Gent klimaatrobuust: Aanzet tot strategie Jan Schouppe Milieudienst - Stad Gent

Het groter plaatje Nicholas Stern Voorkomen is goedkoper dan genezen! Droogte Voor Stad Gent is ook de sociale impact van klimaatverandering belangrijk. Energiearmen, nieuwe migratiestromen door klimaatvluchtelingen,… Wateroverlast Nicholas Stern Head of the Government Economic Service (2006, UK) 10-20 jaar 1% BNP investeren => 20% BNP schade voorkomen Voorkomen is goedkoper dan genezen! 2

Voor Stad Gent is ook de sociale impact van klimaatverandering belangrijk. Energiearmen, nieuwe migratiestromen door klimaatvluchtelingen,… Klimaatverandering heeft nu al invloed op voedselprijzen, 8 mei 2011, De Morgen 3

De stedelijke omgeving De stedelijke omgeving Klimaatverandering op globale en Vlaamse schaal werd geschetst door VMM. Er zijn echter verschillende redenen om aan te nemen dat klimaatverandering een grotere impact heeft op de stedelijk omgeving. De stedelijke omgeving Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011

Opwarming en hitte Stad = Hitte eiland: 5°C tot 10°C De opwarming door klimaatverandering (Milieuverkenning 2030) en het hitte eiland effect (voorbeeld Londen) van steden zullen er samen voor zorgen dat hitte vaker voorkomt. Dit kan problemen gaan veroorzaken door een piek vraag naar koeling met talrijke gevolgen: 1) piek belasting op het elektriciteitsnetwerk met overbelasting en technische defecten; 2) bijdrage aan directe opwarming door afgifte van warmte (cfr hittekaarten Arnhem); 3) verdere bijdrage aan indirecte opwarming door uitstoot van extra CO2; 4) hogere kosten energiefactuur De mozaïekfiguur toont aan de hand van uurlijkse snapshots de evolutie van het temperatuurverschil tussen de huidige en vroegere situatie in de omgeving van Ukkel voor een kalme situatie in de zomer. Het is duidelijk dat het warmte-eiland een nachtelijk fenomeen is en dat de intensiteit ervan kan oplopen tot ongeveer 5 °C. Verder valt op dat het warmte-eiland een erg sterke gradiënt vertoont aan de randen van de stad. (naar aanleiding van studie temperatuurverhoging aan het meetpunt Ukkel Slachtoffers in gevoelige groepen: senioren en kinderen Stad = Hitte eiland: 5°C tot 10°C Klimaatopwarming: 2.4°C tot 7.2 °C Koelsystemen -> warmte en energie Hitte slachtoffers in gevoelige groepen Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 5

Neerslagextremen en wateroverlast De gemiddelde afdichting in Gent is 44,6 %, in Antwerpen 53,6 %, in Brugge 30,4 %. De gemiddelde afdichting in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (niet in deze tabel) is 58,1 %. Riolering in kernstad aangepast? 45 % bodemafdichting Wateroverlast uit riolering Wateroverlast uit waterlopen Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 6

Droogte en waterschaarste Droogte kan nog maanden duren 6 mei 2011, De Standaard Enerzijds functie van waterwegen die in gedrang komt door te laag waterpeil (Transport), anderzijds te weinig water beschikbaar voor verbruik (industrie en landbouw) Lagere waterstand rivieren door klimaatverandering 28 april 2011, De Morgen “Lage waterstand Rijn bezorgt Ford problemen” 10 mei 2011, de redactie Landbouwers in de problemen door droge weer 6 mei 2011, De Morgen Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 7

Zeespiegelstijging 20ste eeuw: 1 – 2 mm per jaar 1990 – 2100: 20 - 200 cm 3000: 8 m Brak water: Druk op ecosystemen Druk op oppervlaktewaterwinningen Gewijzigde afwatering Gentse kanalen Wat zijn die maatregelen? Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 8

Gent klimaatrobuust Specifieke effecten van klimaatverandering op stedelijke omgeving begroten Klimaatkaarten, CcASPAR Ccaspar verwijzen: Gent is gebruiker, zitten verschillende ontwikkelingsscenario’s in. Effecten begroten is zowel in kaart brengen als cijfers op plakken (grootteorde van effect), maar ook cijfers naar kosten Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 9

Energiekaarten Vraag ? Aanbod ? Fictieve plaatjes Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 10

Hernieuwbare energiescan Wat zijn die maatregelen? Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 11

Klimaatkaarten Oververhitting Overstroming Droogte Wat zijn die maatregelen? Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 12

Klimaatkaarten Scenario’s 2050 nat 2050 droog 2010 Wat zijn die maatregelen? 2050 droog 2010 Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 13

Projectgebied

Gent klimaatrobuust Specifieke effecten van klimaatverandering op stedelijke omgeving begroten Klimaatkaarten, CcASPAR Nu actie ondernemen waar mogelijk: Meekoppelen met bestaande domeinen en ontwikkelingen No regret maatregelen Goede voorbeelden van no regret: Groenvoorzieningen, infiltratievoorzieningen, hergebruik van water, groendaken en verwijzen naar integraal waterbeheer Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 15

Waterschaarste voorkomen Voorbeeldprojecten realiseren Waterschaarste voorkomen Cases bekijken inleiden als ‘meekoppelen’, ervaring opdoen in maatregelen. Maak zo concreet mogelijk, vb Koningin Fabiolalaan: Hoeveel volume en oppervlakte is nodig voor water, hoe kunnen we dit integreren in het landschap. Dit is nog niet verworven, maar heeft onderzoek doorlopen Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 16

Wateroverlast voorkomen Voorbeeldprojecten realiseren Malpertuus - Fris in’t landschap Malpertuus - Fris in’t landschap Cases bekijken inleiden als ‘meekoppelen’, ervaring opdoen in maatregelen. Maak zo concreet mogelijk, vb Koningin Fabiolalaan: Hoeveel volume en oppervlakte is nodig voor water, hoe kunnen we dit integreren in het landschap. Wateroverlast voorkomen Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 17

Bouwreglementering evalueren Hemelwater hergebruiken of groendak Infiltreren Bufferen en vertraagd afvoeren Wat we niet kwijt kunnen in structuurplan gent, RUP,… steken we in algemeen geldend bouwreglement, maar zelfs dan maatwerk leveren door beschikbaarheid van specifieke gegevens (infiltratiekaart, inventaris van wegen, rioleringen en waterlopen) Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 18

Bouwreglementering evalueren Wat we niet kwijt kunnen in structuurplan gent, RUP,… steken we in algemeen geldend bouwreglement, maar zelfs dan maatwerk leveren door beschikbaarheid van specifieke gegevens (infiltratiekaart, inventaris van wegen, rioleringen en waterlopen) Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 19

Subsidies 20000 m² Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 20

Gent klimaatrobuust Specifieke effecten van klimaatverandering op stedelijke omgeving begroten Klimaatkaarten, CcASPAR Nu actie ondernemen waar mogelijk: Meekoppelen met bestaande domeinen en ontwikkelingen No regret maatregelen Maatregelen structureel verankeren: Maatregelen definiëren Partners verzamelen, sensibiliseren en activeren Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 21

Maatregelen definiëren Rol van proefprojecten Rol van innovatie Stern: voorkomen is goedkoper dan genezen Lange investeringscycli Aligneren KT, MT en LT Lange termijn 22

Duurzaamheidsmeter Duurzaamheidsmeter om structureel werk te maken van duurzaamheid, voorkomen van en aanpassen aan klimaatverandering. Wat we van ervaring opdoen en van kennis hebben verankeren in instrumenten zoals de duurzaamheidsmeter. Andere instrumenten zijn structuurplan gent, RUP, verkavelingen 23

Oostakker I Uco Gasmeterlaan Oude Dokken Wiedauwkaai Gent St-Pieters Eiland Zwijnaarde Oostakker I Wiedauwkaai The Loop Gent Zuid I Uco Rijvissche Ardoyen Gasmeterlaan Oude Dokken Gent St-Pieters Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 24

Ruimtelijk structuurplan Gent Gent: Lobbenstad? Toelichting Klimaatverbond Minaraad - 18 januari 2011 25

Bedankt voor de aandacht Bedankt voor uw aandacht