Vrije wil… Vrije wil als voorwaarde voor verantwoordelijkheid Vrije wil als zelfverwerkelijking Vrije wil als bewuste aansturing van het lichaam Een handeling uit vrije wil is een handeling die wordt aangestuurd door een bewuste gedachte die je vlak voor de handeling hebt. Je handelt uit vrije wil wanneer je handeling het gevolg is van het feit dat je dacht: “en nu ga ik dit doen”. Met “vrije wil” bedoelen we dus het vermogen om bewust je eigen lichaam in beweging te brengen.
Lees 4.1 / 4.3 pagina 103-115
Dus: alles wat bestaat is óf materieel, óf geestelijk Traditioneel: het lichaam / geest probleem wordt geplaatst binnen een omvattende theorie over de werkelijkheid: Monisten – de werkelijkheid bestaat uit één substantie* : materie (Hobbes) Dus: alles wat bestaat is materieel. Dualisten – de werkelijkheid bestaat uit twee substanties: materie (in ruimte en tijd) en geest (niet in ruimte en tijd) Dus: alles wat bestaat is óf materieel, óf geestelijk *Substantie: soort van spul; iets dat zelfstandig kan bestaan
Binnen deze opvattingen ontwikkelt men traditioneel de volgende theorie van de geest: Monisten Identiteitstheorie: elk mentaal ding of proces is identiek aan een materieel ding of proces. Dus: gedachte Het is hier warm = vuren hersengebied 453sub kdk75, of Pijn voelen = stimulatie van C-vezels Dualisten Substantiedualisme: lichaam en geest zijn twee zelfstandige entiteiten die van een verschillend soort spul of substantie zijn gemaakt
Dualisme Probleem: als lichaam en geest zo verschillend zijn en onafhankelijk van elkaar kunnen bestaan, wat hebben ze dan nog met elkaar te maken? Antwoord: Interactionisame: lichamelijke en geestelijke toestanden hebben causale (oorzakelijke) interactie
Interactionisme Dualisme FYSIEK MENTAAL teen stoten gevoel van pijn teen stoten gevoel van pijn prikkeling F18d gedachte: “ ik wil aspirientje” aspirine pakken en eten gevoel van pijn weg Merk op: Fysieke en mentale gebeurtenissen kunnen allebei fysieke en mentale gebeurtenissen veroorzaken
Argumenten tegen het interactionisme Causale interactie tussen verschillende substanties is niet mogelijk, want: Causale geslotenheid van het natuurkundig domein* Wet op het behoud van energie Natuurkundig domein: het gebied waar de natuurkunde zich mee bezig houdt; in bredere zin: de natuur
Argumenten tegen het interactionisme Causale interactie tussen verschillende substanties is niet mogelijk, want: Causale geslotenheid van het natuurkundig domein Wet op het behoud van energie Causale geslotenheid van het natuurkundig domein: Iedere gebeurtenis binnen het natuurkundig domein die een oorzaak heeft, wordt volledig veroorzaakt door een oorzaak binnen het natuurkundig domein Oftewel: Als iets fysisch een oorzaak heeft, dan is dat een puur fysische oorzaak Geen determinisme: gebeurtenissen zonder oorzaak mogelijk
fysieke oorzaak (zenuwimpuls)
fysieke oorzaak
mentale oorzaak (wilsdaad) fysieke oorzaak (zenuwimpuls)
Causale geslotenheid van de natuur Alle fysieke gebeurtenissen hebben een puur fysieke oorzaak mentale oorzaak (wilsdaad) fysieke oorzaak (zenuwimpuls)
Causale geslotenheid van de natuur Alle fysieke gebeurtenissen hebben een puur fysieke oorzaak mentale oorzaak (wilsdaad) fysieke oorzaak (zenuwimpuls)
Causale geslotenheid van de natuur Alle fysieke gebeurtenissen hebben een puur fysieke oorzaak Zelfs al hebben we een geest, dan nog veroorzaakt die niets (epifenomenalisme) fysieke oorzaak (zenuwimpuls)
Argumenten tegen het interactionisme Causale interactie tussen verschillende substanties is niet mogelijk, want: Causale geslotenheid van het natuurkundig domein Wet op het behoud van energie De Wet van behoud van energie is een natuurwet, of meer specifiek een behoudswet, die stelt dat de totale hoeveelheid energie in een geïsoleerd systeem te allen tijde constant blijft. Een direct gevolg hiervan is dat energie niet kan worden gecreëerd of vernietigd, maar alleen kan worden omgezet van de ene in de andere vorm, bijvoorbeeld van chemische energie naar bewegingsenergie. (Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie)
Argumenten tegen het interactionisme Causale interactie tussen verschillende substanties is niet mogelijk, want: Causale geslotenheid van het natuurkundig domein Wet op het behoud van energie De totale energie binnen een systeem kan wel worden omgezet, maar kan niet toenemen of afnemen http://www.marieclaire.com/world-reports/opinion/prahad-jani-fasting- study
Totale energie = E
Totale energie = E
Totale energie = E Extra toegevoegde energie
Wet op het behoud van energie De energie in een systeem kan van worden omgezet in een andere vorm, maar daarbij blijft de totale hoeveelheid energie altijd gelijk Totale energie = E Extra toegevoegde energie
Wet op het behoud van energie De energie in een systeem kan van worden omgezet in een andere vorm, maar daarbij blijft de totale hoeveelheid energie altijd gelijk Totale energie = E Extra toegevoegde energie
Argumenten tegen het interactionisme Causale interactie tussen verschillende substanties is niet mogelijk, want: Causale geslotenheid van het natuurkundig domein* Wet op het behoud van energie Maar uit deze argumenten volgt dat de geest geen causale invloed op het lichaam kan uitoefenen. Er volgt nog niet uit dat de geest überhaupt niet bestaat.
Binnen deze opvattingen ontwikkelt men traditioneel de volgende theorie van de geest: Monisten Identiteitstheorie: elk mentaal ding of proces is identiek aan een materieel ding of proces. Dus: gedachte Het is hier warm = vuren hersengebied 453sub kdk75, of Pijn voelen = stimulatie van C-vezels Dualisten Substantiedualisme: lichaam en geest zijn twee zelfstandige entiteiten die van een verschillend soort spul of substantie zijn gemaakt Interactionisme: lichamelijke en geestelijke toestanden hebben causale (oorzakelijke) interactie Epifenomenalisme: lichamelijke toestanden veroorzaken wel mentale toestanden, maar niet omgekeerd: het mentale is een bijverschijnsel van het lichamelijke
Epifenomenalisme FYSIEK MENTAAL teen stoten teen stoten prikkeling C17a gevoel van pijn prikkeling F18d gedachte: “ ik wil aspirientje” aspirine pakken en eten gevoel van pijn weg Er bestaan fysieke en mentale fenomenen Alleen het fysieke kan iets veroorzaken Het mentale is een bijverschijnsel van het fysieke Alle causale wetenschappelijke verklaringen zijn fysiek Mentale geen invloed op het op het fysieke
Epifenomenalisme FYSIEK MENTAAL teen stoten teen stoten prikkeling C17a gevoel van pijn prikkeling F18d gedachte: “ ik wil aspirientje” aspirine pakken en eten gevoel van pijn weg Merk op: alle oorzaken zijn fysieke oorzaken (hoewel er zowel fysieke als mentale gevolgen zijn)
Mijn afkeer van spruitje kan veroorzaken dat ik ze nooit meer eet. Maar mentale zaken als verlangens, gevoelens, afkeer etc. lijken toch juist wel fysieke gebeurtenissen te kunnen veroorzaken? Mijn afkeer van spruitje kan veroorzaken dat ik ze nooit meer eet. Mijn jaloezie op Jan kan veroorzaken dat ik hem sla.
Dus: Er zijn mentale oorzaken Mentale oorzaken zijn geen niet-fysische oorzaken Dan: Mentale oorzaken zijn zelf ook fysische oorzaken Identiteitstheorie: Alle gedachten en ervaringen zijn identiek aan hersentoestanden
Binnen deze opvattingen ontwikkelt men traditioneel de volgende theorie van de geest: Monisten Identiteitstheorie: elk mentaal ding of proces is identiek aan een materieel ding of proces. Dus: gedachte Het is hier warm = vuren hersengebied 453sub kdk75, of Pijn voelen = stimulatie van C-vezels Dualisten Substantiedualisme: lichaam en geest zijn twee zelfstandige entiteiten die van een verschillend soort spul of substantie zijn gemaakt Interactionisme: lichamelijke en geestelijke toestanden hebben causale (oorzakelijke) interactie Epifenomenalisme: lichamelijke toestanden veroorzaken wel mentale toestanden, maar niet omgekeerd: het mentale is een bijverschijnsel van het lichamelijke
Identiteitstheorie: Alle gedachten en ervaringen zijn identiek aan hersentoestanden Bezwaar 1 Als mentale en fysieke toestanden identiek zijn, dan moeten ze dezelfde eigenschappen hebben (wet van Leibniz) Maar: Gedachten en ervaringen hebben eigenschappen die hersentoestanden niet hebben (en vice versa) Gedachten gaan ergens over, zijn logisch of onlogisch, moreel of immoreel etc. Hersentoestanden niet. Hersentoestanden hebben een electrisch potentieel, chemische eigenschappen etc. Mentale toestanden niet. Dus kunnen mentale- en hersentoestanden niet identiek zijn
Identiteitstheorie: Alle gedachten en ervaringen zijn identiek aan hersentoestanden Bezwaar 2: meervoudig voorkomen Stel: Pijn hebben = de stimulatie van C-vezels
Alle gedachten en ervaringen zijn identiek aan hersentoestanden Identiteitstheorie: Alle gedachten en ervaringen zijn identiek aan hersentoestanden Bezwaar 2: meervoudig voorkomen Stel: Pijn hebben = de stimulatie van C-vezels C-vezels F-vezels Z-vezels Q-vezels X-circuit per definitie geen pijn Als pijn = stimulatie c vezels, dan kunnen wezens zonder c vezels geen pijn voelen. Dat is onaannemelijk.