Rattengedrag op de werkvloer Juni 2004 Ethicon Rotterdam School of Management Erasmus Universiteit Rotterdam

Achtergronden onderzoek Het door Ethicon, Erasmus Universiteit Rotterdam, verrichtte onderzoek beoogt inzicht te verschaffen in de mate waarin binnen Nederlandse organisaties volgens de eigen medewerkers rattengedrag voorkomt. Aanleiding voor het onderzoek is het succes van het managementboek Hoe word ik een rat? van Joep Schrijvers. Vanaf januari 2004 is onderzoek verricht onder 750 aselect gekozen leden van de werkzame beroepsbevolking van Nederland (zowel profit als not-for-profit). Zij zijn schriftelijk bevraagd naar de frequentie van 18 mogelijke vormen van rattengedrag in hun directe werkomgeving, het organisatieklimaat dat hieraan ten grondslag ligt en de mogelijke gevolgen hiervan. De verdeling van de achtergrondgegevens van de respondenten komt overeen met de samenstelling van de beroepsbevolking.

Onderzoeksmodel III. Oorzaken rattengedrag I. Rattengedrag II. Gevolgen Achtereenvolgens zullen de resultaten voor de velden I, II en III worden besproken.

Ia. Frequentie van rattengedrag Welke rattenstreken komen het meeste voor? 1. Roddelen   86% 2. Liegen 80% 3. Fronten kiezen 70% 4. Lobbyen 64% 5. Meer laten vertellen dan lief is 55% 6. Politieke spelletjes 48% 7. Mensen uitspelen 8. Slachtofferen 45% 9. Sporen vernietigen 43%

Ib. Frequentie van rattengedrag Welke rattenstreken komen het minste voor? 1. Bewijzen verzamelen   19% 2. Informatie doorspelen 21% 3. Ondermijnen 32% 4. Vernederen 33% 5. Omkopen 34% 6. Zwakheden runnen 7. Pas afsnijden 38% 8. Verlinken 40% 9. Kwetsen 42%

Ic. Eigen rattengedrag Welke rattenstreken worden het meeste door medewerkers zelf uitgevoerd? 1. Roddelen   47% 2. Sporen vernieten 30% 3. Meer laten vertellen dan lief is 27% 4. Liegen 23% 5. Fronten kiezen 22% 6. Pas afsnijden 11% 7. Ondermijnen 8. Lobbyen 10% 9. Politieke spelletjes 9% 10. Mensen uitspelen

IIa. Acceptatie van rattengedrag Welke rattenstreken worden als niet acceptabel ervaren? 1. Slachtofferen 91% 2. Vernederen 88% 3. Kwetsen   87% 4. Omkopen 72% 5. Zwakheden runnen 69% 6. Mensen uitspelen 64% 7. Politieke spelletjes 63% 8. Lobbyen 62% 9. Bewijzen verzamelen 61%

IIb. Acceptatie van rattengedrag Welke rattenstreken worden als meest acceptabel ervaren? 1. Verlinken 26% 2. Sporen vernietigen 28% 3. Fronten kiezen   30% 4. Pas afsnijden 33% 5. Meer laten vertellen dan lief is 36% 6. Liegen 39% 7. Ondermijnen 43% 8. Roddelen 46% 9. Informatie doorspelen 48%

IIc. Gevolgen van rattengedrag Wat zijn de meest voorkomende gevolgen van rattengedrag? 1. Onderling wantrouwen 89% 2. Minder goede werksfeer 88% 3. Minder hoge prestaties   78% 4. Eerder en vaker ziekmelden 77% 5. Hoger verloop personeel 76% 6. Veel plezier en lol 18%

III. Oorzaken van rattengedrag Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van rattengedrag? 1. Verkeerd voorbeeldgedrag 84% 2. Verschil in behandeling 78% 3. Jaloezie tussen medewerkers   76% 4. Hoge onderlinge concurrentie 66% 5. Verschil in beloning 6. Onduidelijke regels 58% 7. Hoge werkdruk 53%

Ten slotte Omdat rattengedrag vaak voorkomt en voornamelijk negatieve gevolgen kent, is het essentieel dat organisaties aandacht besteden aan de preventie ervan.