‘van Bijzaak naar Hoofdzaak’ Chronische zorg na hersenletsel

Presentatie over: "‘van Bijzaak naar Hoofdzaak’ Chronische zorg na hersenletsel"— Transcript van de presentatie:

1 ‘van Bijzaak naar Hoofdzaak’ Chronische zorg na hersenletsel
Dr. Anne Visser – Meily, revalidatiearts , UMC Utrecht Dr. Joukje van der Naalt, neuroloog, UMC Groningen

2 Onderwerpen Inleiding Zorg voor mensen met beroerte
Zorg voor mensen met traumatisch hersenletsel Conclusies Motorisch gericht….daarmee ga ik voorbij aan cognitieve en communicatieve problematiek en revalidatie. Ook hierzijn veel nieuwe ontwikkelingen , evidence based programma’s , nieuwe richtlijnen. Ik vertel ook niets over behandeling van stemmingsstoornissen. Wel heel belangrijk! Revalidatie richt zich niet alleen op de ptn ook op het systeem: in ziekenhuis al opgepakt moet worden! J van der Naalt UMCG2009

3 Inleiding: getallen 40.000 mensen per jaar met een beroerte
mensen per jaar met traumatisch hersenletsel ws ligt de frequentie 6 keer hoger Gemiddelde leeftijd beroerte: > 65 j Gemiddelde leeftijd THL: j 50% van de mensen met beroerte houdt beperkingen 40% van de patienten met een licht THL en 80% van de patienten met ernstig THL houdt beperkingen

4 Inleiding: onderzoek en ‘funding’
Weinig onderzoek over > 1 jaar na hersenletsel Participatie / werk / kwaliteit van leven …weinig onderzoek Slechts 2% van geld voor CVA, hartvaatziekten en kanker ging in naar CVA

5 Inleiding: richtlijnen
Veel acute / revalidatiefase weinig chronische fase Stroke unit advies NHS 2001 Revalidatierichtlijn CVA NHS 2001 Neuropsychiatrische gevolgen NAH 2007 Verpleegkundige richtlijn CVA 2008 CBO Opvang ptn met licht hersenletsel 2008/2009 CBO Beroerte 2008/2009 J van der Naalt UMCG2009

6 Inleiding: chronische fase
Hersenletsel functie activiteiten participatie Externe factoren familie Persoonlijke factoren

7 Zorg voor mensen met beroerte

8 Revalidatie start in het ziekenhuis
Eerste weken -Stroke unit in ziekenhuis -Stroke afdeling in verpleeghuis -Stroke afdeling in revalidatiecentrum -Thuis J van der Naalt UMCG2009

9 Fasering (Sub)acuut Herstel Adaptatie Stabilisatie Diagnostiek
dagen Herstel 0 – 12 weken Adaptatie 3 – 6 maanden Stabilisatie > 1 jaar Diagnostiek Prognostiek Voorlichting Training Training Educatie Strategieën Aanpassing Monitoring -patiënt -naaste “Bijscholing” Zelf management

10 Zorg voor mensen met een beroerte
! CVA-verpleegkundige Thuiszorg CVA-verpleegkundige ziekenhuis ? CVA-patiënt + naasten Revalidatiearts Ziekenhuis Verpleeghuisarts Verpleeghuis Huisarts ? 1e lijn !

11 Zorg voor mensen met een beroerte
Neuroloog Vaatpoli Cardioloog Revalidatiearts Huisarts/ POH CVA-verpleegkundige Nurse Practitioner Wijkverpleging CVA thuiszorg verpleging

12 Zorg voor mensen met een beroerte
Neuroloog Vaatpoli Cardioloog Revalidatiearts Huisarts/ POH CVA-verpleegkundige Nurse Practitioner Wijkverpleging CVA thuiszorg verpleging

13 Zorg voor mensen met een beroerte
Neuroloog Vaatpoli Cardioloog Revalidatiearts Huisarts/ POH CVA-verpleegkundige Nurse Practitioner Wijkverpleging CVA thuiszorg verpleging

14 Zorg voor mensen met beroerte 3 jaar na CVA-Fupro studie
Stemming 1op de 5 is somber na 3 jaar Hangt sterk samen met vermoeidheid én inactiviteit Beloop I vd Port et al Disabil Rehabil 2007, V Schepers et al submitted

15 Depressie en comorbiditeit
Samenhang tussen depressie en comorbiditeit Helft van ptn heeft ofwel comorbide chronische lichamelijke of psychische aandoening CVRF > verhoogde kans op het krijgen van depressie op de leeftijd jaar (maar niet >70 jaar) Mensen met beroerte die al depressief waren grotere kans op overplaatsing vanuit ZH naar VH/RC J Nuijen: Depression and comorbidity, 2009

16 Predictor voor depressie, depressie weer voorspeller voor…..
Afasie, Alleen wonen, Sociale contacten Cerebrale atrofie Inactiviteit Vermoeidheid Depressie Pgn 64 rapport nhs Afh van tijdstip na beroerte verschillende predictoren Minder bewegen Minder sociale contacten J van der Naalt UMCG2009

17 Zorg voor mensen met beroerte 3 jaar na CVA-Fupro studie
Loopvaardigheid 1 >>>3 jaar na CVA Depressie Vermoeidheid Cognitieve st. Inactiviteit 21 % I vd Port et al, Stroke 2006

18 Zorg voor mensen met beroerte 3 jaar later CVA-Fupro studie: partners
En hoe gaat het met partners: 1 >>> 3 jaar na de beroerte % slechter % beter zorglast 17% 23% QoL 27% 14% stemming 21% 5% Sociale steun 49% 8% relatie 35% Visser-Meily et al: PEC 2008, Stroke 2008

19 Zorg voor mensen met een beroerte 3 jaar later FuPro studie partners
Na 1 jaar CVA Samenhang met verandering 1-3 jaar na CVA Patiënt kenmerken Ernst CVA (BI) Cognitieve stoornissen Partner kenmerken Leeftijd Geslacht Jonge kinderen Partner Psychologische kenmerken Coping stijl Somberheid NJ v Exel et al Cerebrov Dis J Visser-Meily et al, PEC 2008

20 Zorg voor mensen met beroerte
Chronische fase: Ziekte gerichte ketenzorg naar patiënt gericht netwerkzorg Comorbiditeit Poly-farmacie Vasculair risico management Kwetsbare ouderen / veroudering

21 Zorg voor mensen met een beroerte
Neuroloog Vaatpoli Cardioloog Revalidatiearts Huisarts/ POH CVA-verpleegkundige Nurse Practitioner Wijkverpleging CVA thuiszorg verpleging Verpleeghuisarts

22 CBO beroerte 2008/2009 Niveau 2 De effecten van leefstijlmodificatie op de recidiefkans op herseninfarct (secundaire preventie) zijn niet onderzocht. Wel is er voldoende bewijs dat leefstijlfactoren als roken, overgewicht, overmatige alcoholconsumptie en inactiviteit een verhoogd risico geven op herseninfarct. Er zijn geen aanwijzingen dat patiënten met beroerte hierin afwijken van patiënten met (andere) hart-vaat ziekten. B Do Lee 2003, Hillbom 1999, Kurth 2005, Kurth 2002, Kurth 2006 Er zijn geen redenen om, bij het nastreven van leefstijlveranderingen om de recidiefkans op beroerte te verkleinen, af te wijken van de richtlijnen Cardiovasculair risicomanagement. NHG standaard 2008 Chronic Care Model

23 Zorg voor mensen met beroerte
Chronische fase: Ziekte gerichte ketenzorg naar patiënt gericht netwerkzorg Monitoren mbv meetinstrumenten Mobiliteit Zelfzorg Cognitie/gedrag/stemming Dagbesteding Ervaren zorglast ?????… aansluiten bij -CVRM -Kwetsbare ouderen

24 Zorg voor mensen met THL

25 Indeling traumatisch hersenletsel
Licht GCS % Middelzwaar GCS % Ernstig GCS %

26 Na ontslag uit ziekenhuis

27 Fasering (Sub)acuut Herstel Adaptatie Stabilisatie Diagnostiek
dagen Herstel 0 – 6 maanden Adaptatie 6 – 12 maanden Stabilisatie > 1 jaar Diagnostiek Prognostiek Voorlichting Training Training Educatie Strategieën Aanpassing Monitoring “Bijscholing”

28 Restverschijnselen Fysieke problemen Cognitieve tekorten
geheugen aandacht Persoonlijkheids veranderingen frontaal syndroom dysexecutief syndroom 30% licht thl hersenzenuwen, epilepsie 50% ernstig thl paresen,ataxie cognitieve en gedragsstn bij 40% lichte thl 80% ernstig thl

29 Beoordeling uitkomst GOS Glasgow Outcome Scale

30 Relatie ernst hersenletsel en restverschijnselen
Gegevens UMCG

31 Problemen bij goed herstel na 1 jaar
Bij goed herstel bij 1 op de 3 patienten problemen Bij lichte beperkingen bij 80-90% patienten problemen Gegevens UMCG

32 Restverschijnselen Cognitive tekorten Persoonlijkheids veranderingen
geheugen aandacht Persoonlijkheids veranderingen frontaal syndroom dysexecutief syndroom Sociale leven C O P I N G Werkhervatting Relaties Verkeersdeelname

33 Lange termijn uitkomst ernstig THL
Na 6 mnd 2 jaar afname sociale support -50% geen sociale contacten -70% geen relatie -60% woont thuis Depressie bij 1 op 3 patiënten Angst bij 1 op 4 patiënten

34 dagbesteding/begeleiding
Ketenzorg Traumatisch hersenletsel Traumacentrum revalidatiecentrum Psychiatrie verpleeghuis 1e lijn Huisarts Huis verpleegkundige md-spreekuur Bedrijfsarts GGZ Visio Fysiotherapie dagbesteding/begeleiding wonen werk J van der Naalt UMCG 2009 J van der Naalt UMCG2009

35 Conclusies THL en beroerte: gemeenschappelijk
Cognitieve veranderingen>>>relaties/participatie Stemmingsproblemen Vraagt om ‘blijvend oogje in het zeil’ THL en beroerte: wezenlijk anders Leeftijd comorbideit / vasculaire problematiek Landelijke afspraak voor CVRM

36 Conclusies Gerichte verwijzing !! Multidisciplinaire teams medisch
Chronische ziekte vraagt om blijvend te monitoren Bij veranderingen op gebied van participatie onderzoek naar veranderingen op gebied van functies en activiteiten Gerichte verwijzing !! Multidisciplinaire teams medisch Neuroloog, revalidatiearts, verpleeghuisarts, psychiater etc Multidisciplinaire teams psychosociaal Psycholoog, ergotherapeut, arbeidsbegeleider, maatschappelijkwerk