Ethiek en internationaal ondernemen Geen supra-nationale wetgeving Geen supra-nationale vakbonden In derdewereldlanden veel minder background institutions →Vrijheid, blijheid ???

1Geweten (staat absolute toepassing in de weg) 2Andere controlerende en straffende actoren dan alleen wetgever 3Andere wereld en ander bewustzijn

Andere wereld, ander bewustzijn 1Technologie Global economy Global marketplace Kleinere wereld Onderlinge afhankelijkheid

2Milieu Kleinere wereld Onderlinge afhankelijkheid Verschuiving van teleologische visie naar deontologische visie Verschuiving van kortetermijndenken naar langetermijndenken short term profitability vs. long term profitability Andere wereld, ander bewustzijn

3Democratisering van de moraal Secularisatie Media → Nieuwe managementtechnieken -Empowerment -EQ -Inspirerend leiderschap -Integrity management Andere wereld, ander bewustzijn

Vroeger: Onderlinge verantwoordelijkheidFilosofie Religie Verantwoordelijkheid voor samenleving Nu: Onderlinge verantwoordelijkheidEconomische kernfactoren Verantwoordelijkheid voor samenleving

Internationaal ondernemen Internationaal ondernemen vereist: Aeen visie op de maatschappelijke verantwoordelijkheid jegens de landen waar je gevestigd bent of handel mee drijft Banticiperen op mogelijke morele dilemma’s →Ontwikkeling normen bij gebrek aan background institutions

Een visie op de maatschappelijke verantwoordelijkheid jegens de landen waar je gevestigd bent of handel mee drijft 1Principe van wederkerigheid →Beide partijen zien overeenkomst als rechtvaardig (a) a→ Beide partijen zijn vrij om overeenkomst te aanvaarden (b) b→ Geen dwang, geen manipulatie A

2Core values IGeen geweld (vanuit wederkerigheid en universaliteit) → Geen dwang → Respect IIEerlijkheid (vanuit wederkerigheid en universaliteit) → Vertrouwensrelaties opbouwen IIIRespect voor eigendom

1Multinationals mogen geen bewuste schade aanrichten (Cf. core value 1: Geen geweld/dwang) Geen background institutions Minder kennis Economisch klem Onverantwoordelijke regeringen Extra verantwoordelijkheid multinational Ook belangen van gastland/burgers meewegen Core values – algemene richtlijnen

2Multinationals moeten meer voordeel dan nadeel opleveren voor het land. (vanuit core value Geen geweld/schade) →Niet winst alleen naar westerse aandeelhouders, overheden, enz. →Geen brede telelogische afweging →Filantropische dimensie Core values – algemene richtlijnen

3 Multinationals moeten de mensenrechten van hun werknemers respecteren -Recht op menswaardig bestaan -Recht op scholing -Recht op staking -Recht op vrijheid van godsdienst -Recht op vrijheid van meningsuiting -Recht op veiligheid Core values – algemene richtlijnen

4Multinationals moeten naar redelijkheid belasting betalen Mazen van de wet vinden is misbruik (bewuste schade) bij gebrek aan wettten/background institutions Core values – algemene richtlijnen

5 Multinationals moeten met de lokale overheden samenwerken in het tot stand brengen dan wel versterken van background institutions. Core values – algemene richtlijnen

Background institutions Zorgen voor structuur voor naleving normen en waarden Bevorderen vertrouwensrelaties Bevorderen vrijheid Bevorderen vrije markt Zijn in het belang van elk bedrijf

Anticiperen op morele dilemma’s Social/ethical audit Markt Concurrentievoordeel, imago, betere toegang tot wereldmarkten, komt tegemoet aan consumentenbehoefte Juridisch Versterkt risico-management, vermindert druk van overheden en andere regelgevende instanties B

Financieel Versterkt aandeelhoudersvertrouwen, vermindert verzekeringskosten, maakt geld lenen makkelijker Strategisch Zorgt voor wereldwijde erkenning, geeft meer inzicht in lokale situatie en behoefte en vergemakkelijkt daardoor strategische besluitvorming en toekomstige veranderingen

Ethisch -Zorgt voor betrokkenheid bij belangen van stakeholders en verbetert eerlijke en volledige communicatie. -Gezindheid!