Taalactiverende opdrachten natuurwetenschappen 12 februari 2009 Arteveldehogeschool Gent 14de Congres van Leraars Wetenschappen - UGent- 15-11-08

de leraar en taal: domeinen de leraar in interactie met zijn leerlingen met volwassenen in een om de school de leraar als lerende Dertien doelen in een dozijn, een referentiekader voor taalcompetenties van leraren in Nederland en Vlaanderen, Nederlandse Taalunie De taalcompetenties van een leraar kunnen we opdelen in drie domeinen. Competentie: een onderliggend vermogen (bestaande uit een cluster van kennis, vaardigheden en houding(attitudes) om taken in de beroepspraktijk adequaat te verrichten 14de Congres van Leraars Wetenschappen - UGent- 15-11-08

leraar in interactie met zijn leerlingen leraar als begeleider van het leerproces taal en leren zijn onlosmakelijk verbonden de leraar en leerlingen redeneren elk vanuit hun referentiekader Taal en leren zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, zowel in het dagelijks leven als op school Een leraar redeneert vanuit zijn referentiekader en tracht zo zijn abstracte uitleg te concretiseren met begrippen Een leerling redeneert vanuit zijn ervaringskennis 14de Congres van Leraars Wetenschappen - UGent- 15-11-08

taal op de speelplaats / in de klas speelplaats: uitwisselen van ervaringen en van informatie (thuistaal) klas: denkwerk wordt uitgevoerd in een taal van hogere orde (schooltaal): beschrijven, verbanden leggen, veronderstellingen formuleren, definities, besluiten, wetten verwoorden Overgang informele taal naar formele taal, schooltaal staat mijlenver af van de taal die de leerlingen thuis hanteren 14de Congres van Leraars Wetenschappen - UGent- 15-11-08

de leraar spreekt Chinees! leraarstaal is een efficiënt en ondubbelzinnig communicatiekloof met de leerlingen (beginners) Kloof overbruggen door voortdurende taalsteun 14de Congres van Leraars Wetenschappen - UGent- 15-11-08

De leerling begrijpt Chinees! ? ? ? 14de Congres van Leraars Wetenschappen - UGent- 15-11-08

de leerling begrijpt Chinees! thuistaal: contextrijk, vertrouwd, laagdrempelig, “minder exact”, gebruikt door leerlingen drie hulptreden ? ? ? schooltaal: doelgericht, abstract/formeel, moeilijker, “exact”, gebruikt door leraar en leerlingen Hoe gebeurt natuurlijke taalverwerving? Mogelijke antwoorden: kinderen verwerven een taal in een contextrijke omgeving (alles is zo concreet mogelijk, sluit altijd aan bij ze al weten/kennen, komt uit een natuurlijke communicatie- of kennisbehoefte), in interactie( met ouders, met elkaar, met anderen) met taalsteun 14de Congres van Leraars Wetenschappen - UGent- 15-11-08

Taal in het onderwijsleerproces kennis overbrengen als object, passief leren = kennisoverdracht overdrachtgericht werken Onderwijzen is niet het vullen van een vat maar het aanwakkeren van een vuur! (Pythagoras)

14de Congres van Leraars Wetenschappen - UGent- 15-11-08

actief kennis construeren vanuit een actieve ervaring en interactie = kennisconstructie waarneming, experiment reflectie herkenning theorie abstractie toepassing experiment, oefening kennisdomein 14de Congres van Leraars Wetenschappen - UGent- 15-11-08

Alle leerlingen stimuleren! Een klas is een heterogene groep van leerlingen met een verschillende leerstijl. Door taalactiverende werkvormen te gebruiken kunnen we het leerproces van alle leerlingen maximaal stimuleren. 14de Congres van Leraars Wetenschappen - UGent- 15-11-08

Natuurlijke taalverwerving Een kind verwerft zijn natuurlijke taal in een contextrijke omgeving, die vol interactie- mogelijkheden zit en waarbinnen de nodige taalsteun geboden wordt.” Doelstelling 6 Naar M. Hajer & T. Meestringa (2004) HandboekTaakgericht Vakonderwijs. 14de Congres van Leraars Wetenschappen - UGent- 15-11-08 12

De leerling begrijpt Chinees! Interactie Taalsteun Context 14de Congres van Leraars Wetenschappen - UGent- 15-11-08

Contextrijk leren Betekenisvol Aansluitend bij voorkennis Probleemstellende/uitdagende opgaven Rijke taalomgeving met een variatie aan leermiddelen Leren met verschillende zintuigen Relaties tussen vakken Toetsen in context 14de Congres van Leraars Wetenschappen - UGent- 15-11-08

Leren in (inter)actie Leerlingen worden aangezet tot praten en schrijven over de leerstof in natuurlijke (spontane), betekenisvolle gesprekken/opdrachten; met activerende werkvormen; door zoveel mogelijk zelfstandig te leren en te ontdekken; binnen een aangenaam en rustig klasklimaat. 14de Congres van Leraars Wetenschappen - UGent- 15-11-08

Leren met taalsteun Leerlingen worden ertoe aangezet om hun taalvaardigheid verder uit te bouwen doordat de leerkracht begrijpelijk taalgebruik hanteert; feedback geeft op het taalgebruik van de leerlingen; visuele ondersteuning geeft van begrippen, structuur van de les, …; talige ondersteuning geeft via bv. schrijfkaders, posters, …. 14de Congres van Leraars Wetenschappen - UGent- 15-11-08

opdrachten opdracht - foto spel – bingo spel – slang

Tot slot Vragen: Marc Beddegenoodts, marc.beddegenoodts@g-o.be 14de Congres van Leraars Wetenschappen - UGent- 15-11-08

Newton 1 - Marjolein Kool en Drs P Newton 1 - Marjolein Kool en Drs P.uit Wis- en natuurlyriek met chemisch supplement Isaac Newton zat tevreden Op zijn lommerrijke erf (Ruim drie eeuwen geleden Dus nog geen milieubederf) Om de stemming te verknallen Kwam er uit een hoge tak Plots een appel neergevallen Boven op zijn schedeldak Isaac Newton als geleerde Heeft verstandig nagedacht Eer hij van de val poneerde: ‘Die kwam voort uit zwaartekracht

Newton 1 Immers – alle dingen trekken Systematisch aan elkaar Ja, dit zal verbazing wekken En is toch volkomen waar De op mij belande appel Was wel pijnlijk als bewijs Maar ik maak me niet te sappel Nee, ik stel het juist op prijs Als die appel, buiten zinnen Nu omhooggevallen was Moest ik weer van nul beginnen En dat komt me slecht van pas’

Newton 1 Newton – dat is omstreden - Was en blijft een groot genie Alles houdt zich tot op heden Keurig aan zijn theorie