Ruimte & ruimtesuggestie Begrippen klas 1 t/m 3

Plat - Ruimtelijk Tekening = twee dimensionaal / 2D Beeldhouwwerk = drie dimensionaal / 3D RUIMTELIJK PLAT hoogte hoogte diepte breedte breedte

Plat - Ruimtelijk Tekening = twee dimensionaal / 2D Beeldhouwwerk = drie dimensionaal / 3D PLAT RUIMTELIJK hoogte hoogte diepte breedte breedte

Aanzichten Een manier om ruimte uit te beelden Let op: een bovenaanzicht is anders dan een plattegrond.

Plattegrond Een plattegrond lijkt door het dak heen te kijken. Een plattegrond laat de indeling van bijvoorbeeld een land, stad of huis zien.

Ruimte Je kunt ruimte op verschillende manieren laten zien op een plat vlak. Dit noemen we ruimtesuggestie. Manieren van ruimtesuggestie zijn: Stapeling Verkleining Overlapping Afsnijding Vervaging Perspectief

1. Stapeling Stapeling betekent plaatjes boven elkaar afbeelden. Stapeling is de oudste manier om ruimte uit te beelden. Weetjes: De Egyptenaren begonnen als eerste met stapeling. Denk maar aan de muurschilderingen in de piramides. Ook in de middeleeuwen komt veel stapeling voor in schilderijen. Kleine kinderen beginnen vaak met het tekenen van stapeling en tekenen later pas de ruimtesuggestie juist / kloppend. Stapeling is namelijk geen kloppende weergave van de ruimte.

2. Verkleining Een voorwerp op de voorgrond groter afbeelden dan op de achtergrond noemen we verkleining. Grote vormen lijken hierdoor dichtbij. Kleinere vormen lijken hierdoor verder weg. Het voorwerp hoeft niet hetzelfde te zijn om verkleining te herkennen. Een schoen die groot is afgebeeld op de voorgrond en een klein afgebeeld huis op de achtergrond maken samen ook verkleining. Dit komt doordat een schoen normaal veel kleiner is dan een huis.

3. Overlapping Wanneer een voorwerp (gedeeltelijk) VOOR een ander voorwerp is afgebeeld, noemen we dat overlapping. Hierdoor lijkt een tekening of schilderij nog ruimtelijker .

4. Afsnijding Als een voorwerp buiten de afbeelding verder gaat noemen we de vorm afgesneden. Onze hersenen maken de vorm in gedachten verder af. De uitsnede van de afbeelding noemen we het kader.

5. Vervaging Met vervaging wordt een wazige of onscherpe achtergrond bedoeld. Bij voorwerpen op de voorgrond kun je details zien, op de achtergrond niet. Bv. Gras dichtbij bestaat uit sprietjes. Ver weg lijkt gras een groen vlak. Bv. Bij een huis dichtbij zie je bakstenen en dakpannen. Van veraf zie je alleen bruin en rood.

6. Perspectief Horizon Standpunt Verdwijnpunt De grens tussen lucht en grond (vloer) Vaak een horizontale lijn De horizon ligt altijd op ooghoogte van de kijker (beschouwer). Standpunt Het standpunt is de plaats van waaruit iets in beeld wordt gebracht. Een standpunt kan hoog, neutraal of laag zijn. Verdwijnpunt Denkbeeldig punt op de horizon, waarnaar de lijnen lopen. Hoog Neutraal Laag De horizon hoeft niet zichtbaar te zijn in een tekening of foto, hij is er wel. Je kunt controleren waar deze is door hulplijnen te tekenen. Alle hulplijnen komen samen in het verdwijnpunt, of de verdwijnpunten. Een verdwijnpunt ligt op de horizon. Je kunt hierdoor zien vanaf welk standpunt de foto of tekening is gemaakt. Ooghoogte

A. Standpunt Kikvorsperspectief & vogelperspectief Hoog standpunt = vogel(vlucht)perspectief Menselijk standpunt = neutraal perspectief Laag standpunt = kikvorsperspectief vogel(vlucht)perspectief kikvorsperspectief

6. Perspectief B. Lijnperspectief Lijnperspectief is een wiskundige manier om ruimte uit te beelden op het platte vlak. Twee soorten lijnperspectief: éénpuntsperspectief & tweepuntsperspectief Het verdwijnpunt is een stip op de horizon. Alle hulplijnen komen samen in het verdwijnpunt. Éénpuntsperspectief heeft één verdwijnpunt Tweepuntsperspectief heeft twee verdwijnpunten.

6. Perspectief B. Eénpuntsperspectief

6. Perspectief B. Tweepuntsperspectief verdwijnpunt verdwijnpunt Als je schuin tegen een object aan kijkt heb je twee of meer verdwijnpunten.

6. Perspectief C. Kleurperspectief Kleurperspectief wordt ook atmosferisch perspectief genoemd Voorgrond = warme kleuren (lijken dichterbij) Achtergrond = koude kleuren (lijken verder weg)

6. Perspectief C. Licht en donker Ruimtesuggestie door licht en donker Voorgrond in donkere tinten Achtergrond in lichte tinten De horizon is het lichtst

6. Perspectief C. Planperspectief Planperspectief is een vaste verdeling (indeling) van voorgrond – midden – achtergrond De voorgrond bestaat uit warme kleuren Het midden bestaat uit groene kleuren De achtergrond (lucht) bestaat uit blauwe kleuren

6. Perspectief C. Planperspectief

Ruimte & ruimtesuggestie Begrippen klas 2 & klas 3 Voor KLAS 2 t/m (camera) kader Voor KLAS 3 t/m plasticiteit

Ruimte KLAS 2 & KLAS 3 Repoussoir Coulissen (Camera)kader Groot totaalkader Medium kader Close - up Extreme close up

1. Repoussoir Als een groot voorwerp op de voorgrond te zien is, lijkt alles op de achtergrond nog verder weg (dieper). Het grote voorwerp noemen we een repoussoir.

2. Coulissenwerking Coulissen zijn de zwarte gordijnen aan de zijkant van …het toneel. Beschilderde decorstukken die rechtop kunnen staan …noemen we ook coulissen. Coulissenwerking = een reeks van overlappingen …achter elkaar (het kijkdooseffect).

3. (Camera)kader Groot totaalkader ruim overzicht van het onderwerp MET omgeving Medium kader half onderwerp Close – up (gedeelte van het) onderwerp, dichtbij bekeken Extreme close up een gedeelte van het onderwerp heel dichtbij bekeken

Ruimte & ruimtesuggestie Begrippen klas 3 Tot en met trompe l’œil

Ruimte voor KLAS 3 Verkorting Plasticiteit Trompe l’œil (optisch bedrog)

1. Verkorting

2. Plasticiteit Een weergave in plasticiteit bevat licht en schaduw De mate van plasticiteit kan verschillen per tekening of schilderij

3. trompe l’œil (optisch bedrog)

Wil je meer lezen over dit onderwerp? Lesboek: “Tekenen in zicht” als klassenset beschikbaar Website: Google  De kunstkijker  kunst kijken  doorklikken op juiste onderwerp Melanchthon Schiebroek Beeldende Vormgeving Rotterdam 2010 ©