De onderkant van de Belgische pensioenbescherming In welke mate lopen (rust)gepensioneerden een risico op armoede? Hanne Vandermeerschen Pensioencolloquium 13 oktober 2009

Inleiding  In kaart brengen van de gepensioneerden met de laagste pensioenbescherming  DWH AM & SB, 2006  Gepensioneerden van 65 jaar of ouder  Rustgepensioneerden, IGO-gerechtigden en combinatie

Overzicht Twee delen:  Armoede op basis van de armoederisicogrens  De Inkomensgarantie voor ouderen als armoede- indicator

DEEL 1. Armoede bij Belgische gepensioneerden De armoederisicogrens (EU-silc) als maatstaf

‘Armoederisicogrens’=?  Op basis van EU-SILC 2007, inkomens 2006 (FOD Economie, ADSEI)  Berekend aan 60% van het mediaan beschikbaar inkomen in België (per capita)  878 euro voor alleenstaanden, 1317 euro voor koppels (2006)  Armoederisicodrempel, niet altijd effectieve armoede!

Overzicht Drie vragen:  Hoeveel gepensioneerden hebben een wettelijk inkomen onder de armoederisicogrens?  Welke groepen gepensioneerden hebben een verhoogd armoederisico?  Hoe diep is de (eventuele) armoede bij deze gepensioneerden?

Percentage gepensioneerden met een verhoogd armoederisico, naar leefsituatie en geslacht N= N= N= N= N=

Overzicht Drie vragen:  Hoeveel gepensioneerden hebben een wettelijk inkomen onder de armoederisicogrens?  Welke groepen gepensioneerden hebben een verhoogd armoederisico?  Hoe diep is de (eventuele) armoede bij deze gepensioneerden?

Percentage alleenstaande gepensioneerden met een verhoogd armoederisico, naar pensioenstelsel en geslacht

Percentage alleenstaande gepensioneerden met een verhoogd armoederisico, naar leeftijd en geslacht

Percentage gepensioneerde koppels met een inkomen onder de armoedegrens, naar leeftijd (van de man)

Overzicht Drie vragen:  Hoeveel gepensioneerden hebben een wettelijk inkomen onder de armoederisicogrens?  Welke groepen gepensioneerden hebben een verhoogd armoederisico?  Hoe diep is de (eventuele) armoede bij deze gepensioneerden?

Verdeling van de alleenstaanden met een inkomen onder de armoederisicogrens, naar armoedediepte en geslacht

Verdeling van de gepensioneerde koppels met een inkomen onder de armoederisicogrens, naar armoedediepte

DEEL 2. De Inkomensgarantie voor Ouderen

IGO : een alternatieve armoede-indicator  Tot hiertoe: evaluatie op basis van pensioeninkomen Voordeel: exacte inkomenscijfers (veel nauwkeuriger dan survey- onderzoek) Nadeel: geen zicht op andere middelen  Alternatieve en complementaire indicator: toekenning van de IGO

Voordelen?  IGO-gerechtigden zijn arm IGO-bedragen vallen onder de armoederisicogrens  IGO is middelen-getoetst m.a.w. IGO-gerechtigden hebben weinig andere middelen dan hun wettelijk inkomen  Nagenoeg volledige take-up Wie recht heeft op de IGO, zal dit ook ontvangen

De Inkomensgarantie voor Ouderen: Maximumhoogte Tot 1 dec 2006 Op 1 dec 2006 Huidig bedrag Feitelijk samenwonenden = Basisbedrag € 497€ 530€ 595 Alleenstaanden = Verhoogd bedrag € 686€ 795€ 893

Percentage IGO-gerechtigden bij alleenstaande rustgepensioneerden, naar stelsel en geslacht

Overzicht Drie vragen omtrent de IGO:  Hoeveel gepensioneerden ontvangen een IGO?  Wat is het aandeel van de IGO in het totale inkomen? Hoeveel bedraagt de IGO?  Terugkoppeling: hoe diep is de armoede van IGO- gerechtigden?

Hoeveel gepensioneerden steunen op een IGO? Naar leefsituatie en geslacht

Hoeveel gepensioneerden steunen op een IGO? Naar leeftijd en geslacht

Verdeling van IGO-gerechtigden naar geslacht en leefsituatie N=8.548 N= N= N=9.444

Overzicht Drie vragen omtrent de IGO:  Hoeveel gepensioneerden ontvangen een IGO?  Wat is het aandeel van de IGO in het totale wettelijke inkomen? Hoeveel bedraagt de IGO?  Terugkoppeling: hoe diep is de armoede van IGO- gerechtigden?

Gemiddelde IGO-aanvulling in het wettelijk inkomen, naar geslacht en naar stelsel, voor alleenstaande RP met IGO

Gemiddelde IGO-uitkering bij IGO-gerechtigden zonder rustpensioen, naar leefsituatie en geslacht LeefsituatieGeslachtGemiddeld IGO- bedrag AlleenstaandMannen643 € Vrouwen635 € Koppels933 €

Overzicht Drie vragen omtrent de IGO:  Hoeveel gepensioneerden ontvangen een IGO?  Wat is het aandeel van de IGO in het totale wettelijke inkomen? Hoeveel bedraagt de IGO?  Terugkoppeling: hoe diep is de armoede van IGO- gerechtigden?

Gemiddelde armoedediepte bij IGO-gerechtigden

Conclusie  Een substantieel deel van de gepensioneerde bevolking heeft een inkomen onder de armoederisicogrens Meest opvallend: ›Nagenoeg alle zelfstandigen ›1 op 2 alleenstaande vrouwen  Als we het IGO als armoede-indicator beschouwen, ziet het beeld er in feite nog steeds dramatisch uit: ›1 op 4 alleenstaande vrouwen heeft IGO nodig ›2 à 4 op 10 (alleenstaande) zelfstandigen ontvangen IGO  Positieve noot: armoede minder frequent bij jongere gepensioneerden (maar niet minder diep!)

Conclusie  Gepensioneerde vrouwen in koppelverband: meestal afhankelijk van het inkomen van hun man om niet in de armoede te belanden  Dit geldt ook voor de jongere gepensioneerden