Geschiedenis van de democratische rechtsstaat in Nederland Politieke stromingen 2.2 De confessionelen

Emancipatiebewegingen Omstreeks 1870 was de tijd rijp voor het ontstaan van een politieke stroming gebaseerd op het geloof. De confessionelen Waarom gingen zij zich actief met het geloof bemoeien? Een deel van het zag de verworvenheden van de Franse Revolutie en de Verlichting als anti religie / de mens stelde zich als het ware boven God. Hen noemen we dan ook de antirevolutionairen Bijna alle christelijke politici vonden het openbaar basisonderwijs – door de liberalen in het leven geroepen – een godslastering. Zij wilden dan ook door de overheid gefinancierd christelijk onderwijs Dit noemen we de schoolstrijd

De schoolstrijd en ARP In 1870 besloten de liberalen nog meer geld aan het openbare onderwijs te geven Christelijk onderwijs mocht wel (al vanaf 1848) maar moest door de ouders zelf worden opgebracht Abraham Kuyper vond het zo wel genoeg en richtte de protestantse ARP op in 1879. Het werd de eerste politieke partij Het werd een strak geleidde groep politici met een partijprogramma In 1899, na verruiming van het censuskiesrecht, werd de ARP een grote partij in de kamer (zie dia)

Kamerverkiezingen 1888 partij % zetels Liberalen inclusief Liberale Unie 40,7 46 Anti-Revolutionaire 31,4 27 Katholieken 20,7 25 Radicalen 2,0 - Sociaal-Democratische Bond 0,9 1 Conservatieven Totaal 100

Schoolstrijd en Rooms-katholieken Veel rijke katholieken vonden dat politiek iets voor de elite moest blijven. Echter, onder druk van de maatschappelijke veranderingen – industrialisatie, urbanisatie en ontkerkelijking – én de paus moesten ook katholieken mee met de politieke verandering; met had de kiezer nodig I.t.t. de ARP van Kuyper vormden zij nog geen partij, maar zaten in de Kamer onder leiding van Herman Schaepman Ook hier speelde de schoolstrijd weer belangrijke een rol Samen met de protestanten haalden zij bij de verkiezingen een meerderheid in de Tweede Kamer in 1888.

Samenwerking ARP en katholieken Had vergaande gevolgen De liberalen verloren hun meerderheid ARP en katholieken werkten samen om in kiesdistricten de meerderheid der stemmen te krijgen, ten koste van veelal de liberalen Schaepman en Kuyper vormden zelfs een regering Een deel van de protestante politici moesten absoluut niets hebben van de Paapsen en besloot tot oprichting van een nieuwe partij: de Christelijk Historische Unie (CHU, 1908) Een zeer conservatief protestante politieke beweging