Slim samenwerken tussen OCMW’s 28-2-2013 28-2-2013 Slim samenwerken tussen OCMW’s 7 maart 2013 1

Overzicht Verzelfstandiging Intern Politieke organen 28-2-2013 28-2-2013 Verzelfstandiging Intern Politieke organen Secretaris (en verder) Budgethouder Intern Verzelfstandigde Agentschappen Ziekenhuis Niet-ziekenhuis Extern Alleen Titel VIII, Hfst I Met andere partners Dus: samenwerking Vandaag: Enkel strikt juridische (dus misschien wel wat saai) Praktijk zijn er vormen die bestaan maar niet ondersteund zijn door de wet. Meestal zelfs aan toezicht onttrokken (bijvoorbeeld door beslissing tot oprichting niet door te sturen)  Gevaar is dat termijn voor schorsen/vernietigen niet loopt  nooit zekerheid  Deze vormen zijn zeer divers, zelf weinig zicht op wat er allemaal bestaat  Bovendien geeft OW en OD al heel wat mogelijkheden  dus gaan het er vandaag niet over de voorbeelden hebben die bestaan buiten de wet. 2. We vertrekken van wat op dit moment mogelijk is binnen de OCMW-wet en OD. Dubbel onderscheid: 1. Verzelfstandigen door OCMW alleen en Verzelfstandigen door samenwerken 2. Intern, binnen de beslissingsmacht en autonomie van het OCMW, betekent eigenlijk geen rechtspersoonlijkheid en Extern, laat de beslissingsmacht (deels) buiten de OCMW-structuren, betekent eigenlijk wel rechtspersoonlijkheid, (Rechtspersoonlijkheid is eigenlijk een hoedanigheid waardoor zelfstandig aan het rechtsverkeer kan worden deelgenomen. Budgethouderschap= aan een ambtenaar of orgaan toegekende bevoegdheid tot beheer van een budget taakstellend is in die zin dat het een norm inhoudt waarvan de budgethouder de realisatie nastreeft”  Niet verder op in vandaag. 2 - 2

Overzicht Samenwerking Feitelijke samenwerking 28-2-2013 28-2-2013 Samenwerking Feitelijke samenwerking Publiekrechtelijke OCMW-vereniging Titel VIII, Hfst I Voor beheer ziekenhuis (A.V.) Niet-ziekenhuis Privaatrechtelijke OCMW-vereniging (vzw/vso) Ziekenhuis: Titel VIII, Hfst II Andere: Titel VIII, Hfst III Woonzorgcentra: Titel VIII, Hfst IV (Nieuw) Intergemeentelijk Decreet IGS Gemeentelijk extern verzelfstandigd agentschap in privaatrechtelijke vorm Met gemeente zelf (beheersovereenkomst) Decreet IGS: 1. Verenigingen zonder rechtspersoonlijkheid: a. Interlokale vereniging 2. Verenigingen met rechtspersoonlijkheid: a. Projectvereniging b. Dienstverlenende vereniging c. Opdrachthoudende vereniging   Als het OCMW deelneemt aan een vereniging van gemeenten op basis van het decreet IGS dan moeten de bepalingen van titel VIII (HI, HII en HIII) niet gevolgd worden. Collega Christof De latter Gemeentelijk extern verzelfstandigd agentschap in privaatrechtelijke vorm Collega David Vanholsbeek Opm: ook hier moeten bepalingen OD niet gevolgd worden, als men er aan deelneemt. Met gemeente zelf: Niet echt verzelfstandigen. Maar delen van bestaande taken (vb. Fin. Dienst, informatica, groendienst, kuisploeg,…) 3 - 3

Intern verzelfstandigd agentschap 28-2-2013 28-2-2013 Wat? Intern Duidelijk omschreven taken OCMW Operationele autonomie Beheerd buiten algemene diensten OCMW Hoofd: personeelslid Hoe? Oprichtingsbesluit Beheersovereenkomst Het oprichtingsbesluit: = opgemaakt door RMW en bevat: 1. De opsomming van beleidsuitvoerende taken die aan het IVA worden toegekend. 2. De mate waarin het hoofd van het IVA beschikt over operationele autonomie. Die autonomie kan volgens het OCMW-decreet betrekking hebben op: - het vaststellen en wijzigen van de organisatiestructuur van het IVA; - de organisatie van operationele processen met het oog op de realisatie van de afgesproken doelstellingen; - de uitvoering van het personeelsbeleid; - het aanwenden van de ter beschikking gestelde middelen voor de werking van het IVA, de uitvoering van de doelstellingen en taken van het agentschap en het sluiten van contracten ter verwezenlijking van de opdrachten van het IVA; - de interne controle binnen het IVA; - specifieke delegaties naar gelang van de eigen aard van het IVA. De beheersovereenkomst: =gesloten door de raad (niet- delegeerbare bevoegdheid) en het hoofd van het het IVA en bevat: 1. de concretisering van de wijze waarop het IVA zijn taken moet vervullen en van de doelstellingen van het IVA; 2. de toekenning van middelen aan het IVA voor de eigen werking en de uitvoering van de taken; 3. de voorwaarden waaronder het IVA eigen inkomsten of andere financieringen mag verwerven en aanwenden; 4. de informatieverstrekking aan de raad. 4 - 4

Intern verzelfstandigd agentschap 28-2-2013 28-2-2013 Voordelen? Dagelijks personeelsbeheer Budgethouder Makkelijk oprichten/afschaffen Profilering dienst Nadelen? Nieuw Onduidelijke verhouding met andere OCMW-diensten Geen “echte” verzelfstandiging, geen samenwerking 5 - 5

Feitelijke samenwerking 28-2-2013 28-2-2013 Wat? Het OCMW doet beroep op medewerking van persoon of inrichting of dienst (openbare of private) Geen rechtspersoonlijkheid Feitelijke vereniging  Beslissingsmacht blijft bij OCMW Voorbeelden: Samenwerkingsverband Balen, Dessel, Mol en Retie OCMW Nazareth, Deinze, Lochristi voor het delen van een kwaliteitscoördinator OCMW Nazareth, Gavere, Sint-Martens-Latem voor een dienst schuldbemiddeling ISOM? … Personeel: Volgens ons kan terbeschikkingstelling op basis van een duidelijke overeenkomst. Contractueel: altijd Statutair: mits grond: - er een reglementaire basis is: bijv. het personeelsstatuut van de gemeente; of - de voorwaarden en gevolgen goed geregeld zijn in het administratief en geldelijk statuut. 6 - 6

Feitelijke samenwerking 28-2-2013 28-2-2013 Voordelen? Ruime keuze partners Samenwerkingsovereenkomst niet altijd overheidsopdracht Ruime inhoudelijke mogelijkheden Eigen beslissingsmacht en autonomie Soepele werkvorm  Bijna onbeperkte mogelijkheden Nadelen? Toezicht op samenwerkingsbeslissing Rechten derden garanderen Best een Comité oprichten dat stuurt Subsidies?  Meer voordelen dan nadelen! Veel ruimte! - keuze partners - Voor de samenwerking meestal geen verplichting volgen overheidsopdrachtenwetgeving Bij deze samenwerking is immers (meestal) geen sprake van een opdracht voor aanneming van werken, leveringen of diensten maar wel: - om de verdeling van gemeenschappelijke taken - Dienstverlening  Vaak gaat het over een soort afspraak, gentleman’s agreement, protocol ipv formele overeenkomst. - heel veel mogelijkheden naar inhoud van de contracten - OCMW kan zelf beslissingen nemen binnen eigen autonomie - Soepele werkvorm met veel mogelijkheden Vb: gebouw ter beschikking stellen van dienst die kinderopvang gaat organiseren.. Nadelen: -Rechten van derden garanderen. Bv. vrije keuze van betrokkenen, neutrale dienstverlening, openbaarheid van bestuur,…alles wat een OCMW ook moet doen. 7 - 7

Publiekrechtelijke OCMW-Vereniging H.I 28-2-2013 28-2-2013 Leden? Alleen (eenmansvereniging) Of met anderen: andere OCMW’s openbare besturen rechtspersonen zonder winstoogmerk Doel? Ter uitvoering van een welomschreven opdracht (deeltaak) die tot het taakgebied van de OCMW-sector behoort Zeer ruime mogelijkheden Invulling van leidinggevende, staf-, experts-, en managementfuncties, Exploiteren van een ziekenhuis, of een gedeelte ervan. Belangrijkste Voorwaarden: 1. Enkel ter uitvoering van een welomschreven opdracht (deeltaak) Opm: deze deeltaak niet te eng omschrijven, omdat de vereniging nog verschillende jaren werkzaam is in een steeds veranderende maatschappelijke omgeving Vb: “de organisatie van ouderenzorg in al zijn facetten” ipv “het beheer van serviceflats en rusthuizen binnen de gemeente”  dan ook thuiszorg, ontmoetingscentra, en ook eventueel samenwerking in andere gemeenten. 2. Die tot het taakgebied van de OCMW-sector behoort opm: het is niet nodig dat de opdracht reeds tot de taak van het oprichtende OCMW behoort of aan het OCMW zou worden toevertrouwd.  Zowel bestaande  Als nog te organiseren - Activiteiten - of dienstverlening komen in aanmerking  Mogelijkheden zijn zeer ruim, maar het moet zin hebben om een aparte vereniging op te richten Opmerking: Zeer ruime mogelijkheden: A. Niet enkel dienstverlening naar de burger, maar ook interne taken komen in aanmerking.  vb: het terugvorderen van dienstverlening in al haar facetten  opsplitsen van aanvraag ouderzorg in zorgdossier (ocmw) en financieel dossier (verzelfstandigde dienst) B. Niet enkel één activiteit of dienst, maar ook clusters mogelijk.  vb één rusthuis kan, maar ook de exploitatie van alle ouderenvoorzieningen of instellingen C. Ook expliciet voorzien om voor leidinggevende, staf-, experts- en managementfuncties een vereniging hfst XII opgericht kan worden. Opm: is dit wel zinvol voor een eenmansvereniging? 8 - 8

Publiekrechtelijke OCMW-Vereniging H.I 28-2-2013 28-2-2013 Specifieke kenmerken? Publiekrechtelijk Algemene Vergadering/Raad van beheer (enkel raadsleden) Idem als OCMW maar enkele beperkte afwijkingen: BBC, maar beperkter Voorbeelden: Welzijnszorg Kempen Zorgbedrijf Antwerpen Welzijnsband Meetjesland Dienst voor Schuldbemiddeling Waasland Social … 1. (eenmans)vereniging hfst XII is een rechtspersoon, met eigen bestaansrecht, op zichzelf staand, naar publiekrecht. Opm: Geen andere rechtsvorm mogelijk 2. Meestal juridisch gezien dezelfde regels als voor het OCMW  Zelfde controle en toezicht als OCMW  Zelfs overlegcomité (indien nog bestaat)  eenzijdige beslissingsmacht (en RvST)  openbaarheid van bestuur  overheidsopdrachten  fiscale vrijstelling, geen failliet  individuele beslissingen vatbaar voor beroep zoals OCMW’s  verplichte terugvordering voor OCMW’s ook hier  Nauwelijks of geen meerwaarde op juridisch vlak Wel mogelijk om in statuten af te wijken van de algemene regels voor de OCMW’s “Art. 126. § 1. Org. W. Onverminderd de toepassing van andersluidende bijzondere statutaire voorschriften, worden de in dit hoofdstuk bedoelde verenigingen beheerd volgens dezelfde regelen als de Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn en zijn zij onderworpen aan dezelfde controle en hetzelfde administratief toezicht. Voor de ziekenhuizen die afhangen van een vereniging wordt het administratief toezicht evenwel beperkt tot de toepassing van de artikelen 111, § 1, 111, § 2, 111, § 3, en 112 tot en met 113. De verenigingen beschikken in het bijzonder over dezelfde bevoegdheid als bepaald in artikel 77 om voor lokale PPS-projecten in de zin van het decreet betreffende publiekprivate samenwerking zakelijke rechten te vestigen op goederen van het openbaar domein.”  De Vlaamse overheid interpreteerde dat het toezicht inderdaad beperkt kan worden en dat het bijzonder toezicht (goedkeuring, machtiging, voorafgaand advies, enz.)(uitgez. 119 en 122 Org.W.), het inspectierecht en de toepassing van het overlegcomité kunnen uitgesloten worden. 9 - 9

Publiekrechtelijke OCMW-Vereniging H.I 28-2-2013 28-2-2013 Voordelen? Nieuwe dynamiek Vlotter management Minder belasting beleid OCMW Makkelijkere profilering Vlaanderen doet niet moeilijk Schaalvergroting Nadelen? Blijft publiekrechtelijk Democratische controle? Relatief zware oprichtingsprocedure Moeilijk uittreden Enkel raadsleden (behalve bij ziekenhuis) 10 - 10

Privaatrechtelijke OCMW-vereniging H.III 28-2-2013 28-2-2013 Wat? VZW of VSO Leden? Minimum drie partners, waarvan minimum: een OCMW en een private partner zonder winstoogmerk Doel? Enkel voor sociale doeleinden Maar: aan één strenge voorwaarde voldoen: Opgelegd door W/D om bepaalde erkenning of subsidie te krijgen Nodig om door W/D gevraagde schaalgrootte of regionale spreiding te bereiken OCMW biedt nieuwe dienst aan: Streng toezicht machtiging VL. Reg. 1. Ministens drie partners, waarvan: minimum 1 OCMW minimum 1 private partner die geen winst nastreeft behalve als de vereniging een rechtsvorm is, opgelegd voor erkenning, vergunning of subsidiëring behalve bij toetreding tot vereniging hfst 12 XII die op zich reeds uitsluitend door publiekrechtelijke overheden werd opgericht.  In dit laatste geval mag geen overdracht of inbreng van het OCMW van een bestaande dienst 2. Enkel voor het vervullen van sociale doeleinden (excl. Ziekenhuis/ziekenhuisgebonden) B. Aan minimum één van volgende voorwaarden moet worden voldaan: B1. de rechtsvorm is een bij decreet/besluit van de VL.Reg. opgelegde voorwaarde voor geheel of gedeeltelijke erkenning, vergunning of subsidiëring; B2.het bereiken van een bepaalde regionale bedekking of schaalgrootte een bij decreet/besluit van de VL.Reg. opgelegde voorwaarde voor geheel of gedeeltelijke erkenning, vergunning of subsidiëring, indien aan die voorwaarde door geen van de lokale deelgenoten afzonderlijk kan worden voldaan; B3.het lidmaatschap maakt het voor het OCMW mogelijk een nieuwe dienst aan te bieden. Als nieuw kan elke dienst worden aangemerkt waarvoor geen erkenning, vergunning of subsidie werd verworven en die ook niet op een gestructureerde wijze aan het publiek wordt aangeboden. Machtiging VL.Reg. nodig. 11 - 11

Privaatrechtelijke OCMW-vereniging H.III 28-2-2013 28-2-2013 Specifieke kenmerken? Enkel toezicht bij oprichting Ook niet-raadsleden in bestuursorganen Geen publiekrechtelijk statuut: Geen eenzijdig bindende beslissingen Geen openbaarheid bestuur Geen motiveringsplicht Privaat statuut personeel … Maar: wel onder overheidsopdrachtenwet Voorbeelden: SVK Noord-Limburg VZW Woon- en Zorgcentrum Ter Kempen 2. Enkel toezicht bij oprichting Oprichting Bijzonder Adm. Toezicht: verplicht advies coll B&S, Oprichtings-/toetredingsbesluit (met reden omkleed) moet goedgekeurd worden door Gem. R. Indien nieuwe dienst, ook statuten en bijlage sturen (machtiging nodig) naast Gem.R. ook goedkeuring VL. Reg. Latere beslissingen Geen Bijzonder Adm. Toezicht meer  gemeente geen enkel vat meer Ook geen Algemeen Adm. Toezicht (enkel indirect via OCMW’s)3. Ook deskundigen in bestuursorganen 3. Ook deskundigen voor OCMW in bestuursorganen (kan niet in hfst XII) Enkel raadsleden en deskundigen (max. 1/3de), aan te duiden zoals leden VB 4. Geen publiekrechtelijke instrumenten Vereniging heeft geen publiekrechtelijke instrumenten om een maatschappelijk doel te realiseren.  geen eenzijdig bindende beslissingen  geen openbaarheid bestuur en geen motiveringsplicht  wel onder overheidsopdrachtenwet T8 H3 Conclusie Heel moeilijk te voldoen aan oprichtingsvoorwaarden Privaatrechtelijk In hoeverre kan OCMW nog wegen op beleid? 12 - 12

Privaatrechtelijke OCMW-vereniging H.III 28-2-2013 28-2-2013 Voordelen? Meeste voordelen van een vereniging Titel VIII, Hfst. I + Echt verzelfstandigen Goedkoper personeel (?) Ook deskundigen Nadelen? Democratisch deficit Zeer moeilijk op te richten Dicht bij afstoting Lijkt goedkoper, maar is niet altijd zo 3. Ook deskundigen voor OCMW in bestuursorganen (kan niet in hfst I) Enkel raadsleden en deskundigen (max. 1/3de), aan te duiden zoals leden VB 13 - 13

Privaatrechtelijke OCMW-vereniging H.IV 28-2-2013 28-2-2013 Wat? = vergelijkbaar met OCMW-vereniging hoofdstuk III, maar veel “makkelijker” op te richten. Enkel voor woon- en zorgcentra Nood aan dossier met: Een motiveringsnota Een bestuursplan Een financieel plan Een ontwerp van statuten. Waarborgen voor o.a. continuïteit Soms bijzondere meerderheden nodig Het begrip “nieuwe dienst” verdwijnt voor deze verenigingsvorm. Goedkeuringstoezicht op de oprichting en toetreding door de gemeenteraad en de Vlaamse regering. Nood aan dossier met: Een motiveringsnota (waarom er samengewerkt wordt met een private partner en waarom in een private rechtsvorm). Een bestuursplan (opdracht van de vereniging, rechten, plichten en waarborgen van de partners). Een financieel plan (middelen en controle). Een ontwerp van statuten. Er moet uit dat dossier ook blijken dat er voldoende waarborgen zijn voor de continuïteit van de dienstverlening, democratische controle, beslissingsmacht en vertegenwoordiging, het ideologisch profiel, prijszetting en opnamebeleid. Over opnamebeleid en ligdagprijs kan enkel besproken en besloten worden als twee derde van de deelgenoten (waaronder alle OCMW’s) aanwezig zijn. Het besluit kan enkel genomen worden met een twee derde meerderheid. Een buitengerechtelijke ontbinding kan ten vroegste na zes jaar. De andere algemene bepalingen van de vereniging Titel VIII, Hoofdstuk 3 gelden ook voor de vereniging Titel VIII, Hoofdstuk 4. Conclusie: De bevoegde commissie heeft verschillende aanpassingen gedaan aan het ontwerp, maar slechts enkele die OCMW-specifiek zijn. Ook met betrekking tot de relatie gemeente-OCMW werd niet veel gewijzigd. Wel werden enkele legistieke verbeteringen aangebracht, al zijn er nog verschillende fouten blijven staan. Op de vormingen die door de VVSG georganiseerd worden naar aanleiding van de wijzigingen aan het gemeente- en het OCMW-decreet wordt een toelichting gegeven bij alle wijzigingen. 14 - 14

Slot Samenvattend Juridische vragen? Veel mogelijkheden !!! 28-2-2013 28-2-2013 Samenvattend Veel mogelijkheden !!! Ondoorzichtig kluwen Blijf bij wet/decreet Juridische vragen? Pieter.vanderstappen@vvsg.be Telefoon: 02/211.55.78 15 - 15