Beoordeling van ingrepen in de rivier Het gebruik van Geografische Informatie Systemen Eric ten Cate (RWS-ON) 18 mei 2005

Overzicht Waarom rivierkundig beoordelen? 18 mei 2005 Waarom rivierkundig beoordelen? Rol van GIS aan de hand van een voorbeeld Afferdensche en Deestsche waarden Wat komt er bij kijken? schematiseren Waar kijken we naar? Waterstanden, snelheden Terugblik Wat willen we met GIS

Achtergrond van het beoordelen 18 mei 2005 Verschillende redenen voor ingrepen in de rivier: Rivierverruiming Natuurontwikkeling Ontgronding en andere commerciële activiteiten Initiatiefnemers: MinVenW (o.a. Ruimte voor de Rivier) Particulieren (bewoners, natuur org., ontgronders en andere overheid (DLG)) Indien MinVenW: vaak is de rivierbeheerder betrokken – een beoordelingskader wordt gemaakt. Indien anderen: niet altijd het geval. Belangrijk: vroegtijdig betrekken van de rivierbeheerder – o.a. voor een beoordelingskader.

Beheersen van gevolgen 18 mei 2005 Waarom? Voorkomen van onverwachte gevolgen bouwen in uiterwaard  opstuwing van water normalisatie (aanleg kribben)  bodemdaling Schade aan kades en kribben Hoe? Beleidslijn Ruimte voor de Rivier (wanneer mag iets in uiterwaard gedaan worden) WBR o.a. beoordeling rivierkundige effecten (Wet Beheer Rijkswaterstaatswerken: vergunning aanvragen) Ongunstige gevolgen achterloopse kribben…. WBR == Wet Beheer Rijkswaterstaatswerken -> verunning, om deze af te geven rivkun beoordeling

“Bouwen in de uiterwaard”: De rivier heeft minder ruimte gekregen 18 mei 2005 Vroeger liep in het gele gebied de Rijn. Later grotendeels dicht geslibt, nu bewoont.

Beoordeling Begint met: Vervolgens 18 mei 2005 Begint met: aanleveren van een plaatje eerste inschatting, expert judgement Vervolgens wordt snel gegrepen naar een WAQUA-model Voorbeeld Afferdensche en Deestsche waarden

Rijntakken IJssel Lek Neder-Rijn Waal Niederrhein Boven-Rijn Pannerdensch Kanaal Niederrhein Boven-Rijn Rijntakken Voor dit gebied moest een MER gemaakt worden. Plaatjes en technisch rapport zijn gemaakt door Rijn van Dixhoorn. Tijmen Vos heeft het rivierkundig advies opgesteld en simulaties gedraaid.

Afferdensche en Deestsche waarden 18 mei 2005 Je moet weten waar de herinrichting plaatsvindt. Het gaat om mensen. Je moet ook weten of er sprake is van rivierverruiming of waterstand neutraal houden

Rivierverruiming Principe waterstand bij 16.000 m3/s Project gebied doel waterstand bij 15.000 m3/s 7 of 15

Inrichtingsschets Afferdensche en Deestsche Waarden 18 mei 2005 Plaatje met kenmerken, Maar geen diepte cijfers en breedte van de geulen

Afferdensche en Deestsche Waarden Basis elementen van het plan: nevengeul, zand vang, zandwinplas, natuurontwikkeling Waar gaat het mis -- aandachtspunten: Schematisatie van geulen, Diepte zandwinplas Andere uitwerking van het plan (let op terminologie: ander plan -> MER opnieuw

Het modelleren van vegetatie “Streefbeeld”: verwachte vegetatie in “volgroeide” toestand Dit stukje van het gebied wordt in een groter model gehangen. Voordat een waquamodel gemaakt kan worden: De vegetatie indelen in klasse waar je de stromingsweerstand naar kunt bepalen

Waterstanden inrichting Resultaten Grafiek van waterstandverlaging na de ingreep. Waterstanden inrichting Als ook bodem, kades, etc. in het model zijn verwerkt, kun je simuleren. Je vergelijkt de 16.000 som met ingreep met de waterstanden van de HR 1996. Je ziet dat waterstand (rood) onder de 0-lijn komt. Waterstanden HR 96

Verandering in waterstanden Beschrijf de km raaien Slecht leesbaar……. Let op 3 cm: 901 en 902, ook bij banddijk: eigenlijk kijken of het niet beter kan, zo niet …. Waterschap (dijkbeheerder)

Resultaten Stroombeeld 15.000 Let op: waterstanden en afvoerpotentialen/stroomlijnen

Resultaten Stroombeeld 16.000

Samenvattend Besproken Niet besproken Waterstanden 18 mei 2005 Besproken Waterstanden Stroomsnelheden (afvoerpotentialen) Niet besproken Waterbeweging bij lagere debieten (10.000 m3/s) Morfologische effecten Erosie in de uiterwaard was van belang vanwege de bodemkwaliteit gaat klasse 4 materiaal aan de haal). ABR = actief bodembeheer Rijntakken

Wat willen we met GIS? Nabewerking: Voorbewerking: 18 mei 2005 Nabewerking: Snel en eenvoudig standaard plaatjes kunnen maken in ARCVIEW en/of ARCMAP Voorbewerking: Schetsen van inrichtingen makkelijk omzetten naar een schematisatie (via BASELINE)

Wat is daarvoor nodig? Afstemming SIMONA – BASELINE 18 mei 2005 Afstemming SIMONA – BASELINE Vereenvoudigen voortraject BASELINE (van schets naar “BASELINE coverages”) Standaardisering aanleveren gegevens van een ingreep (uiterwaardaanpassing) “ANSR-protocol” is een begin.

Toelichting op te verstrekken informatie bij vergunningenaanvraag WBR bij herinrichting van uiterwaarden, ontgrondingen en/of natuurontwikkeling 18 mei 2005 aangeleverd op rivierkaarten 1 : 5000 hoogtelijnenkaart schaal 1 : 5000 geeft de nieuwe/afwijkende bodemhoogtes aan …… vegetatiekaart, schaal 1:5000, geeft de vegetatiesoort en de contour waar de soort naar verwachting zal ontstaan, of wordt gepland weer. vegetatietypen en dergelijke met de daarbij behorende stromingsweerstanden/bodemwrijving worden op deze kaart vertaald naar ruwheidstypen Kades en terreinsprongen kaart ….

Nu nog het GIS-formaat…. (BASELINE-formaat) 18 mei 2005 Kade als lijnen en punten Vegetatie/ruwheid als vlak met attributen…. etc… Tot slot: We willen nog wel kunnen controleren wat er gebeurt. Controleren van schematisatie methoden. Voorbeeld: hoe komt een kade op het rooster terecht? Wel of niet als overlaat?

Figuur Alternatief D01i: Haven (bruine lijnen) en de op het rekenrooster geschematiseerde weergave (rode lijnen)