Selectieve en geïndiceerde preventie van problematisch middelengebruik bij jongeren Kind en Adolescent

Inleiding Alcoholmisbruik  Noodzaak effectieve preventie Veel voorkomend probleem bij jongeren (1 op 5) Breed scala aan problemen Op korte en lange termijn Hangt samen met Slecht presteren op school Onveilige seks Gezondheidsproblemen Angst / depressie / zelfmoordpogingen Blijvende effecten op de hersenen en functies  Noodzaak effectieve preventie

Selectieve preventie = richt zich op subgroepen jongeren die een verhoogd risico lopen op alcoholproblemen Niet per se sprake van overmatig alcoholgebruik Gericht op: Kinderen van ouders met een middelenprobleem Kinderen in het speciaal onderwijs Kinderen met risicovolle persoonlijkheidskenmerken

Kinderen v. ouders met middelenprobleem Verhoogde kwetsbaarheid voor alcoholproblemen Vaker last van angst- en stemmingsstoornissen Schoolgerichte preventieprogramma’s niet effectief Effectieve interventieprogramma’s: “Strengthening Families” Meest succesvolle universele preventiemethode Ouders zijn alcohol- of drugsverslaafd 3 onderdelen van elk 14 sessies: oudertraining, vaardigheidstraining voor de kinderen en sessies samen “Focus On The Family” Ouders zitten in een methadonprogramma 33 sessies groepsgewijze vaardigheidstraining, 12 met kinderen. groepstraining bevat huisbezoeken van casemanager www.drankjewel.nl (enkel voor jongeren)

Jongeren in het speciaal onderwijs gebruiken vaker tabak, alcohol, cannabis en harddrugs Preventieprogramma’s: “Project Towards No Drug Abuse” 9 sessies Motivatie voor het project Info over lichamelijke afhankelijkheid Alternatieve copingstrategieën Training vaardigheden om niet te gebruiken Weinig effectief “Project Succes” Voor jongeren op ‘alternative high schools’

Jongeren met risicovolle persoonlijkheidskenmerken Angstgevoeligheid Negatief denken Sensatie zoeken Preventieprogramma “Preventure” 3 elementen Psycho-educatie Copingvaardigheden mbt het gedrag Cognitieve vaardigheden Effect op (hard)drugsgebruik en op emotionele en gedragsproblemen

Geïndiceerde preventie = gericht op jongeren die reeds overmatig drinken, maar nog niet voldoen aan de diagnose alcoholmisbruik of – afhankelijkheid Jongeren zien hun alcoholprobleem niet in Preventieprogramma’s Gericht op motivatie voor verandering “Alcohol Use Disorder Test”

Persoonlijke (normatieve) feedback Inzicht verschaffen in alcoholgebruik Helpende sites: www.watdrinkjij.nl www.watwiljijmetwiet.nl Jongeren bewust maken van cannabisgebruik Reduceren van middelengebruik Zeer effectief op korte termijn (op lange termijn is effectiviteit nog niet gekend

Motiverende gespreksvoering en andere kortdurende interventies Motivatie voor verandering v/h drinkgedrag Kortdurende interventies: (1 tot 5 sessies) Motiverende gespreksvoering Hulpverlener heeft empathische, niet veroordelende rol Bewustmaken van discrepantie tussen huidig drinkgedrag en doelen voor de toekomst Na 6 maanden: klein maar significant effect Na 1 jaar: grote afname alcoholgebruik Meest succesvol indien persoonlijke normatieve feedback Geschikt voor relatief zwaar drinkende jongeren

Oorzaken middelengebruik Rationele motieven Automatische processen Aanpak: computerinterventies Automatische cognitieve processen Persoon niet noodzakelijk bewust v/h probleem Causale rol Selectieve aandacht voor alcoholgerelateerde prikkels Automatische geheugenassociaties Automatische toenaderingsneiging

Conclusie Er zijn een aantal preventiemaatregelen en interventieprogramma’s aan de gang. Deze blijken echter vaak niet voldoende effectief te zijn. Mensen blijven maar al te vaak onbewust van de problemen die alcohol teweeg brengt.