Bestuursrecht Klas MED1 LES 2 2012-2013

Planning Les 1 Introduktie, uitleg ALO (o.a. instructie, voorbeelden, presentatie); Les 2 Bestuursrecht (hoofdstukken 1 + 2 + 3) + inleveren Plan van Aanpak ALO   Les 3 Bestuursrecht (hoofdstukken 4 + 5) + ALO-opdrachten 3 en 4 Les 4 Bestuursrecht (hoofdstukken 6 en 7) + ALO-opdrachten 5 en 6 Les 5 Bestuursrecht (hoofdstuk 8) + ALO-opdracht 7 concept-eindversie ALO (?)

Functies staat Machtsfunctie Juridische functie Alleen overheid is gelegitimeerd om geweld te gebruiken Juridische functie Soevereiniteit Staat is rechtsgemeenschap, waarin de overheid de burgers kan binden Op basis soevereiniteit kan overheid zelf bepalen hoever de binding van de burgers gaat Relatie met Europese Gemeenschap (EG) Binnen EG heeft Nederlandse Staat een deel van de soevereiniteit overgedragen aan organen EG

Beginselen rechtsstaat Machtenscheiding Legaliteit Democratie Onafhankelijke rechter Grondrechten

Trias politica Uitvoerende macht Wetgevende macht Rechtsprekende macht Trias politica is belangrijke bouwsteen Nederlands constitutioneel recht

Afwijkingen trias politica Staten generaal slechts mede-wetgever Ook regering speelt belangrijke rol bij wetgeving in formele zin Regering belangrijke wetgever in materiële zin Vaststelling begroting door wetgevende macht (begroting wordt beschouwd als wet in formele zin)

Rechtsstaatsidee Legaliteitsbeginsel Onafhankelijke rechtspraak Overheidshandelen moet te herleiden zijn tot een wet in formele zin Onafhankelijke rechtspraak Ieder overheidshandelen onderworpen aan toetsing onafhankelijke rechter (uitzondering: wet in formele zin) Klassieke grondrechten Waarborgen eigen vrijheid burger tegenover overheid; voorkomen totalitaire staat

GEDRAGINGEN OVERHEID = BESLUIT VOLGENS AWB; MITS SCHRIFTELIJK

“STUFENBAU” Tractaat Grondwet Wet in formele zin Amvb HIERARCHIE VAN REGELINGEN Tractaat Grondwet Wet in formele zin Amvb Ministeriele regeling Provinciale verordening Gemeentelijke verordening

Wetten Wetten in materiële zin Wetten in formele zin Er zijn een beperkt aantal wetten in formele zin die niet tevens wet in materiële zin zijn: begrotingswet, naturalisatie, goedkeuring huwelijk troonopvolger Meeste wetten in formele zin zijn ook wet in materiële zin Wetten in materiële zin, die niet tevens wet in formele zin zijn, zijn de lagere regelingen uit de Stufenbau, zoals AMvB, Ministeriele regeling, Provinciale Verordening, Gemeenteverordening

Doelstellingen Awb Verbeteren toegankelijkheid Codificatie Aantal algemene beginselen behoorlijk bestuur Systematiseren en vereenvoudigen Meer eenheid in bestuursrecht Harmoniseren beroepstermijnen Treffen algemene voorzieningen Doorzendplicht foutief geadresseerde geschriften Uitgangspunt wetgever is wederkerige rechtsbetrekking burger en overheid

Opzet Awb Aanbouwwetgeving Opbouw in tranches 1e tranche: algemene begrippen en handelen bestuur 2e tranche: bestuursprocesrecht 3e tranche: enige leerstukken materieel bestuursrecht, zoals subsidies, beleidsregels, handhaving, mandaat, delegatie en toezicht) Extra: interne klachtenbehandeling Vierde tranche: bestuurlijke boete, attributie en openbaarheid van bestuur Flankerende wetgeving (bv herziening rechterlijke organisatie)

INDELING BESTUURSRECHT MILIEURECHT BOUWRECHT ONDERWIJSRECHT ETC BIJZONDER BESTUURSRECHT MATERIEEL RECHT FORMEEL RECHT ALGEMEEN BESTUURSRECHT

Inhoudsopgave Awb

Decentralisatie Staatssoevereiniteit bij centraal gezag, daarnaast ook andere eenheden met eigen bevoegdheid Gedecentraliseerde eenheidsstaat Territoriale decentralisatie: gemeenten en provincies Functionele decentralisatie: pbo Mengvorm: waterschappen Grondwet staat instelling andere openbare lichamen toe Bestuursbevoegd lagere overheden op basis van autonomie (eigen huishouding) en medebewind (medewerking aan hogere regelingen) Naast decentralisatie ook deconcentratie

Bestuursorganen Op grond van definitie in art. 1:1 Awb twee soorten bestuursorganen: A. Organen van rechtspersonen ingesteld krachtens publiekrecht (organen van openbare lichamen) Krachtens art.2:1, lid 1 BW: Staat, provincies, gemeenten, waterschappen En andere openbare lichamen met verordenende bevoegdheden, zoals pbo Krachtens art. 2:1, lid 2 BW Andere openbare lichamen waaraan bij wet rechtspersoonlijkheid is verleend B. Andere personen of colleges met enig openbaar gezag bekleed

Bestuursorganen van openbare lichamen A-ORGANEN BESTUURS- ORGANEN OPENBAAR LICHAAM ALLE HANDELINGEN VAN A-ORGANEN VALLEN ONDER AWB (BESLUITEN, PRIVAATRECHTELIJKE RECHTSHANDELINGEN EN FEITELIJKE HANDELINGEN)

Andere personen of colleges (b-organen) Bestuur wordt soms opgedragen aan organen “die op afstand” van de overheid staan: Zelfstandige bestuursorganen (bv commissariaat voor de media) Privaatrechtelijke rechtspersonen (Stichting CBR, Apk-station) Criterium is: met enig openbaar gezag bekleed B-organen zijn alleen maar bestuursorgaan voor zover zij openbaar gezag uitoefenen Van besluiten B-organen staat beroep op bestuursrechter open

Zbo’s Vorm van functionele decentralisatie Beschikken over bestuurlijke bevoegdheden en functioneren wordt overwegend beheerst door het publiekrecht Vallen buiten ministeriele verantwoordelijkheid Voordelen Scheiding beleid en uitvoering Geeft verantwoordelijkheid minister duidelijker aan Voorkomt machtsconcentratie Mogelijkheid inzetten specifieke deskundigheid Mogelijkheid inzetten belanghebbenden bij beleidsuitvoering Nadelen Vermindering overzichtelijkheid bestuur Wegvallen politieke controle (via minister)

NORMSTELLING BESTUURSRECHT BESTUURSBEVOEGDHEID LAGERE OVERHEDEN OP BASIS VAN AUTONOMIE (EIGEN HUISHOUDING) EN MEDEBEWIND (MEDEWERKING AAN HOGERE REGELINGEN) ALS EEN LAGERE REGELING IN STRIJD IS MET EEN HOGERE REGELING, VERKLAART DE RECHTER DE LAGERE REGELING ONVERBINDEND. DIT IS OOK HET GEVAL ALS DE LAGERE REGELING WORDT OVERRULED DOOR EEN LATER VASTGESTELDE HOGERE REGELING (BV EEN VERORDENING VAN DE GEMEENTE DOOR EEN VERORDENING VAN DE PROVINCIE) WIE STELT VAST FORMELE WET REGERING EN STATEN GENERAAL ALGEMENE REGELS (= WETTEN IN MATERIELE ZIN OF ALGEMEEN VERBINDENDE VOORSCHRIFTEN (AVV)) AMvB KROON (= MINISTER + KONINGIN) MINISTERIELE REGELING MINISTER VERORDENING LAGERE OVERHEID PROVINCIALE STATEN OF GEMEENTERAAD ALGEMENE REGELS KUNNEN RUIMTE BIEDEN VOOR BELEIDSAFWEGING BIJ BESLISSING: FREIES ERMESSEN WIE STELT VAST BIJ RIJK: DE MINISTER BESLISSING IN CONCREET GEVAL BESCHIKKING BIJ PROVINCIE: GEDEPUTEERDE STATEN BIJ GEMEENTE: COLLEGE BURGEMEESTER EN WETHOUDERS OF DE BURGEMEESTER Hoe kun je beoordelen of een bestuursorgaan netjes omgaat met het freies ermessen? Toetsing aan de wet en aan de rechtsbeginselen (a.b.b.b.) Hoe kan de overheid voorspelbaarheid eigen gedrag vergroten bij gebruik freies ermessen? Gebruik beleidsregels en plannen