DE OERMECHANISMEN VAN DE POLITIEK RIK COOLSAET BINNENLANDSE FRANCQUI LEERSTOEL VUB 24 MAART 2009 Terrorisme en radicalisering, toen en nu

1. Het fenomeen ‘terrorisme’ 2. Radicalisering als ‘grondoorzaak’

1. Het fenomeen ‘terrorisme’ Sicari Assassijnen Anarchisten CarlosCCC ETA 1. Terrorisme zo oud als de mensheid

Het fenomeen ‘terrorisme’ (2) 2. Wat is terrorisme ? ‘Terrorist’ voor de enen, ‘vrijheidsstrijder’ voor de ander Tactiek, geen ideologie  Verschillend van misdrijf: vorm van politieke actie  Verschillend van oorlog: geen fysieke uitschakeling van vijand  Door uiteenlopende groepen  Kleine groepen Europol 2008

Het fenomeen ‘terrorisme’ (3) 3. Evolutie van het ‘jihadi’-terrorisme ‘Moslim’-terrorisme of ‘jihadi’-terrorisme ? US doden Niet-US doden NCTC (2008)

Het fenomeen ‘terrorisme’ (4) 3. Evolutie van het ‘jihadi’-terrorisme Jaren 80: Iraanse revolutie, Afghaanse veteranen, nationale groepen (nationale jihad) Jaren 90: al-Qaeda als mondiale en gestructureerde organisatie (internationale jihad) WTC (1993), Oost-Afrika (1998), USS Cole (2000), 9/11

Het fenomeen ‘terrorisme’ (4) Post 9/11  Ontmanteling al-Qaeda als organisatie  Mislukking project al-Qaeda  ‘Internationaal’ terrorisme: cliché ?  Irak (2003)  ‘Patchwork van zelfradicaliserende groepen met internationale contacten’ (Glenn Audenaert)  ‘Zelfrekrutering’ en ‘zelfontbranding’ (AIVD)  Bottom-up ipv top-down  Vergelijk met extreemlinks in jaren 70 en 80

2. Radicalisering als ‘grondoorzaak’ Hoe jihadi-terrorisme bestrijden ?  USA: ‘klopjacht’  EU: ‘grondoorzaken’  Vanaf juni 2004: ‘radicalisering’ als grondoorzaak Radicalisering: niet illegaal…  … en soms zelfs niet illegitiem  Oud fenomeen  Soms ‘significant’  Diverse vormen van radicalisering  Religieuze en politieke radicalisering

Religieuze radicalisering Niet louter islamitisch Drijfveer: zoeken naar identiteit  Wie als Moslim wordt bestempeld, gaat zich als Moslim gedragen… … zoals de geuzen in de 16 de eeuw Omgevingsfactor: onzekerheid  Religie, natie: identitaire ‘reddingsboeien’  ‘well-established religious identity actually protects against violent radicalisation’ (MI5, 2008)

Politieke radicalisering Niet enkel islamitisch Drijfveer: verwerping onrecht… … realiteit of perceptie ? ‘Significante’ radicalisering: oud fenomeen  Eind 19 de eeuw  Jaren dertig  Jaren zestig  Jaren negentig

Significante politieke radicalisering (1) 1. Omgevingsfactor: wijdverspreid gevoel van uitsluiting, frustratie, onrecht  Diverse lokale oorzaken  Etnische achterstelling (Zuid-Thailand)  Bezetting (Palestina)  Impasse (Arabische landen)  Separatisme (Tsjetsjenië)  Europa: migratie & discriminatie Ook in USA … M.a.w. radicalisering: geen import, maar van eigen bodem  Mondiaal momentum (‘Zeitgeist’)  Gevoel van solidariteit  Wie/wat ‘kaapt’ onvrede ?

Significante politieke radicalisering (2) 2. Kruispunt persoonlijk levensverhaal & omgevingsfactoren  Niet gek, niet arm, niet kansloos  ‘Profiling’: nutteloos  Geleidelijk proces  Persoonlijk gevoel van onrecht, frustratie, onvrede  Mentale scheiding samenleving, die geen oplossing lijkt te bieden  Politisering eigen wereldvisie (‘voorhoede’) Cruciaal belang van vrienden- en familiebanden  Groepsdenken  Ontmenselijken medeburgers  Ideologie/religie: geen grondoorzaak, enkel vehikel  Islam verwerpt (zelfmoord)terrorisme

Significante politieke radicalisering (3) 3. Geweld: slechts door zeer kleine minderheid  Zelfuitgeroepen ‘voorhoede’… … ook als de ‘massa’s’ niet volgen

De geschiedenis als gids ? Terrorismegolven komen en gaan Waar perspectief wordt geboden… … verschrompelt significante politieke radicalisering