Presentatietitel: aanpassen via Beeld, Koptekst en voettekst VOORLICHTING B2 VERDIEPINGSVAKKEN 20 maart 2014 4-4-2017 Presentatietitel: aanpassen via Beeld, Koptekst en voettekst 1

B3 Keuzevakken Keuzevakken Gedragswetenschappen: Inleiding psychopathologie Psychodiagnostiek Assessment and healthpsychology Motivatie Communication Science (192470410) 5 EC Pre-m EST (EDE&HRD) (201300068) 5 EC Minormarkt 24 april 2014 , zie de site: http://www.utwente.nl/majorminor/ Handleiding B3 keuzeruimte en aanmeldformulier begin april op de site: http://www.utwente.nl/psy/bachelor_psy/aanmelden_b3/ 4-4-2017

Human factors & Engineering psychology Studieprogramma B2 2013-2014 Human factors & Engineering psychology 201300076 3

B2 Verdiepingsvakken Onbewuste processen en gezondheidsgedrag (GP) Marcel Pieterse Verdieping Human Factors (HFM) Matthijs Noordzij Leren bij kinderen en adolescenten (ILO) Hannie Gijlers Psychologie, technologie en veiligheid (CRV) Peter de Vries Narratieve psychologie (GG) Anneke Sools Keuze: 2 van de 5 verdiepingsvakken Geen voorkenniseis voor Master Inschrijven: uiterlijk 11 april 2014 4-4-2017

Onbewuste Processen en Gezondheidsgedrag Marcel Pieterse

Donkere materie? 4-4-2017 6

Bewuste controle: self-regulation theory 4-4-2017 7

Maar als zelf-controle faalt… 4-4-2017 8

Bewustzijn en Vrije wil 4-4-2017 9

Habits 4-4-2017 10

Omgevingsinvloeden: Healing Environments Ambient features Routing Spatial /architectural 4-4-2017 11

Het meten van onbewuste processen: doe het zelf! 4-4-2017 12

Vak ingredienten Hoorcolleges Gastcolleges Practicum met werkcolleges en spreekuren Studiestof: reader met boekhoofdstukken en artikelen Toetsing: MC tentamen (75%) en practicum-paper (25%) 4-4-2017 13

VERDIEPING HUMAN FACTORS EEN KORTE TOELICHTING

BOEK

SAMENGEVAT De belangrijkste doelstelling van dit vak is dat er inzicht ontstaat in hoe cognitieve kennis een bijdrage kan leveren aan het oplossen van problemen. Een goede vooruitblik op de onderwerpen van de master Human Factors en Engineering psychologie

EVALUATIE VORIG JAAR? In totaal hebben 38 studenten de vragenlijst ingevuld, die het vak gemiddeld het cijfer 8,3 hebben gegeven. Opvallende antwoorden op de open vragen/ vanuit jullie jaarvertegenwoordiging Sterke punten: Leuke colleges + goede opdrachten Verbeterpunten: keuze artikelen

OPDRACHT? 2 Opdrachten: schrijf 2 onderzoeksvoorstellen (individueel), de EBCE Grant (cijfer/ “winnaars”) EBCE Grant: Evidence Based Cognitive Engineering Grant Korte onderzoeksvoorstellen (duidelijke bovenlimiet), waarbij de 3 beste winnen (“onderzoeksfunding krijgen”):

EBCE?? LEERDOEL3. individueel een onderzoeksvoorstel schrijven volgens de EBCE (Evidence Based Cognitive Engineering) methode, waarbij zij - Op toegankelijke wijze een praktisch probleem beschrijven waarbij ze duidelijk de cognitieve elementen identificeren. - een oplossing voorstellen vanuit de cognitieve / human factors literatuur (minimaal 3 artikelen). - een implementatieplan (hoe, waar, wat, wie) beschrijven om deze oplossing in de praktijk te realiseren. - een valide evaluatieplan beschrijven welke een pre-post test constructie gebruikt.

VOORSTEL TYPISCH 2-3 PAGINA’S (alleen maxima opgegeven) Samenvatting (max. 1100 tekens)  Probleem beschrijving (max. 2200 tekens) Voorgestelde oplossing vanuit de literatuur (max. 2200 tekens)  Implementatieplan (max. 2200 tekens) Evaluatieplan (max. 2200 tekens) 

COLLEGES/ ONDERWERPEN Matthijs (Introductie, Hoofdstuk1 & 2 boek, Wat is een Expert?, artikel Ericsson, uitleg opdrachten) Jan Maarten Schraagen, ((Beyond) Human Error, Hoofdstuk 6 & 8, Artikel Gary Klein). Willem Verwey (Traffic Psychology), Hoofdstuk 3 + 2 artikelen Matthijs, emoties meten (fysiologisch) + Leugendetectie, 2 artikelen

COLLEGES Matthijs, Mens Machine interactie (Robots!), 1 artikel Frank van der Velde: Intelligente systemen, hoofdstuk 5 + 2 artikelen Martin Schmettow, Human Computer Interaction 1 artikel.

BEOORDELING Open vragen tentamen (7 VRAGEN) (50%): ongeveer 7 Boekhoofdstukken + ongeveer 11 wetenschappelijke artikelen Twee Opdrachten (50%) Zowel de opdrachten als het tentamen hoger dan een 5,5 = geslaagd

Vragen? Matthijs Noordzij (m.l.noordzij@utwente.nl, Cubicus B333)

Leren bij kinderen en adolescenten Tessa Eysink & Hannie Gijlers

Hoe leren kinderen en adolescenten? Welke processen? Verschillen? Ondersteuning? 4-4-2017

Voorbeeld Leren schrijven Tekenen en krabbelen 4-4-2017

Voorbeeld Leren schrijven Verzonnen letters Random letters Begin en eind letters 4-4-2017

Voorbeeld Leren schrijven Formele instructie 4-4-2017

Voorbeeld Leren schrijven 4-4-2017

Onderwerpen Perceptie Taalontwikkeling Lezen en schrijven Rekenen Conceptuele ontwikkeling Geheugen Wetenschappelijk redeneren Hoogbegaafdheid 4-4-2017

Organisatie werkvormen Hoorcolleges Gastcollege 4-4-2017

Stof Boek Children’s thinking Collegestof en stof gastcollege Siegler, R.S. & Wagner Alibali, M. Fourth edition Collegestof en stof gastcollege 4-4-2017

Toetsing Tentamen met 10 open vragen Geen aanwezigheidsverplichting Collegestof is onderdeel van de tentamenstof. 4-4-2017

Vragen? a.h.gijlers@utwente.nl Leren bij Kinderen en Adolescenten Vragen? a.h.gijlers@utwente.nl 4-4-2017

Psychologie, Technologie, en Veiligheid (PT&V) Peter de Vries Psychologie van Conflict, Risico, & Veiligheid p.w.devries@utwente.nl Gedragsbeïnvloedende techniek en “gewenst gedrag” Dat techniek ons denken en doen beïnvloedt behoeft wellicht weinig toelichting. Maar welke psychologische mechanismes kunnen verklaren hoe dit gebeurt, in positieve en negatieve zin? En hoe kunnen we dit benutten om cognitie en gedrag in gewenste richting te sturen (zoals gezonder leven, minder energie verbruiken, en veiligheid verbeteren)? Een en ander zal worden toegelicht met onderzoek van mezelf en anderen (GW en elders). 4-4-2017 Presentatietitel: aanpassen via Beeld, Koptekst en voettekst 36 IBR - Institute for Behavioral Research

Psychologie, Technologie, en Veiligheid “High Tech, Human Touch”  technologie en gedrag kunnen niet los van elkaar worden gezien Succes van nieuwe technologie hangt af van gebruik; bv. Rebound effect! Introductie van technologie heeft vaak onvoorziene effecten op attitudes en gedrag (bv. Mobiele telefonie, Automatische verlichting, Rebound effect) – maar vooral voor wie met een technische bril kijkt! Eenzijdige blik “irrationele” burger (bijv. in omgaan met risico’s) “onvoorspelbaar gedrag” “paniek” “rebound effect”. (cf. Hertrich). The rebound effect causes people to use more resources as a result of the introduction of a more energy efficient technology (Berkhoput, Muskens, & Veldhuijsen, 2000; Hertwich, E. G., 2005). The effect takes place Oon a micro-level (e.g. the individual or household), for example when money saved by technological interventions is often spent on other energy-consuming activities. A classic example of the rebound effect is the large incease in home lighting due to the introduction of the energy saving light bulb. ; similarly, A similar effect can occur when technology may changes the way products are used. For example, a new, energy-efficient car may make it harder for people to resist using it for short distances; likewise, economic water boilers may cause people to take longer showers. On a macro-level, a surplus of energy causes a reduction in cost price, which in turn undermines motivation to reduce household energy use (e.g. Van Raaij & Verhallen, 1980). IBR - Institute for Behavioral Research

Psychologie, Technologie, en Veiligheid Begrijpen van effecten van technologie op mensen/veiligheid Wat veroorzaakt onveilig gedrag of perceptie van onveiligheid? Hoe kan technologie hierbij helpen? Voorbeelden: Social engineering door hackers Effecten van camera’s op prosociaal gedrag Crowd control, Afwijkend gedrag, en Leiderschapsdetectie Gebruik van omgevingskenmerken om reizigersgedrag efficiënter te maken … “rebound effect”. (cf. Hertrich). The rebound effect causes people to use more resources as a result of the introduction of a more energy efficient technology (Berkhoput, Muskens, & Veldhuijsen, 2000; Hertwich, E. G., 2005). The effect takes place Oon a micro-level (e.g. the individual or household), for example when money saved by technological interventions is often spent on other energy-consuming activities. A classic example of the rebound effect is the large incease in home lighting due to the introduction of the energy saving light bulb. ; similarly, A similar effect can occur when technology may changes the way products are used. For example, a new, energy-efficient car may make it harder for people to resist using it for short distances; likewise, economic water boilers may cause people to take longer showers. On a macro-level, a surplus of energy causes a reduction in cost price, which in turn undermines motivation to reduce household energy use (e.g. Van Raaij & Verhallen, 1980). IBR - Institute for Behavioral Research

Hierin zijn we geïnteresseerd! Inhoud PT&V Psychologie Normactivatie, social identity, zelfcontrole, bewuste en onbewuste processen, … Technologie Camerasystemen, dynamische verlichting, “detectie en gedragsinterpretatie”, sociale media, … Veiligheid Prosociaal gedrag, perceptie van veiligheid en risisco, hostile intent, agressie, … “rebound effect”. (cf. Hertrich). The rebound effect causes people to use more resources as a result of the introduction of a more energy efficient technology (Berkhoput, Muskens, & Veldhuijsen, 2000; Hertwich, E. G., 2005). The effect takes place Oon a micro-level (e.g. the individual or household), for example when money saved by technological interventions is often spent on other energy-consuming activities. A classic example of the rebound effect is the large incease in home lighting due to the introduction of the energy saving light bulb. ; similarly, A similar effect can occur when technology may changes the way products are used. For example, a new, energy-efficient car may make it harder for people to resist using it for short distances; likewise, economic water boilers may cause people to take longer showers. On a macro-level, a surplus of energy causes a reduction in cost price, which in turn undermines motivation to reduce household energy use (e.g. Van Raaij & Verhallen, 1980). Hierin zijn we geïnteresseerd! IBR - Institute for Behavioral Research

Opzet PT&V Vorm: Literatuur: Beoordeling: Hoorcolleges 2 opdrachten; gekoppeld aan werkcollege en gastcollege Korte opdrachten die voorafgaand aan ieder college uitgewerkt en gepresenteerd worden Verplichte aanwezigheid! Literatuur: Geen boek of reader, maar losse artikelen (4 à 5 per college) - Zelf downloaden! Beoordeling: Tentamen; MC & open vragen Eindcijfer bestaat uit cijfers opdrachten en tentamen Vak is afgerond als beiden voldoende zijn en aan aanwezigheidsplicht is voldaan! “rebound effect”. (cf. Hertrich). The rebound effect causes people to use more resources as a result of the introduction of a more energy efficient technology (Berkhoput, Muskens, & Veldhuijsen, 2000; Hertwich, E. G., 2005). The effect takes place Oon a micro-level (e.g. the individual or household), for example when money saved by technological interventions is often spent on other energy-consuming activities. A classic example of the rebound effect is the large incease in home lighting due to the introduction of the energy saving light bulb. ; similarly, A similar effect can occur when technology may changes the way products are used. For example, a new, energy-efficient car may make it harder for people to resist using it for short distances; likewise, economic water boilers may cause people to take longer showers. On a macro-level, a surplus of energy causes a reduction in cost price, which in turn undermines motivation to reduce household energy use (e.g. Van Raaij & Verhallen, 1980). IBR - Institute for Behavioral Research

Vragen?

Narratieve Psychologie Voorlichting verdiepingsvakken BA2 Donderdag 20 maart Docent: Anneke Sools

Cursusinhoud de theoretische uitgangspunten, onderzoeksmethoden, therapeutische en preventieve toepassingen van de narratieve psychologie uit te leggen; narratieve interviews te houden en meer algemeen de principes van narratieve zorg leren kennen; te reflecteren op de psychologische werking van narratieve interventies; narratieve interviews, alledaagse gesprekken en brieven vanuit de toekomst op een systematische manier te analyseren; te reflecteren op de ontwikkeling van de eigen persoonlijke en professionele identiteit. 43 43

Verwachtingen van de cursus professioneel leren luisteren naar verhalen

Overzicht hoor- en werkcolleges DEEL I Overzicht hoor- en werkcolleges DEEL I. Autobiografie, grote verhalen, terugblikken HC1. Inleiding narratieve psychologie HC2. Verhalen van gezondheid, ziekte en zorg HC3. Autobiografische identiteit WC1. Narratief interview in tweetallen WC2. Verhaallijnanalyse OPDRACHT 1: verhaallijnanalyse van narratief interview themablokken: Inleiding Actorschap Identiteit Geestelijke gezondheid Integratie 45 45

Overzicht hoor- en werkcolleges DEEL II Overzicht hoor- en werkcolleges DEEL II. Identiteit-in-interactie, kleine verhalen HC4. Identiteit-in-interactie HC5. Narratieve interventies in de geestelijke gezondheidszorg OPDRACHT 2: Identiteitsconstructie in kleine verhalen themablokken: Inleiding Actorschap Identiteit Geestelijke gezondheid Integratie 46 46

Overzicht hoor- en werkcolleges DEEL III Overzicht hoor- en werkcolleges DEEL III. Narratieve toekomstverbeelding HC6. Narratieve toekomstverbeelding, zingeving en ggz HC7. Integratie & debat WC4. Collectieve narratieve toekomstverbeelding OPDRACHT 3: Narratieve toekomstverbeelding themablokken: Inleiding Actorschap Identiteit Geestelijke gezondheid Integratie 47 47

48 48

Toetsing Deelnameverplichting werkgroepen Voldaan: Tijdig en correct inleveren opdrachten + Uitgewerkt levensverhaalinterview met reflectie Eindcijfer: Gewogen gemiddelde 3 opdrachten

B2 Verdiepingsvakken Onbewuste processen en gezondheidsgedrag (GP) Marcel Pieterse Verdieping Human Factors (HFM) Matthijs Noordzij Leren bij kinderen en adolescenten (ILO) Hannie Gijlers Psychologie, technologie en veiligheid (CRV) Peter de Vries Narratieve psychologie (GG) Anneke Sools Keuze: 2 van de 5 verdiepingsvakken Inschrijven: uiterlijk 11 april 2014 Vragen? 4-4-2017