Concentraties in geconcentreerde markten; een toelichting vanuit de NMa-praktijk Bijeenkomst van de Vereniging voor Mededingingsrecht Aad Kleijweg 21 november 2007

Inhoud Wat ga ik doen? Intuïtief concurrentieproblemen omschrijven Effecten op de markt (concentratietoezicht) De praktijk met focus op de beeldbepalende beslispunten

Marktvorm en “prijs” range van “prijzen” Volledig Vrije Mededinging markt X Monopolie individuele ondernemingen op eigen kracht, via een kartel, via concentraties

Intuïtief: iets kunnen op een markt Wanneer wordt een onderneming niet gedisciplineerd? Als die onderneming marktmacht heeft, althans boven een bepaalde grens Vaak als Het marktaandeel van een onderneming hoog is De markt geconcentreerd is en toetredingsbarrières hoog zijn Maar … het kan toch anders zijn (bijv. vliegtuigindustrie)

Intuïtief: toch niets kunnen Je bent groot en je hebt het toch niet voor het zeggen. (Snelle) toetreding nieuwe ondernemingen Simpele capaciteitsuitbreiding bij bestaande ondernemingen Afnemersmacht (bijv. supermarkten, maar ook zorgkantoren) Tijdelijkheid (vraaguitval / dynamische setting)

Effecten op de markt Centraal: het draait om effecten op de markt (als gevolg van de concentratie) In feite om “het ontstaan van extra marktmacht” die de concurrentie op de markt “inperkt” Is er geen marktmacht, dan geen afbakening markt nodig Kun je teveel marktmacht direct aantonen, dan ook klaar Echter: directe meting in de praktijk nogal eens lastig Vandaar (meestal): eerst marktafbakening en daarna aannemelijk maken waarom er een effect op de markt is

Effecten op de markt (Toch nog) enige noties Relevante markt: meer een stuk gereedschap Bepaling relevante markt is “digitaal” Directe meting/vaststelling van de concurrentiële situatie is slechts één stap, maar dit geldt ook als de marktafbakening de facto de enige essentiële stap is

Dumeco - Slachthuis Groenloo Besluit 7/2/06 (1ste fase); slachterijen Belangrijkste markt: inkoop van slachtvarkens voor de slacht Belangrijkste onderzoekspunt: de relevante geografische markt O.a. regressiemodel mbt export naar Duitsland: bij toename prijsverschil is er een toename van de export Kleine vs. grote relevante geografische markt

KPN - Tiscali Besluit 23/5/07 (2de fase); telecombedrijven Belangrijkste markten: retailmarkt voor breedbandinternettoegang en wholesalemarkt voor lage kwaliteit breedbandtoegang; heel Nederland Twee belangrijke infrastructuren: netwerk KPN en de kabel Geneste structuur met quasi-infrastructuuraanbieders (toelichting geven)

KPN - Tiscali Belangrijkste bevindingen Retailmarkt breedbandinternettoegang: positie Tiscali niet dermate groot of bijzonder dat Tele2, Orange en de kabelaars onvoldoende tegenwicht aan KPN zouden kunnen bieden Geen aanwijzingen voor wegvallen mogelijkheid van vraagbundeling van netwerkeigenaren Lage kwaliteit wholesale breedbandtoegang: Tiscali verdwijnt, maar de belangrijkste concurrenten van KPN op de retailmarkt zijn niet afhankelijk van deze dienst van Tiscali

Connexxion - GVU Besluit 19/12/06 (1ste fase); openbaar vervoer Belangrijkste markt: allerlei mogelijke openbaar vervoermarkten; minimaal Nederland Centrale vraag: blijven er voldoende speler over die daadwerkelijk in staat zijn op concessies te bieden? Antwoord is ja: - op basis analyse biedmarktgegevens 2002-2006 - geen uittreding of onoverkomelijke achterstand belangrijkste concurrenten door beoogde overname

Cosun - CSM Besluit 20/4/07 (2de fase); suikerproducenten Belangrijkste markten: productie en verkoop van suiker, onderverdeeld in industriesuiker en consumptiesuiker De hamvraag: is geografische markt ruimer dan Nederland? (dit alles mede in het kader van de nieuwe Gemeenschappelijke Marktordening Suiker, kortweg GMO Suiker) Antwoord: ja

Cosun - CSM Markt voor industriesuiker: - op gang komende import en export (verdubbeling 2004/06) - inlevering groot deel quota door bepaalde landen - oriëntatie afnemers wordt internationaler - transportkosten beperkt Markt voor consumptiesuiker - er is export en import; hoeveelheden nog beperkt - bij deficit zal export ontstaan - ook hier oriënteren afnemers zich breed - transportkosten beperkter dan bij industriesuiker

Bloemenveiling Aalsmeer - Flora Holland Besluit 21/8/07 (2de fase); bloemenveilingen Belangrijkste markt: het vermarkten van sierteeltproducten Het cruciale punt: alleen via veiling (klokverkoop, bemiddeling, basistarief) of ook via het AVA-kanaal (afzet via andere kanalen, dwz buiten de veiling om) Antwoord gezocht via een onderzoek onder circa 1500 telers en circa 500 kopers

Bloemenveiling Aalsmeer - Flora Holland Te beantwoorden vraag: critical loss < actual loss Uitkomst: bij 5% stijging veilingprovisie verdwijnt - 10,8% van de omzet van de telers, en - 13,8% van de omzet van de kopers (conservatieve schattingen) Effect tweezijdige markt

Tot slot Het effect van een voorgenomen concentratie vaststellen blijft lastig, alleen al door het vooruit moeten kijken Focus op de belangrijke elementen nodig Dit kan de marktafbakening zijn, maar soms is directe meting van het effect - indien mogelijk - te prefereren