Een visie op J.F.W. Kok Door Nathalie Bekaert, Hélène De Clerck, Griet Delhaye, Sofie Demeyere, Charlotte Devliegere, Katrien Maesen, Noëmi Vandenhoven, Elke Van Imp, Eline Willems Onder begeleiding van Veerle Soyez

INHOUDSTAFEL 4.1 Centrale Categorie 1. Inleiding 2. Kok in het kort 3. Casus 4. Theorie van Kok 4.1 Centrale Categorie 4.2 Vraagstellings- en behandelingstypes 4.3 Begeleiding van specifiek opvoeden 5. Slot 6. Referenties

Orthopedagogische theorie en praktijk 1. INLEIDING J.F.W. Kok Specifiek opvoeden Orthopedagogische theorie en praktijk

- Interne onderwijsopleiding - in 1962 afgestudeerd als pedagoog 2. KOK IN HET KORT Jacobus Fredericus Wilhelmus KOK, 26/01/1929, Amsterdam Schoolloopbaan - Interne onderwijsopleiding - Pedagogisch instituut - in 1962 afgestudeerd als pedagoog

Carrière - ‘72 hoogleraar Rijksuniversiteit Utrecht - Publicaties (structopathische kinderen, opvoeden en hulpverlening in behandelingstehuizen) Invloeden - Kok en holisme - Integratieve handelingswetenschap *cyclisch handelen *hypothetisch - deductief vs ervaringsinductief model (fenomenologie)

een reportage uit Koppen over ADHD 3. CASUS “ Zit stil!” een reportage uit Koppen over ADHD

4. THEORIE VAN KOK 4.1 Centrale categorie Orthopedagogische theorie: “ een systeem van begrippen waarmee men de waargenomen realiteit van het specifiek opvoeden kan verklaren” De concepten die samen dit theoretisch systeem vormen zijn in onderlinge relaties gegroepeerd, rond een kern, een centraal begrip: de centrale categorie.

SYSTEMATISCH GEHEEL VAN BEGRIPPEN THEORIE I centrale categorie I B I I B B V REALITEIT PROCES VAN OPVOEDEN EN ONTWIKKELEN

De centrale categorie vervult 2 functies: de visiofore functie: de visie, het uitgangspunt van de auteur.  intersubjectief karakter theorie de influent-integratieve functie: dit wil zeggen dat rond de centrale categorie verschillende begrippen, al dan niet afgeleid, worden gegroepeerd.  specifieke kleur t.o.v. andere theorieën

SYSTEMATISCH GEHEEL VAN BEGRIPPEN THEORIE I centrale categorie I B I I B B V REALITEIT PROCES VAN OPVOEDEN EN ONTWIKKELEN

In Kok zijn orthopedagogische theorie is de centrale categorie: de orthopedagogische vraagstelling. Belangrijke begrippen als procesoptimalisering, opvoedersperspectief, kindperspectief en opvoederspresentatie vloeien eruit voort.

SYSTEMATISCH GEHEEL VAN BEGRIPPEN Proces- optimalisering Opvoeders- perspectief Kind- perspectief I I THEORIE I Orthopedagogische vraagstelling I B I I Opvoeders- presentatie B V REALITEIT PROCES VAN OPVOEDEN EN ONTWIKKELEN

4.2 Vraagstellings- en behandelingstypes 4. THEORIE VAN KOK 4.2 Vraagstellings- en behandelingstypes 4.2.1 Vraagstelling Definitie Een vraagstelling is het geheel van aanwijzingen dat gelezen wordt in het gedrag van het kind als participant in stremmend opvoedproces, waarmee aangeduid wordt welke overaccentueringen in dit proces worden gebracht om het betreffende kind weer optimale ontwikkelingskansen te schenken.

Vraagstellingstype Assen In een vraagstelling zijn er verschillende types aan behoeftes aan specifiek opvoeden te onderscheiden, wat Kok definieert als vraagstellingstypes. Assen De vraagstelling kent drie aspecten die in een assenstelsel worden weergegeven. - relationeel-affectief (R-r as) - het cognitieve (s-v as) - het conatieve (z-h as) Deze worden in volgorde van belangrijkheid in een formule gegoten.

Het orthopedagogisch assenstelsel v s r1 …………... z r2 r

Toepassing op de casus: Vraagstellingsformule van Tim: s-z-R s: meer structureren, analyseren van zijn omgeving z: zelfontplooiing R: geen problemen op relationeel vlak

4.2.2 Behandelingsstrategieën Eerstegraadsstrategie - definitie Kent alle aspecten die in normale opvoedingssituatie voorkomen. Er wordt ingewerkt op de relatie, klimaat en situatie. - toepassing op casus

Tweedegraadsstrategie - definitie Het voorzien van therapie in persoonlijkheids- ontwikkeling - Casus Logopedie, therapie voor fijne motoriek

Derdegraadsstrategie - Definitie Gaat uit van de ontplooiing van de eigenheid. In de leefgroep/gezin zijn de hulpverleningsplannen gericht op de behoefte van het kind - Casus Kind aan het woord over zichzelf.

4.3 Begeleiding van specifiek opvoeden 4. THEORIE VAN KOK 4.3 Begeleiding van specifiek opvoeden Algemene stappen tot het formuleren van de vraagstelling Klacht of hulpvraag van ouders of adolescent Medische voorgeschiedenis van het kind (anamnese) Voorlopige onderzoekshypothese Onderzoek - observatie - verzamelen van gegevens Juiste hypothese bepalen Formuleren van de vraagstelling

1. Ambulante begeleiding Specifiek opvoeden naargelang de vraagstelling 1. Ambulante begeleiding Kinderen en ouders worden thuis begeleid en kunnen af en toe langsgaan in een centrum of aan de vakantiewerking deelnemen. Kind-in-gezin begeleiding: Waslijst door ouders met werkpunten voor kind en gezin Planning opmaken Evaluatiegesprekken tijdens de behandeling Nazorg

2. Residentiële orthopedagogische hulpverlening Twee vormen van orthopedagogische residenties: orthopedagogische dagcentra orthopedagogische internaten Orthopedagogische organisaties organiseren antwoord op de vraagstelling om specifiek opvoeden. Het doel is door specifiek opvoeden de individuen van de opgenomen groep optimale ontwikkelingskansen te bieden.

Bij beslissing tot plaatsing in dagcentrum of internaat: Aanvullend onderzoek om exacte vraagstelling te formuleren Planning Evaluatie - bijsturing planning Evaluatie en herziening van de plaatsing met eventuele terugkeer naar het gezin In alle gevallen is er ook begeleiding van de ouders

3. Specifiek opvoeden op school Opvoeden vindt allereerst in het gezin plaats, de school zet aanvullend voort Als in het opvoedproces in scholen problemen ontstaan, moet onderwijs en opvoeden specifiek worden. Leraar en ouders worden door dezelfde orthopedagoog begeleid.

5. SLOT Bruikbare theorie Ruimte voor eigen invullingen Praktijkgericht

6. REFERENTIES Broekaert E. (red.), Handboek bijzondere orthopedagogiek. Leuven/Apeldoorn, Garant, 2000. Schoorl P.M., van den Bergh P.M. & Ruijssenaars A.J.J.M., Inleiding in de theoretische orthopedagogiek: hulpverlenen bij opvoeden. Leuven/Apeldoorn, Garant, 2000. Broekaert E., De Fever F., Schoorl P., Van Hove G. & Wuyts B., Orthopedagogiek en maatschappij. Leuven/Apeldoorn, Garant, 1997. Http://www.uu.nl/uupublish/defaculteit/organisatie/capaciteitsgroep/algemenepedagogi/ges…/14745-169.htm