atmosfeer uitstraling wolken

3.3 Oorzaken klimaatverandering Verleden: Verschuiving continenten en zeestromen Meteorietinslagen Vulkanische activiteit Chaotisch gedrag atmosfeer

Door mens, nu: Toename temperatuur Complex geheel: Toename broeikasgassen (CO2, N2O, H2O, CH4) Verbranding fossiele brandstoffen Kappen bossen Toename temperatuur Complex geheel: Atmosfeer Oceaan Land Sneeuw/ijs biosfeer

Gevolgen van klimaatverandering Globaal, deze eeuw (IPCC): Temperatuurstijging met 1,1graad tot 6,4 graden gemiddeld Toename hevigheid regenbuien Zeespiegelstijging 18 tot 59 cm

Klimaatverandering Nederland (KNMI) Verdere opwarming: zachte winters, warme zomers Winters natter, vaker extreme neerslaghoeveelheid Minder zomerse regendagen, maar extreme regenbuien heviger Winden niet veel verandering (grillig) Zeespiegel blijft stijgen

Gevolgen rivierafvoer West-Europa ‘s Winters hogere piekafvoeren ‘s Zomers droogte

Lange termijn voorspellingen IPCC: Versterkte broeikaseffect nog lang merkbaar Aankomende honderden jaren zeespiegelstijging Na 40 000 jaar mogelijk weer een ijstijd

Kyoto (1997) Bindende afspraken wereldwijd Minder energieverbruik Overschakelen op duurzame energie

Voorbereiden op gevolgen klimaatverandering: Toename neerslag Afvoer rivieren Zeespiegelstijging Verschuiving ecosystemen

(Huis)werk: Opdracht 3 maken in de les (nu) Extra opdracht (staat in aanvulling) ook nu maken