Recensie ARKrapport publiek ondernemerschap Tweede college Advanced course on governance

systematiek Normen in regelgeving en codes Cases Meerwaarde-analyse i.o.m pretentie van inventariserend, signalerend, problematiserend

Maar ook……. Normerend Dichttimmerend Aanbevelend Wat in strijd is met problematiserend …..

Referentiekader ARK Blijkt uit de kleine woordjes: “er is nog weinig gecodificeerd” of “het ontbreekt nog aan een eenduidig normenkader” Mijn interpretatie: ARK is een ongelofelijke regelneef en houdt niet van complexiteit

Relevante Europese omgeving Transparantierichtlijn, nader uitgewerkt in mededingingswet Verbod op staatssteun Dienstenrichtlijn

Meerwaardebegrippen ARK Financieel Cultureel Kruisbestuiving Voor samenleving

synergie De baten van de gecombineerde activiteit zijn groter dan de som van de baten van de afzonderlijke activiteiten dan wel De kosten van de gecombineerde activiteit zijn geringer dan de som van de kosten van de afzonderlijke activiteiten

Hybride organisatie Voert publieke taak uit en verricht commerciële activiteiten Kan publiekrechtelijke of privaatrechtelijke rechtspersoon zijn

Hybride Organisaties: Wat zijn hybride organisaties? Organisaties die producten in vorm van goederen of diensten voortbrengen zowel vanuit publiekrechtelijke als vanuit privaatrechtelijke relaties. Staan in de “twilight zone” tussen publiek en privaat. Geen zuivere vormen.

Hybride Organisaties: Cultuur als zingevingspatroon Zingeving heeft betrekking op eigen existentie en de existentie van de naaste Cultuur bestaat uit waarden Waarden – Oordelen goed – slecht mooi – lelijk nuttig – nutteloos Cultuur kent uitdrukkingen in: Gebouwen, voorwerpen, handelingen, organisaties

Hybride Organisaties: Waarden Deel hiërarchisch geordend Deels overlappend Deels onderling strijdig Geen deductief “logisch” schema Dilemma’s ontstaan als er geen handeling is te bedenken, die in overeenstemming is met alle relevante waarden Dilemma’s zijn normaal Waarden hebben algemene werking, maar confrontatie van waarden heeft specifieke werking in concrete situatie.

Hybride Organisaties: Schema’s van waarden Paradigma’s / Frames of Reference Basic Belief Systems Ontologische Waarden tot alle kwaad geneigd De mens is : of een goedertieren wezen mits bevrijd uit kluisters van vervreemding van God gegeven gezag De overheid is: of het kleinste kwaad

Hybride Organisaties: Cultuur van publiek domein Geen winstbejag, salaris is genoeg. Eer is belangrijk. Het dienen van het algemeen belang staat centraal. Deceive for the sake of the task. Zorg dat je niet op onwaarheid bent te betrappen. Pessimisme is normaal. Zorg voor fatalistische blik.

Hybride Organisaties: Cultuur van de markt Winststreven is driving force. Rentabiliteit is belangrijk. Gaan voor je eigen belang is legitiem. Contract = Contract Wees betrouwbaar tegenover duurzame relaties. Calculeer risico’s. Optimisme is “must”. Maakbaarheid is verondersteld.

Hybride Organisaties: Combinatie van waarden en culturen? Bijvoorbeeld Martin Simon en Jane Jacobs Culturen van publiek en privaat domein zijn tegenstrijdig Dus: De hybride organisatie is cultureel labiel. Rapport Commissie Cohen: Verbied de hybride organisatie Geen wetenschappelijke onderbouwing. Een politieke en ideologische discussie.

Hybride Organisaties: Ethical Systems or Moral Syndromes Jane Jacobs Taking “Guardian” “Shun trading” Discipline, loyaliteit “Deceive for the sake of task” Fatalisme “Monstrous Moral Hybrides” Maffia Rusland Trading “Commerce” “Shun force” Wees eerlijk Vrijwillige ovk Wees competitief Optimisme

Hybride Organisaties: Taak- en Marktorganisaties Bedrijfseconomische status Aard van de output Taakorganisatie Marktorganisatie Productfunctie 1 2 Capaciteitfunctie 3 4

taakorganisatie Politieke principaal Taak Waarden taakorganisatie: dienstbaarheid Karakter “ : weerloos Plicht principaal: zorgzaamheid Taakorganisatie kan wel relaties onderhouden met derden, maar relatie is bepaald door principaal

onderscheid Productorganisatie bepaalt zelf de specificaties van haar producten Capaciteitsorganisatie biedt capaciteit aan maar laat specificaties door opdrachtgever bepalen Aan de buitenkant kun je niet zien wie wat is Gedachtenloos combineren van beide leidt tot ellende

T M T M P P O C O C T M T M P O P C C O marktorganisatie/capaciteitfunctie marktorganisatie/productfunctie T M T M P O P C C O taakorganisaties/productfunctie taakorganisatie/capaciteitfunctie

Oorzaak vaak of bezuiniging of emancipatie. Hybride Organisaties: Transformatie van taak- naar marktorganisatie: hybridisering Oorzaak vaak of bezuiniging of emancipatie. Ontstaan van culturele spanningen. Ontstaan van managementspanningen. Ontstaan van taakverdrijving door de markt.

culturele spanningen Dienen van principaal niet altijd te verenigen met contractuele betrouwbaarheid (contracten politie met gemeenten) Waardendilemma’s

managementspanningen Dreiging van : “markt drijft taak uit” verklaring: marktactiviteit vaak leuker en profijtelijker dan taakvervulling Dreiging van verkeerde menging functies rond capaciteit- en productfunctie

Kanteling van TO naar MO uitg 100 RBD 100 uitg 100 RBD 90 I(vD) 10 100 100 uitg 105 RBD 90 I 15 105 105 uitg 125 RBD 85 I 40 125 125 uitg 150 RBD 85 I 65 150 150 BO TO BO TO K BO K TO BO K TO MO MO BO K

Voorbeeld van een hybride organisatie

Hybride Organisaties: Strategie binnen hybriden Scheidingsstrategie - Zuivere vorm - Aparte rechtspersonen - Chinese walls - Twee culturen - Lege holding verbindt - Immuun naar buiten Synergiestrategie - Gemengde vorm - 1 enkele rechtspersoon - Integratie incentives - Creoolse cultuur - Echte leiding - Leervermogen optimaliseren

Hybride Organisaties: Kritiek aan hybriden Simon beschouwt functietransformatie als “zondenval” en hybriditeit als onwenselijk. Cohen stelt dat het onmogelijk is om voldoende waarborgen te scheppen om valse concurrentie te verhinderen en dat hybriditeit daarom onwenselijk is.

Hybride Organisaties: Gevaren van hybriden? Centrifugale tendenties als gevolg van ambivalenties in organisatiecultuur: 'eilandvorming' door langs elkaar schurende subculturen; Loyaliteitsconflicten als gevolg van 'double binds': meerdere opdrachtgevers die concurrerende of strijdige belangen vertegenwoordigen; Taakverwaarlozing door de werking van de organisatorische 'Wet van Gresham': 'bad (market) activities drive out good (task) activities'; Perverse beïnvloeding indien men toezicht houdt op organisaties die in een marktrelatie tevens klant of leverancier zijn; Concurrentievervalsing: kostprijsvervalsing, prijsdumping, kruissubsidies, gedwongen winkelnering, afzetgaranties en monopolievorming. Wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt!

Hybride Organisaties: Positie Roel in ‘t Veld I Aangezien er vele duizenden hybride organisaties bestaan, zal een verbod grote schaden veroorzaken. Beter is het na te gaan, of een stabiele cultuur van hybride organisaties is te ontwikkelen. Condities voor stabiele cultuur: - Nobelste waarden uit beide domeinen verenigen - Meervoudige verantwoording - Homogene juridische relaties - Superieur leervermogen

Nobelste waarden verenigen Contractuele betrouwbaarheid verenigen met algemeen belang dienen Wordt steeds moeilijker naarmate men dichter in de buurt van politieke hectiek verkeert Gaat wel goed in de luwte van de politiek

Meervoudige verantwoording Naast verticale ook horizontale verantwoording: Bench marking Klanten panels Publicatie performance Visitatie INK Openbare certificering

Homogenisering juridisch regiem Waarom niet uitsluitend gebruik gemaakt van privaat recht? Bijvoorbeeld: overheid geeft geen subsidie meer aan universiteiten en scholen maar sluit een gewoon contract

Superieur leervermogen De hybride moet sneller leren dan haar omgeving, want ze blijft altijd verdacht Anticipatievermogen sterk ontwikkelen

Hybride Organisaties: Positie Roel in ‘t Veld II In de wereld van statica, ordening, inrichting domineert wellicht het scheidingsbeginsel. In de wereld van dynamica, innovatie is klontering of samenballing vaak noodzakelijk.