GGO’S Wim van Alphen

Historie ggo’s Bacteriën Gisten Planten Groenten/aardappelen/sojabonen Dieren Mensen (somale cellen) Mensen (geslachtscellen ?)

Mogelijke risico’s Ontstaan van nieuwe pathogene organismen Verstoren van natuurlijk evenwicht Overdracht van de nieuwe genen uit GGO’s op andere niet-gemodificeerde organismen, die daardoor schadelijk worden of het natuurlijk evenwicht verstoren.

Inschaling van een GGO-project hangt af van: Veiligheid van het gastheer-vectorsysteem; hierbij speelt indeling in pathogeniteitsklassen ook een rol In hoeverre zijn de nieuw ingebrachte genen volledig gekarakteriseerd

Inschaling van een GGO-project hangt af van: Bevat het ggo genetische informatie voor toxine, infectieus virus, schadelijk product? Naarmate het product risicovoller scoort, dan wel het betreffende m.o. minder goed gekakteriseerd is, dan een hoger inschalingsniveau.

Biologische inperking ggo gastheer - vector Deze combinatie zo kiezen dat kans op verspreiding van rec.DNA moleculen zo klein mogelijk is. Dit door: verminderde overleving van de gastheer (+ vector) buiten het lab verminderde overdracht van de vector naar andere organismen

Wet milieubeheer (Wm) Gemeente Besluit informatie inzake rampen en zware ongevallen (BIRO) Informatievoorziening Inrichtingen- en vergunningsbesluit milieubeheer (IVB) Categorie ggo-inrichtingen met Wm-vergunningsplicht t.a.v. werkruimtes voor werkzaamheden met ggo’s

Wet milieugevaarlijke stoffen VROM Wm gaat niet over introductie in het milieu (gentherapie en veldproeven) Geldt alleen voor ingeperkt gebruik Besluit ggo: kennisgevings-, vergunningsplicht, procedures en raamwerk voor het beperken van de risico’s Regeling ggo nadere regels, algemene veiligheidsvoorschriften, risicoanalyse d.m.v. inschaling van activiteiten en inrichtings- en werkvoorschriften

Inhoudelijke wijzigingen Vermeerdering van het aantal inperkingsniveaus Vernieuwde terminologie voor inperkingsniveaus Vermeerdering en structurering van werk- en inrichtingsvoorschriften per inperkingsniveau

Basis: alle werkruimten waarin gewerkt wordt met gen. gemod Basis: alle werkruimten waarin gewerkt wordt met gen. gemod. Micro-organismen kennen 4 inperkingsniveaus.

Indeling in risicogroepen

Risicoklasse I (BA) Niet pathogene m.o. en parasieten Cellen, ook indien besmet met niet-menspathogenen Non-replicatie competente pathogenen Als VMT (ML-I), VPT of GILSP (large scale) gemodificeerde GGO’s

Risicoklasse 2 (BA) Micro-organismen en parasieten pathogeen niet verspreiden wel behandeling /preventie Als C-I (ML-II), PK-I, of GS-I geclassificeerde GGO’s Voorbeelden: MRSA, Salmonella t., Legionella p., vacciniavirus, bof- en mazelenvirus, Aspergillus fumigatus

Risicoklasse 3 (BA) Micro-organismen en parasieten - zeer pathogeen - verspreiden - behandeling/ effectieve profylaxe Als C-II (ML-III), PK-II, of GS-II geclassificeerde GGO’s Voorbeelden: t.b., HIV, Bacillus anthracis, Brucella, Hantavirussen, Hepatitis B virus, Herpes simplexvirus, CJD, Plasmodium (malaria), Lepra

Effect door Bacteriegroei: t.b. en lepra virusvermeerdering, afbraak immuunsysteem HIV bacterie Bacillus anthracis, werking door uitscheiding eiwitten die zeer giftig zijn, daarom helpen antibiotica bij te late diagnose niet meer. Prionen: CJD, Plasmodium parasiet (malaria)

Effect door Bacteriegroei: t.b. en lepra virusvermeerdering, afbraak immuunsysteem HIV bacterie Bacillus anthracis, werking door uitscheiding eiwitten die zeer giftig zijn, daarom helpen antibiotica bij te late diagnose niet meer. Prionen: CJD, Plasmodium parasiet (malaria)

Risicoklasse 4 (BA) Micro-organismen en parasieten - zeer pathogeen - verspreiden - geen behandeling/ profylaxe Als C-III (ML-IV), PK-III geclassificeerde GGO’s Voorbeelden: Ebola en Marburgvirus, Lassavirus, whitepoxvirus

INPERKINGSNIVEAUS I: autoclaaf op de locatie (gebouwencomplex) II: autoclaaf in gebouw zelf III: autoclaaf in ruimte zelf desinfecteren van ruimte met gassen vloer vloeistofdicht veiligheidskabinet

INPERKINGSNIVEAUS IV: autoclaaf in ruimte zelf naden dichtgekit onderdruk t.o.v. omgeving luchttoe- en afvoer voorzien van HEPA onderdruk sluis ontsmetten afvalwater

Oude indeling Laboratoria VMT VPT C-I C-II C-III Kweekcellen voor planten PC-I PC-II Plantenkassen PK-I PK-II PK-III Dierverblijven D-I D-II Nieuwe indeling Laboratoria VMT ML-I VPT PL C-I ML-II C-II ML-III C-III ML-IV Kweekcellen voor planten PC-I PC-I PC-II Werk met m.o. op ML-I niveau: PCM-I Werk met m.o. op ML-II niveau: PCM-II Werk met m.o. op ML-III niveau: PCM-III Werk met m.o. op ML-IV niveau: PCM-IV Plantenkassen PK-I PK-I PK-II PK-II PK-III Werk met m.o. op ML-I niveau: PKM-I Werk met m.o. op ML-II niveau: PKM-II Werk met m.o. op ML-III niveau: PKM-III Werk met m.o. op ML-IV niveau: PKM-IV Dierverblijven D-I D-I D-II Werk met m.o. op ML-I niveau: DM-I Werk met m.o. op ML-II niveau: DM-II Werk met m.o. op ML-III niveau: DM-III Werk met m.o. op ML-IV niveau: DM-IV

Inschalingsniveaus laboratoria oud nieuw

Inschalingsniveau plantencellen oud nieuw

Inschalingsniveau plantenkassen oud nieuw

Inschalingsniveau dierenverblijven oud nieuw

Inschalingsniveau procesinstallaties bedoeld voor grootschalige activiteiten met m.o. oud nieuw

Besluit GGO’s Werken met GGO’s mag alleen in ruimtes met vergunning Aanvragen vergunning VROM voor alle projecten Aanstellen BVF Volgen richtlijnen COGEM Melden aan arbeidsinspectie

BVF Microbiologische opleiding Kennis over inperkingsapparatuur Toezicht op naleving richtlijnen Toezicht hygiëne werkplek Toezicht logboeken Plan noodmaatregelingen

Onderzoeker Verantwoordelijk medewerker Instructies en training personeel Opstellen werkprotocollen Onderzoek naar fenotypische eigenschappen van gastheer/vectorsystemen Onderzoek naar hygiëne

AH-aspecten Regelgeving is meer bedoeld ter bescherming van milieu Gebruik desinfectantia en validatie daarvan; tegenstelling milieu en hygiëne Werkprocedures t.a.v. schoonmaken, reinheidscontroles Rolverdeling arbeidshygiënist/ BVF/VM