Taalbeleid in zaakvakken

Doelstellingen Met welke verwachtingen ben je naar deze pedagogische studiedag gekomen?

Doelstellingen De deelnemers kunnen toelichten waarom taalbeleid nodig is; het eigen vak toegankelijker maken via taalactiverende opdrachten; de vaktaal effectiever aanbrengen.

een aantal vaststellingen…

Gegevens taalachterstand Vlaams Marokkaans Turks Kleuter  Lager Secundair 13 % 60 % 80 % 60 % 98 % 98 %

meer vaststellingen… 1 op 7 Vlamingen leest onvoldoende goed om te kunnen functioneren in een (kennis)maatschappij als de onze. Heel wat jongeren (vooral BSO-leerlingen) zijn aan het eind van hun leerplicht onvoldoende 'functioneel geletterd’ en ‘mondeling taalvaardig’. Er zijn grote verschillen tussen de leesvaardigheidsscores van leerlingen met hoog socio-economische status en die met laag socio-economische status. De kans op onderwijsachterstand is groter bij anderstalige leerlingen.

informele taal: gsm, chat, sms… meer vaststellingen… schooltaal moedertaal standaardtaal informele taal: gsm, chat, sms… schrijftaal omgangstaal …

Taalbeleid?

Taalbeleid is de wijze waarop het volledige schoolteam ernaar streeft de globale taalvaardigheid te verhogen en de drempel gevormd door de schooltaal te overwinnen om het leren te bevorderen.

Natuurlijke taalverwerving “Een kind verwerft zijn natuurlijke taal in een contextrijke omgeving, die vol interactie- mogelijkheden zit en waarbinnen de nodige taalsteun geboden wordt.” Naar M. Hajer & T. Meestringa (2004) HandboekTaakgericht Vakonderwijs. 10

Taalgericht vakonderwijs Interactie Taalsteun Context

5% 10% 20% 30% 50% 75% 80% College Lezen Audiovisueel Demonstratie Interactie College 5% Lezen 10% Audiovisueel 20% Demonstratie 30% Discussiegroep 50% Praktijkoefening 75% Interactie(lkr/lln en lln/lln) 80%

Interactie Leerlingen worden aangezet tot interactie over de leerstof in natuurlijke (spontane), betekenisvolle opdrachten via activerende werkvormen; door zoveel mogelijk zelf te leren en zelf te ontdekken; binnen een aangenaam en rustig klasklimaat.

Snelst verworven woorden Context Snelst verworven woorden Boekentas (997) Trein (297) Kus (691) Sjaal (182) Plasticine (392) Kind (1782) Hoofd (501) Plaats (193) Bak (389) Knippen (94) Kauwgum (14) Het cijfer tussen haakjes verwijst naar het aantal keer dat het woord werd gebruikt. De snelst verworven woorden zijn de woorden die gelinkt zijn aan een activiteit.

Context Werken met betekenisvolle en leerlinggebonden contexten. Aansluiten bij aanwezige voorkennis. Probleemstellende en uitdagende opgaven hanteren. Gebruikmaken van een rijke taalomgeving met een variatie aan leermiddelen. Leren door gebruik te maken van verschillende zintuigen. Relaties leggen tussen de vakken. Evalueren via contexten.

Taalsteun Leerlingen ertoe aanzetten om hun taalvaardigheid verder uit te bouwen door gebruik te maken van contexten; visuele ondersteuning te geven bij begrippen, structuur van de les…; moeilijke woorden te verklaren en te concretiseren; feedback te geven op het taalgebruik van de leerlingen; …

Nog dit … Ludwig Wittgenstein (1889-1951): “The limits of my language are the limits of my world.”

Leerlingen begrijpen de taal in economie en handelsvakken onvoldoende. Doel: van MIN-MIN … Leerlingen begrijpen de taal in economie en handelsvakken onvoldoende. De lessen gaan over de hoofden van de leerlingen heen, er vindt geen interactie plaats, leerlingen vervelen zich en zijn niet gemotiveerd. Leerlingen leren geen inhouden (-) en ze leren geen schooltaal gebruiken. (-)

… naar WIN-WIN ???? Slide blanco maken en volledige slide doorschuiven naar achter

Workshop handelsvakken Hoe herken je binnen je klas leerlingen met een taalachterstand? Taalachterstand leidt vaak tot een vroegtijdige uitval van leerlingen. Toch hebben velen het geschikte profiel en de juiste beroepscompetenties om de opleiding te volgen. Leerkrachten zitten in groepjes van 3 / 4 en hanteren de spin. Mogelijke signalen zijn: Ze begrijpen de uitleg van de leraar niet. Ze begrijpen de instructies van de leraar niet. Ze hebben een beperkte woordenschat. Ze formuleren geen heldere antwoorden op toetsen of examens (soms letterlijke zinnen uit het handboek in een verkeerde context). Ze participeren weinig aan gesprekken in de klas. Ze kunnen niet volwaardig aan groepswerk deelnemen. … Document bevraging leraar om na te gaan in hoeverre de leraar zich bewust is van de taalproblematiek, bevraging leerlingen om na te gaan waar ze scoren op taalvlak.

Hoe omgaan met taalproblematiek? Interactie Leerlingen worden aangezet tot interactie over de leerstof in natuurlijke (spontane), betekenisvolle opdrachten via activerende werkvormen; door zoveel mogelijk zelf te leren en zelf te ontdekken; binnen een aangenaam en rustig klasklimaat (een veilige omgeving).

Hoe omgaan met taalproblematiek? Interactie

Hoe omgaan met taalproblematiek? Context Werken met betekenisvolle en leerlinggebonden contexten. Aansluiten bij aanwezige voorkennis. Probleemstellende en uitdagende opgaven hanteren. Starten vanuit een concrete context (concreet naar abstract).

Hoe omgaan met taalproblematiek? Context Gebruikmaken van een rijke taalomgeving met een variatie aan leermiddelen. Leren door gebruik te maken van verschillende zintuigen. Evalueren via contexten.

Hoe omgaan met taalproblematiek? Context Opdracht: Neem een doelstelling uit het leerplan (en gebruik het handboek en / of eigen cursusmateriaal) en schets een lesverloop, rekening houdend met een interactieve aanpak en context. De leraren worden verdeeld in groepen van drie of vier. Binnen elke groep neemt een subgroep de tekst ivm met context door en de andere subgroep de tekst ivm met interactie. Vervolgens vertelt elke subgroep de belangrijkste zaken aan de andere subgroep. Nadien nemen ze een doelstelling uit het leerplan en werken ze de opdracht uit. Presentatie na de middag.

Hoe omgaan met taalproblematiek? Taalsteun Moeilijke woorden? Er is een onderscheid tussen alledaagse woorden, schooltaalwoorden en vaktermen. Alledaagse woorden die problemen opleveren zijn laagfrequente woorden uit de spreektaal. Schooltaalwoorden: deze woorden zijn typisch voor de onderwijscontext. Ze komen vooral voor in schriftelijk lesmateriaal en instructies. Bijvoorbeeld: rangschikken, verklaren, toelichten, vergelijken, kenmerk. bijgevolg, daarentegen, vandaar, afwezigheid, resultaat van, factoren, ontwikkeling, verschil, gevolg, relatie, aanwezigheid…

Hoe omgaan met taalproblematiek? Taalsteun Moeilijke woorden? Vaktaalwoorden: deze woorden zijn typisch voor het vak. Een valkuil is dat de leraar een vakterm uitlegt door gebruik van ander vakjargon of complexe woorden waardoor de betekenis voor de taalzwakke leerling niet duidelijker wordt.

Hoe omgaan met taalproblematiek? Taalsteun Moeilijke woorden?  Laat de moeilijke woorden (indien mogelijk) uitleggen door de medeleerlingen Laat de betekenis van woorden voorspellen met behulp van (niet)-talige informatie. Moeilijke woordenstrategie Posterproject Moeilijke woordenschrift / begrippenlijst Woordenwinkel / visualisering

Hoe omgaan met taalproblematiek? Taalsteun Moeilijke woorden? Neem een tekst uit het handboek en ga op zoek naar twee mogelijke struikelwoorden voor: alledaagse woorden, schooltaalwoorden, vaktaalwoorden. Bedenk een strategie!

Hoe omgaan met taalproblematiek? Taalsteun Functionele taaltaken Luistervaardigheid Spreekvaardigheid Schrijfvaardigheid Leesvaardigheid

Hoe omgaan met taalproblematiek? Taalsteun Functionele taaltaken Neem een lesinhoud uit het handboek en ontwikkel functionele taaltaken (schrijfvaardigheid of leesvaardigheid).

Hoe omgaan met taalproblematiek? Taalsteun

… naar WIN-WIN We zorgen dat leerlingen de moeilijke taal in economie en handelsvakken begrijpen. Leerlingen kunnen de les volgen, ze gebruiken schooltaal en krijgen daar feedback op, ze zijn meer gemotiveerd. Leerlingen leren inhouden (+) en ze ontwikkelen schoolse taalvaardigheid. (+) Slide blanco maken en volledige slide doorschuiven naar achter