Geschiedenis van de democratische rechtsstaat in Nederland Parlementaire democratie vanaf 1919 3.1 Druk van buitenaf

Crisis en opkomst van totalitaire ideologieën Na de Eerste Wereldoorlog leek overal in Europa volkssoevereiniteit het te winnen. Maar door sociaaleconomische en politieke crises kregen totalitaire ideologieen (én -systemen) een grote invloed in veel landen Rusland 1917 Italië 1922 Duitsland 1933 Oostenrijk 1938 Spanje 1936 En andere landen kwamen fascisten en communisten niet aan de macht, maar kregen wel grote aanhang Wat gebeurde er in onze landje?

Confessionelen aan de macht Door de uitbreiding van het kiesrecht en de vergissing van Troelstra zaten de confessionelen gedurende het Interbellum vast in het zadel De RKSP had 30 procent van de stemmen, de ARP en CHU gezamenlijk 25! Alleen liberalen zaten soms in de regering (het kabinet), maar hadden weinig in te brengen

Crisis en opkomst van totalitaire ideologieën in Nederland In 1919 werd de Communistische Partij Holland/Nederland opgericht en haalde zelfs een zetel De partijlijn werd vanuit Moskou gedicteerd In 1931 kwam er ter rechterzijde een extreme partij, de Nationaal-Socialistische Beweging Beide bleven echter klein (max 4 zetels)

Een extreme keuze

Zetelverdeling 1937 partij 1937 winst/verlies RKSP 31 +3 SDAP 23 +1 ARP 17 CHU 8 -2 VDB 6   LSP 4 -3 NSB +4 CPH (CPN) 3 -1 SGP 2 CDU HGSP RKVP Ov.

Verzuiling Zo’n groep of zuil had allerlei eigen organisaties Leiders van verschillende politieke en sociale stromingen hadden een sterke greep op hun achterban. Zij bepaalden de normen/waarden binnen een groep Zij bepaalden het maatschappelijke leven (de alledaagse gang van zaken) Zij bepaalden op wie gestemd diende te worden Zo’n groep of zuil had allerlei eigen organisaties De verschillende zuilen hadden elkaar wel nodig waar het om politiek zakendoen ging, doordat het politieke landschap versplinterd was (coalities!)

De Verzuiling Ontstond doordat achtergestelde groepen zich gingen organiseren. Elke zuil kende sterke eigen waarden, waar men zich aan diende te houden. Sterk geloof in de leiders. Mensen behorende bij de ene zuil hadden vaak een negatief beeld van de mensen in de andere zuilen. Echter, de top van zuilen werkten weldegelijk samen. Een politieke must, doordat het land alleen maar door een coalitieregering kon worden bestuurd Voor liberaal Kan je ook neutraal lezen

De Verzuiling

Verzuiling en extremisme Juist de verzuiling zorgde ervoor dat extreme groeperingen weinig aanhang kregen. Ook op het moment van diepe crisis (midden Jaren Dertig) wist Colijn – de sterke man van de ARP – veel kiezers achter zich te krijgen. Mussert – leider – van de NSB had gehoopt dat na de inval van de Duitsers hij en zijn partij eindelijk Nederland konden gaan regeren. Niets was minder waar! De NBS mocht blijven bestaan, maar Nederland werd namens Hitler door rijkscommissaris Seys-Inquart geregeerd.

Colijn