Vermoeidheid na een CVA Karlijn Overeem, september 2008

Casus Dhr. S, ‘04: CVA li hemisfeer, hemiplegie re, afasie. Revalidatie in ‘04, mobiel met rolstoel. ADL deels zelfstandig ‘05 retour verpleeghuis: echtgenoot kan en wil zorg niet aan dhr: apathie, lusteloos, niet revalideerbaar, blijvende opname krijgt cipramil blijft apathisch, voelt zich vermoeid, dhr ligt veel in bed

Stellingen Vermoeidheid na een CVA komt voor bij ongeveer 25% van de patienten juist/ onjuist Vermoeidheid gaat doorgaans binnen 2 maanden na het CVA over

Stellingen Er zijn geen oplossingen voor vermoeidheid na een CVA juist/ onjuist

Hoe vaak komt het voor? 50-70% van de patiënten meldt moe te zijn Prevalentie neemt toe tot twee jaar na het CVA

Oorzaak Multifactorieel, vermoeidheid komt vaker voor bij: Vrouwen Externe locus of control Grote verandering op cognitief en emotioneel gebied Fysieke beperkingen

Gevolgen Depressie, laag cognitief functioneren en vermoeidheid voorspellen onafhankelijk van elkaar de kans op achteruitgang in mobiliteit (van de Port, 2006) Vermoeidheid en lage score op instrumentele ADL voorspellen depressie

Prevalentie depressie na CVA Cumulatieve eenjaars-prevalentie na CVA = 45%

Hoe kom je erachter? Diagnostiek: een geschikt screeningsinstrument dat aan alle eisen voldoet (validiteit, betrouwbaarheid) is niet beschikbaar!

Wat dan wel om vermoeidheid te inventariseren? Ernaar vragen! Diagnostiek naar comorbiditeit: Checklist voor cognitieve en emotionele klachten (CLCE-24). Patiënt in laten vullen. herkenning en signalering in eerste lijn voorspelt problemen op lange termijn Huisartsen blijken tijdens anamnese moeite te hebben om cognitieve en emotionele klachten te herkennen en na te vragen (Aben 2003) Relatie tussen cognitieve stoornissen, depressie en vermoeidheid is van invloed op functioneren in het dagelijks leven

Behandeling: Wat werkt (niet)? Tot nu toe weinig onderzoek naar emotionele en sociale verwerking van CVA Effect van behandeling (cognitieve gedragstherapie) van angst en vermoeidheid is niet aangetoond

Behandeling: wat werkt wel? aanpak van cognitieve en emotionele klachten: Voorlichting Antidepressiva -> afname depressieve klachten en emotionele labiliteit (dwanglachen/ huilen) Poliklinische cognitieve revalidatie Dagtherapie cognitieve gedragstherapie: effect niet aangetoond Cognitieve revalidatie: is erop gericht dat betrokkene gedrag bijstelt zodat gecompenseerd kan worden voor beperkingen

Stappenplan bij thuiskomst 1-3 mnd na CVA onderzoek op psychiatrische symptomatologie Voorlichting en hulp bij verwerken Antidepressiva bij ernstige klachten (voorkeur citalopram) Consult ouderenpsychiater cognitieve gedragstherapie: effect niet aangetoond Cognitieve revalidatie: is erop gericht dat betrokkene gedrag bijstelt zodat gecompenseerd kan worden voor beperkingen

Literatuur CBO-richtlijn: beroerte Depressie na een beroerte: samenspel tussen neurobiologische en psychosociale factoren. Aben I, Bour AMJJ, Verhey FJR. Tijdschrift voor Neurologie. cognitieve gedragstherapie: effect niet aangetoond Cognitieve revalidatie: is erop gericht dat betrokkene gedrag bijstelt zodat gecompenseerd kan worden voor beperkingen

TREFWOORDEN: CVA moeheid depressie behandeling