Herkennen van psychiatrische comorbiditeit in het algemeen ziekenhuis: meten is weten? Angela van Baalen, verpleegkundig specialist GGZ Centrum Ouderen en Ziekenhuispsychiatrie, Reinier van Arkel groep Jeroen Bosch Ziekenhuis Symposium Ziekenhuispsychiatrie – 7 november 2013

Disclosure belangen spreker Angela van Baalen (Potentiële) belangenverstrengeling Zie hieronder  Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk … Geen   Niet van toepassing

Een stukje geschiedenis…. Descartes (1596-1650) maakte in 1641 onderscheid tussen lichaam (res extensa) ziel en geest (res cognitans) -> dualistisch mensbeeld Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Zorg voor de geest: geestelijke gezondheidszorg Het dualisme heeft zijn weerslag op de organisatie van de gezondheidszorg: Zorg voor de geest: geestelijke gezondheidszorg Zorg voor het lichaam: algemene gezondheidszorg Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Lichaam en geest beïnvloeden elkaar Biopsychosociaal model (van Houdenhove, 2001 naar Engel, 1977) Lichaam en geest beïnvloeden elkaar Psychiatrische en somatische comorbiditeit Interacterende processen Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Lokale situatie Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) Reinier van Arkel groep 4000 medewerkers, 240 medisch specialisten Jaarlijks ≥ 500.000 polibezoeken en 70.000 ziekenhuisopnames Topklinisch ziekenhuis Een van de grootste opleidingsziekenhuizen in Nederland Tweedelijns geestelijke gezondheidszorg (ernstige, meervoudig complexe problematiek) Oudste nog bestaande psychiatrisch ziekenhuis van Nederland (1442) Negen verschillende centra, waaronder het Centrum voor Ouderen- en Ziekenhuispsychiatrie Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Consultatieve psychiatrie in JBZ Traditioneel consultmodel Budgetfinanciering Nadeel: veel psychiatrische klachten en aandoeningen worden door de medisch specialist en somatisch verpleegkundigen niet of laat herkend Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Prevalentie en consequenties Psychiatrische comorbiditeit bij somatische aandoeningen komt voor bij 30-60% van de patiënten in het algemeen ziekenhuis (Narrow, 2002). Negatieve consequenties: hogere ziektelast, verminderd functioneren, lagere kwaliteit van leven, minder therapietrouw, meer zorggebruik, verhoogde medische kosten door langere opnameduur en meer heropnames (Katon et al., 2004; Verdurmen et al., 2006; Zolnierek, 2009). Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

(EN ONDERDIAGNOSTIEK EN -BEHANDELING) PSYCHIATRISCHE STOORNISSEN Praktijkprobleem 70.000 ziekenhuisopnames per jaar in het JBZ 700 nieuwe consulten per jaar = 1% Maar: 30-60% psychiatrische comorbiditeit? vermoeden van ONDERHERKENNING (EN ONDERDIAGNOSTIEK EN -BEHANDELING) PSYCHIATRISCHE STOORNISSEN Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Vraagstelling Wat is de beste manier om het systematisch herkennen van psychiatrische comorbiditeit, bij patiënten met somatische aandoeningen die behandeld worden binnen het JBZ, te verbeteren? Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Methode Systematisch literatuuronderzoek Benchmarking Expertraadpleging gericht op het vinden van methoden om het herkennen van psychiatrische comorbiditeit te bevorderen Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Literatuuronderzoek Pubmed en OvidSP (Medline, PsycINFO, Embase, Ovid Nursing Database); januari-maart 2012 Periode 2002-maart 2012 (psychiatric comorbidity OR psychiatric problems OR psychiatric OR mental disorders) AND (detection OR early recognition OR screening OR screening instrument OR questionnaire OR mental health assessment) AND (internal medicine or general hospital) Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Literatuuronderzoek Selectiecriteria: Nederlands- en Engelstalige studies of systematische reviews representatieve steekproef klinische omgeving ontwikkeling, toepassing en/of effectiviteit van een manier om algemene psychiatrische comorbiditeit in een klinische setting te herkennen volwassen personen (vanaf 18 jaar) Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Resultaten: literatuuronderzoek 10 studies geïncludeerd, géén systematische reviews 7 (combinaties van) instrumenten: COMPRI (Huyse et al., 2001) INTERMED (Huyse et al., 1999; Stiefel et al., 1999) GMHAT-PC (Krishna et al., 2009; Sharma et al., 2008) GHQ-12 + M-CIDI (Härter et al., 2004) SCL-8d + Whiteley-7 (Fink et al., 2004) SQ + SCAN (Christensen et al., 2003) SRQ + CAGE + BPRS (Smaira et al., 2003) Pro-actieve consultatie methode (Desan et al., 2011) Richtlijn Consultatieve psychiatrie (NVvP, 2008) Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Resultaten: benchmarking Enquête leden Vereniging voor Consultatief Psychiatrisch Verpleegkundigen, deelafdeling V&VN (n=26, respons 26%) Systematische detectie door een algemeen instrument is geen gemeengoed. Vereiste voor invoering INTERMED is commitment medisch specialisten en psychiaters. Gebruik INTERMED kost veel tijd. Lastmeter (nu nog ziekte-specifiek) is veelbelovend. Structurele aanwezigheid en contact binnen het ziekenhuis zijn middelen voor vroegsignalering. Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Resultaten: expertraadpleging Enquête leden Vereniging Medische Staf JBZ (n=35, respons 14%) Meer dan de helft van respondenten ziet relatie tussen ziektebeelden die zij behandelen en voorkomen psychiatrisch ziektebeeld Geen primaire herkenning Meer dan 75% vindt het zinvol dat samenwerking rondom de herkenning en integrale behandeling van psychiatrische comorbiditeit verbeterd wordt Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Resultaten: synthese Geen eenduidige pasklare oplossing Geen van de instrumenten voldoet voldoende aan de psychometrische- en gebruikerseisen Samenwerking en contact tussen somatische en psychiatrische professionals is van groot belang: ‘liaison-model’ Concreet: structurele klinische lessen, structurele aanwezigheid MDO’s, screening specifieke psychopathologie bij specifieke doelgroepen, integrale aanpak comorbide aandoeningen Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Beschouwing en conclusie Verduidelijken visie op liaison-model: welke activiteiten, rol professionals, welke afdelingen, inzet ziekte specifieke screeningsinstrumenten, poliklinische activiteiten Oriëntatie best-practices liaisonpsychiatrie in den lande: wat zijn succesfactoren? Verdere implementatie activiteiten liaison-model (SEH, Pre Operatieve Screening, interne geneeskunde) Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Implicaties voor de praktijk In beeld: Heel de mens! Verbetering kwaliteit van leven en kwaliteit van zorg door gerichte behandeling problematiek, verminderde ziektelast, verbeterd functioneren. Minder (onnodig) zorggebruik, meer therapietrouw, minder heropnames en verminderde opnameduur. Kosteneffectiviteit inzichtelijk maken teneinde zorgverzekeraars te overtuigen een (integraal) bekostigingssysteem te hanteren. Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Leonardo da Vinci (1452-1519)

‘Homo universalis’ Saper Vedere: ‘weet hoe te kijken’ Zevental principes: Curiosita – nieuwsgierigheid Dimonstrazione - toetsen aan ervaring Sensazione – gebruik zintuigen Sfumato – paradoxen onder ogen zien Arte & Scienza – brede belangstelling Corporalita – gezonde geest, gezond lichaam Connessione – vertrouwen in eigen vermogens Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013

Dank voor uw aandacht! Meer informatie: a.van.baalen@rvagroep.nl Symposium Ziekenhuispsychiatrie - 7 november 2013