Van Gennep bijt …
Naar een kritische orthopedagogiek In het bijzonder van de zwakzinnige mens. Ad van Gennep
Prof. A. Th. van Gennep
Belangrijkste uitgangspunten: van normalisatie naar integratie volwaardig burgerschap kwaliteit van het bestaan zelfbepaling
Kort overzicht deel I 1800-1850 Sensualisme & rationalisme Zwakzinnigenzorg: -als object v/d wet. -als maatsch. probl. 1850-1950 Positivisme & sociaal-darwinisme nadruk op zorg, aanleg & opl. voor maatschappelijk probleem
De pioniers en de ondermensen …
De periode 1800 - 1850 De pioniers
Economie Opkomst en bloei kapitalisme Industriële revolutie
Politiek Adel Burgerij Politieke macht Economische macht
Ideologie:pedagogiek Descartes Sensualisme: ervaringen zijn bron van kennis; Locke, Condillac Rationalisme: aangeboren ideeën en vermogens; Wolff
Zwakzinnigenzorg Als object van de wetenschappen 2. Als maatschappelijk probleem
Zwakzinnigenzorg als object van de wetenschappen “Wat is de natuur van de mens?” de mens is de top van het dierenrijk (Linnaeus) nature vs nurture mens-maatschappij-verhouding: Rousseau Itard
Itard wetenschappelijke bestudering van zwakzinnigen sensualist medisch-pedagogische behandeling
2. Zwakzinnigen als maatschappelijk probleem Evolutie van voor en na de 17de eeuw Séguin: * mens-maatschappij-verhouding * tegen vermogenspsychologie en frenologie (Gall) * geïnspireerd door utopisch socialisme en christelijke school van Saint Simon * leerling van Itard
De periode 1850 - 1950 De ondermensen
Economie Verdere bloei van het kapitalisme Hogere eisen aan arbeiders -meer scholen -scholen meer prestatiegericht
Ideologie Positivisme: Comte Sociaal-Darwinisme
Zwakzinnigenzorg nadruk op verzorgen nadruk op aanleg als oorzaak maatschappelijk probleem gradaties in zwakzinnigheid testbeweging oplossingen: * buitengewoon onderwijs * inrichtingen * eugenetische maatregelen
De historische erfenis m. b. t De historische erfenis m.b.t. zwakzinnigheid en zwakzinnigenzorg vormt een geheel aan tegenstellingen
Kort overzicht deel II Opvattingen over Zwakzinnigheid en zwakzinnigenzorg continuïteit & verandering Wetenschappelijke benaderingen -natuurwetenschappelijk -geesteswetenschappelijk -kritisch-maatschappelijk
1. Opvattingen over zwakzinnigheid en zwakzinnigenzorg Vanaf 1950: lijn gericht op continuïteit lijn gericht op verandering
* Lijn gericht op continuïteit nadruk op defect geen ontwikkelingsvermogen ondermens lage kwaliteit van zorg
*Lijn gericht op verandering nadruk op ontwikkelingsvermogen nadruk op leefmilieu: normalisatie-principe gevolgen in de praktijk: segregatiegedachte neemt af
2. Opvattingen over wetenschappelijke benaderingen De natuurwetenschappelijke benadering b) De geesteswetenschappelijke benadering c) De kritisch-maatschappelijke benadering
a) De natuurwetenschappelijke benadering: 2 methodologische lijnen: * Rationalisme & deductie * Empirisme & inductie
* Rationalisme & deductie rationeel denken van algemeen naar specifiek aangeboren ideeën positief: gerichtheid op maatschappelijke verandering negatief: vermogenspsychologie
* Empirisme & inductie zintuiglijke ervaring sensualisme positief: Itard & Séguin negatief: Behaviorisme - gedragsmodificatie
b) De geesteswetenschappelijke benadering hermeneutiek als methode nadruk op individuele mens historiciteit relativisme positief: rede EN geest negatief: - conservatief - nationaal socialisme
c) De kritisch-maatschappelijke benadering progressieve zijstroom van de natuurwetenschappelijke benadering kritische ingesteldheid
Kris & Yves
Op weg naar een kritische orthopedagogiek (methode en object)
Kort overzicht deel III Orthopedagogiek als kritische wet. doel: realiteit toetsen aan ideaalbeeld Object van de kritische orthopedagogiek
1. Orthopedagogiek als kritische wetenschap Kritische wet. traditionele wet.: * maatschappelijke invloed * historische component * dialectische benadering * nadruk op handelen
* Maatschappelijke invloed Orthopedagogiek als maatschappelijke wetenschap Wetenschap = deel van totale maatschappijsysteem wederzijdse beïnvloeding tussen maatschappij en wetenschap
*Historische component Orthopedagogiek als historische wet. Orthopedagogiek en zwakzinnigenzorg = resultaat van een historische ontwikkeling relatie tussen actuele en voorgaande situaties
* Dialectische benadering Orthopedagogiek als dialectische wet. Dialectiek = 1) maatschappelijk proces 2) wetenschappelijke methode nadruk op verandering als vertrekpunt tegenstelling is de motor voor verandering Kenmerken: ~ empirische grondslag ~ feiten niet neutraal
~ wet. onderzoek niet waardenvrij ~ gevonden waarheid is plaats-, tijd- en maatschappijgebonden
Kritisch zijn = bestaande realiteit toetsen aan ideaalbeeld Doel: Kritisch zijn = bestaande realiteit toetsen aan ideaalbeeld
* Nadruk op handelen Orthopedagogiek als handelingswetenschap Behandelt relatie tussen praktijk en theorie 3 standpunten: ~ gescheiden ~ eenheid ~ dialectische relatie
2. Het object van de kritische orthopedagogiek het begrip “ontwikkelingsbelemmering” belemmerde persoonlijkheidsontwikkeling en verhinderde participatie aan het samenlevingsgebeuren het orthopedagogisch handelen
Het begrip ontwikkelingsbelemmering maatschappelijk van aard oorzaak is biologisch? biologische kenmerken gezien binnen een bepaalde maatschappelijke context
Belemmerde persoonlijkheidsontwikkeling en verhinderde participatie segregatie isolatie inrichtingen en buitengewoon onderwijs gevolgen isolatie: - onderbelasting - overbelasting - inconsequente belasting resultaat : belemmering ontwikkeling
Het orthopedagogisch handelen het handelen heeft 2 kanten: op emancipatie gerichte verandering van de samenleving verandering van de ontwikkeling van het individu Dialectiek van behandeling en ontwikkeling “ “ zelfontplooiing en participatie “ “ aanpassing en emancipatie
1) Dialectiek van behandeling en ontwikkeling traditioneel orthopedagogisch handelen nadruk op persoonlijkheidsontwikkeling
2) Dialectiek van zelfontplooiing en participatie “meer zelfontplooiing indien meer actieve participatie aan de samenleving”
3) Dialectiek van aanpassing en emancipatie participatie – niet participatie? beide leiden tot aanpassing aan de bestaande samenleving aanpassing nodig als overgang (!) om te komen tot emancipatie door participatie
“Subjectief goede bedoelingen pakken vaak objectief anders uit in de maatschappelijke context”
Ik wil geen cliënt zijn, ik wil een persoon zijn Ik wil geen cliënt zijn, ik wil een persoon zijn. Ik wil geen label zijn,ik wil een naam zijn. Ik wil geen zorg, ik wil ondersteuning en hulp. Ik wil niet geplaatst worden in een instituut, ik wil een thuis. Ik wil plezier hebben, van mijn leven genieten en vrienden hebben. Ik wil dezelfde kansen hebben als jullie,ik wil gelukkig zijn. Ik heb gezegd.
U was een fantastisch publiek Dank u voor uw aandacht en tot ziens! Merel, Eveline, Tine,Joni,Imke, Chris, Fien, Nathalie & Kelly.