EU: ZONDE VAN HET GELD? Workshop VECON-studiedag 11 april 2013 Prof. dr. Nico Groenendijk Centre for European Studies Universiteit Twente WORKSHOP VECON 11-4-2013

WORKSHOP VECON 11-4-2013

De begroting van de Europese Unie voor 2013 is groter in omvang (€) dan die van de centrale overheid in Nederland (= Rijksbegroting 2013: hoofdstukken + fondsen) WORKSHOP VECON 11-4-2013

Bij de Europese Unie werken meer ambtenaren dan bij de gemeente Amsterdam WORKSHOP VECON 11-4-2013

Ca. 20% van de EU-begroting gaat op aan vertaalwerk WORKSHOP VECON 11-4-2013

Nederland draagt jaarlijks bijna € 6 miljard af aan “Brussel” WORKSHOP VECON 11-4-2013

Nederland ontvangt uit EU-subsidieprogramma’s jaarlijks meer dan € 4 miljard WORKSHOP VECON 11-4-2013

De BTW is een belasting die door de EU wordt geheven WORKSHOP VECON 11-4-2013

Het salaris van een Nederlandse europarlementariër ligt boven de zgn Het salaris van een Nederlandse europarlementariër ligt boven de zgn. Balkenende-norm WORKSHOP VECON 11-4-2013

EU-personeel betaalt géén belastingen WORKSHOP VECON 11-4-2013

De Europese Rekenkamer heeft over het boekjaar 2011 vastgesteld dat met ca. 5% van de EU-middelen is gefraudeerd WORKSHOP VECON 11-4-2013

De meeste onregelmatigheden (“irregularities”) in de besteding van EU-middelen worden vastgesteld in zuidelijke EU-lidstaten WORKSHOP VECON 11-4-2013

Het Europees Parlement kent drie lokaties: Straatsburg, Luxemburg en Brussel WORKSHOP VECON 11-4-2013

Het ontwerp voor de Nederlandse rijksbegroting moet met ingang van 2014 eerst worden goedgekeurd door de EU ECOFIN-raad, voordat het –met Prinsjesdag- wordt aangeboden aan de Staten-Generaal WORKSHOP VECON 11-4-2013

EU-regelgeving verbiedt te kromme bananen, te kromme komkommers en te kleine appels WORKSHOP VECON 11-4-2013

De Europese Unie: verspilling van geld? Zin en onzin over de EU-begroting Kosten en baten van Europese samenwerking Besteding van EU-middelen Meer of minder EU? WORKSHOP VECON 11-4-2013

De zin van en –veel- onzin over de EU-begroting De Unie heeft geen “power to tax” en is dus volledig afhankelijk van de contributie-bijdragen van (vaak lastige en zuinige) lidstaten. Discussie over “power to tax” komt iedere 5-6 jaar weer op, meeste lidstaten zijn mordicus tegen … (inclusief NL) EU-begroting is klein: ca. 1% van het EU nationaal inkomen (VS: federale budget is ca. 25% nationaal inkomen) Absoluut: € 151 mld per jaar (Rijksbegroting NL: 183 mld) Mag geen begrotingstekort vertonen WORKSHOP VECON 11-4-2013

Voornaamste uitgavengroepen: cohesiebeleid landbouwbeleid Innovatie Inkomsten/contributies: Bestaan grotendeels uit bijdrage gebaseerd op hoogte bni Is toch soort –proportionele “inkomstenbelasting”, maar dan op lidstaatniveau Sommige lidstaten krijgen korting (VK, NL, Zweden) WORKSHOP VECON 11-4-2013

Netto-posities: verschil tussen wat lidstaat afdraagt aan EU en vanuit Brussel terugkrijgt NL is netto-betaler (4 mld per jaar) WORKSHOP VECON 11-4-2013

WORKSHOP VECON 11-4-2013

Nieuwe MAFF 2014-2020: patstelling MAFF = Multi Annual Financial Framework = meerjarenbegroting EU EU-begroting is nu (voor 2007-2013) 1.12% EU-bruto nationaal inkomen Voorstel Europese Commissie: 1.025 miljard euro (2014-2020) = 1.05 % bni (daling in % EU-bni, maar in absolute termen stijging van 3.2%) Veel lidstaten tegen dergelijke verhoging (NL, Duitsland, Denemarken, Zweden, Oostenrijk, Frankrijk, Italië, VK), maar andere lidstaten (“Friends of cohesion”: zuiden, oosten) zijn juist vóór Europees Parlement: wil vasthouden aan 1.11% EU-bni Wordt vervolgd … Ander issue: omslag van cohesiebeleid en landbouwbeleid naar innovatie & competitiveness (verdeelt lidstaten ook) WORKSHOP VECON 11-4-2013

Kosten en baten van Europese samenwerking Netto-positie-discussie is beperkt: gaat om begrotingsstromen, niet om de welvaartseffecten van samenwerking. Tegenover “contributiekosten” staan baten: Handelseffecten (gemeenschappelijke markt, extra impuls door monetaire unie) Schaaleffecten Locatie-effecten Schattingen: nationaal inkomen NL ligt 2-20% hoger dan zonder EU Daarnaast: imponderabalia vrede/stabiliteit (+) verlies souvereiniteit (-) WORKSHOP VECON 11-4-2013

Besteding van EU-middelen EU-begroting is klein, geldt ook voor bureaucratie 55.000 EU-ambtenaren (wereldwijd), vgl. met stad Parijs van EU-begroting gaat slechts 6% naar administratie (daarvan: 50% salarissen/pensioenen, 50% huisvesting e.d.) 3.000 ambtenaren nodig voor vertaalwerk Baan in Brussel vergt grote investeringen (twee master studies, concours, enkele onbetaalde stages), aanvangssalarissen liggen onder NL-niveau, beperkt aantal grootverdieners, ambtenaren betalen wél belastingen (geen aftrekmogelijkheden), beperkte vergoedingen …. WORKSHOP VECON 11-4-2013

Inefficiëntie is soms historisch bepaald (en door lock-in effecten niet te wijzigen): Straatsburg was vestigingsplaats EGKS (met Assemblee), Brussel werd vestigingsplaats EEC, Luxemburg als (efficiënte!) plaats voor Gerechtshof, Europese rekenkamer, EUROSTAT, en secretariaat Europees Parlement Vastgelegd in verdragen, alleen te wijzigen met unanimiteit WORKSHOP VECON 11-4-2013

Besteding van EU-middelen vindt voor 80% in lidstaten zelf plaats Als er daar iets misgaat is het dus de lidstaten aan te rekenen, niet “Brussel” Europese rekenkamer (over 2011): 3.9% fouten, ca. € 5 mld daarvan € 1.9 mld onregelmatigheden (d.w.z. fout met mogelijk negatief financieel effect EU), voor de helft voor rekening Frankrijk, Tsjechië, Italië, Polen een deel daarvan kan met opzet veroorzaakt zijn (of dat zo is, is aan de rechter), d.w.z. fraude WORKSHOP VECON 11-4-2013

EU focust nu vooral op rechtmatigheid Doelmatigheid- en doeltreffendheidsonderzoek staat nog in de kinderschoenen Grote verschillen tussen lidstaten in aard en kwaliteit controle Lidstaatverklaring (rechtmatigheid): NL, Denemarken, Zweden, Verenigd Koninkrijk WORKSHOP VECON 11-4-2013

Meer of minder EU? Britse premier David Cameron: terug naar basis (gemeenschappelijke markt) Van Rompuy c.s.: politieke unie Hebben allebei gelijk! EU gaat naar gedifferentieerde integratie Lossere samenwerking op niveau EU-27 Is voor sommige lidstaten genoeg (UK) Andere lidstaten gaan –op specifieke terreinen- verder/dieper WORKSHOP VECON 11-4-2013

WORKSHOP VECON 11-4-2013