ZORG OM VERNIEUWING Bouwstenen voor een nieuw regeerakkoord Instituut “Clingendael” - 25 januari e Clingendael European Health Forum

Betaalbaarheid als structureel probleem Kosten stijgen en kunnen steeds moeilijker vanuit extra economische groei worden opgevangen Solidariteitsoverdrachten raken steeds schever verdeeld Tegelijkertijd sterke vermogensaccumulatie babyboomers Sociaal culturele trends Gedrag succesfactor voor toekomstige effectiviteit zorg

% Bevolking dat 65 (80) jaar of ouder is ,1% 1,7% ,5% 2,1% ,8% 2,9% ,2% 3,1% ,6% 3,2% ,8% 3,4% ,1% 3,7% ,0% 4,2% ,3% 5,8% ,6%6,8%

de bevolking van 70+ en 80+ in % van de bevolking van jaar

Ontwikkeling bbp, beslag groei zorgkosten op groei bbp en totaal beslag zorgkosten op bbp Nominale groei bbp (index) Nominale beslag groei zorg op nominaal bbp Beslag zorg op bbp ,3% ,1%3,9% ,3%4,3% ,7%5,4% ,5%6,8% ,6%7,7% ,2%8,4% ,5%8,1% ,1%8,3% ,3%8,8% ,0%8,8% ,5%8,4% ,4% ,9%10,5% ,5%11,8% ,5%12,6% [i][i] Er is sprake van een statistische trendbreuk in de zorgkosten vanaf 1998 in vergelijking met voorgaande jaren. Vanaf 1998 zijn ook de kosten van pgb, dagverblijven, gezinsvervangende tehuizen, verzorgingstehuizen, alternatieve geneeswijzen, kinderopvang en sociale zorg in de statistieken opgenomen (totaal ca. ƒ 14 mrd).

Beslag groei zorgkosten op groei BNP Regional Communities18%20%23%26% Strong Europe16%18%21%23% Transatlantic Markets17%20%23%27% Global Markets16%19%23%27%

Schadelast 10% duurste verzekerden cure %59%66%70%72%70%

Enkele trends in ongezond gedrag 1990 (%) 1995 (%) 2000 (%) 2003 (%) % burgers met overgewicht34,937,944,146,1 % rokers37,5 35,932,730,8 % zware drinkers12 12,912,811,3 % zuigelingen met flesvoeding (6 maanden)72,673,175,5

Kosten ontwikkeling 20 duurste ziekten ( ) / demografie

Groei gemiddeld nominaal vermogen ( ) per huishouden naar leeftijd Leeftijd hoofdkostwinnerAbsolute toename (€)% toename < ,7% ,2% % 45 – % 55 – % 65 – ,6% > %

Reële inkomens- en vermogensontwikkeling Levensverz. per hoofd (reëel niv. 1975) Vermogen per vermogenstrek. (reëel niv. 1996) Aantal vermogens- trekkers Besteedbaar inkomen per inkomenstrek. (reëel niv. 1996) (1984)

Beleidsstrategieën 1.Restrictief collectief gefinancierd pakket 2.Premiedifferentiatie bij gezond gedrag en gepast patiëntschap en 3.premiedifferentiatie naar leeftijd binnen bandbreedte 4.Eigen betalingen bij prijsgevoelige dienstverlening 5.Services en zorg scheiden 6.Individuele preventie en arbeidsgerelateerde zorg 7.Fiscaal gunstig sparen voor toekomstige (ouderen)zorg 8.Concreet (fiscaal) stimuleren maatschappelijk ondernemerschap en caritas