huisarts en specialist Samenwerking tussen huisarts en specialist Wat vinden de patiënten? CQI Onderzoekersforum Utrecht december 2009 Annette Berendsen Afdeling Huisartsgeneeskunde

Voordracht Kwalitatief onderzoek De vragenlijst – CQI - validatie De kiezende patiënt De behoefte aan informatie van patiënten Informatie in ziekenhuis en bij ontslag Conclusies

Vraagstelling Wat zijn de ervaringen en voorkeuren van patiënten ten aanzien van de samenwerking tussen de eerste- en tweedelijn? Wat is de keuze- en informatiebehoefte van patiënten en hoe worden deze behoeften beïnvloed door persoons- en morbiditeitkenmerken

Onderzoek Kwalitatief onderzoek: Focusgroepen Groningen, Hoogeveen, Leiden Kwantitatief onderzoek: Vragenlijst belang n = 513 (69%) ervaring n = 1404 (65%)

De zorgketen: voorkeuren van patiënten Specialist Tijdige behandeling Geen tegenstrijdige informatie Voldoende informatie bij ontslag Vlotte verwijzing Huisarts houdt contact Patiënt Impact en beleving Sociale context Informatie op maat Bejegening van dokters Patiënten serieus nemen Rekening houden met behoeften van patiënt. Snelle terugrapportage aan huisarts Contact huisarts met patiënt om vragen te bespreken Huisarts Advies over verwijzing Bij specialist Dat die meneer S. me doorverwezen had naar een collega, maar ik ging weer terug naar de huisarts, daar ben je dan de andere dag wel, maar dan moet ik weer drie maanden wachten eer ik bij de volgende specialist aan de bak kan. Nou het was heel prettig, want je belt op voor een afspraak en je geeft dat codenummer door en er wordt een datum genoemd, komt u maar om 10.00 uur en dan gaan al die onderzoeken echt als een speer achter elkaar. Impact Je bent behoorlijk ziek en de één die ziek is kruipt net zoals een zieke kat in de heg en de ander wordt misschien agressief en zo ben ik een beetje meer. Ik gooi het zelf ook vaak in de richting van humor, maar je bent toch altijd wel een beetje gespannen. Het gaat om je eigen lijf, dus als je gespannen bent, dan heb je kans dat je net iets minder hoort dan dat je eigenlijk horen moest. Info specialist Als je een arts wilt spreken dan moet je gewoon een stok bij de deur leggen en hem laten struikelen om het even grof te zeggen. Terug bij huisarts Ik begrijp het niet, dan zeg ik tegen de specialist, ho even, ik ben een leek, wilt u dat aan mijn huisarts vertellen en die legt me dat dan wel op z’n gewone boerenfluitjes uit.

Vragenlijst Determinanten Leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, zelf gerapporteerde gezondheid Soort ziekte Chronisch 20 / 18 % Behandelbare aandoening 29 / 30 % Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten 1 / 2 % Kanker 4 / 3 % Overige 46 / 41 % Assertiviteit, mastery, angst, depressie (twee schalen: Stevig en Gestrest) In staat zijn om belangrijke zaken te bespreken Snelheid van gerealiseerde verwijzing Info specialist Als je een arts wilt spreken dan moet je gewoon een stok bij de deur leggen en hem laten struikelen om het even grof te zeggen. Terug bij huisarts Ik begrijp het niet, dan zeg ik tegen de specialist, ho even, ik ben een leek, wilt u dat aan mijn huisarts vertellen en die legt me dat dan wel op z’n gewone boerenfluitjes uit.

Vragenlijst – CQI – validatie Schalen Huisarts bejegening Huisarts verwijzing Specialist Samenwerking Info specialist Als je een arts wilt spreken dan moet je gewoon een stok bij de deur leggen en hem laten struikelen om het even grof te zeggen. Terug bij huisarts Ik begrijp het niet, dan zeg ik tegen de specialist, ho even, ik ben een leek, wilt u dat aan mijn huisarts vertellen en die legt me dat dan wel op z’n gewone boerenfluitjes uit.

Vragenlijst – CQI – validatie In staat zaken te bespreken en ouderen: positiever op alle schalen Snel zijn verwezen, lager opgeleiden, hogere ervaren gezondheid: positiever op diverse schalen Hoger op schaal Stevig: positiever op huisarts en specialist Info specialist Als je een arts wilt spreken dan moet je gewoon een stok bij de deur leggen en hem laten struikelen om het even grof te zeggen. Terug bij huisarts Ik begrijp het niet, dan zeg ik tegen de specialist, ho even, ik ben een leek, wilt u dat aan mijn huisarts vertellen en die legt me dat dan wel op z’n gewone boerenfluitjes uit.

Vragenlijst – CQI – validatie Ziekenhuizen verschillen op specialist Patiënten scoren positiever op bejegening huisarts dan op specialist Case-mix mooi verdeeld over de ziekenhuizen

belangrijk + allergrootste belang Kiezen willen % belangrijk + allergrootste belang N=513 ervaring % Ja N=1404 Advies van huisarts Huisarts beslist voor specialist of ziekenhuis 81 25 67 33 Willen: 91 % driedimensionele kruistabel wil kiezen voor afstand / ervaringen Ervaring: 97% idem Willen: 14% krant internet, verzekeraar Ervaring: 2,6% idem Kiezen Dan ga je er vanuit dat de huisarts dus beoordeelt wat er moet gebeuren en dan gaat zijn voorkeur uit naar een bepaald ziekenhuis. Dan heb je die keuze niet, want je kunt die keuze gewoon niet maken, zeer zeker niet als je er dan geestelijk niet bij bent, dan ben je afhankelijk Het ziekenhuis kun je natuurlijk wel beoordelen, maar hoe kun je een specialist beoordelen. Je kunt iemand toch niet het stempel geven van nou dat is een slechte, die heeft er 10 laten sterven.

Kiezen willen % ervaring % Wat speelt een rol bij keuze dichtbij 52 58 eigen ervaring ervaring omgeving 24 17 info in krant of internet 6 3 wachtlijstbemiddeling verzekeraar 10 2 Willen: 91 % driedimensionele kruistabel wil kiezen voor afstand / ervaringen Ervaring: 97% idem Willen: 14% krant internet, verzekeraar Ervaring: 2,6% idem Kiezen Dan ga je er vanuit dat de huisarts dus beoordeelt wat er moet gebeuren en dan gaat zijn voorkeur uit naar een bepaald ziekenhuis. Dan heb je die keuze niet, want je kunt die keuze gewoon niet maken, zeer zeker niet als je er dan geestelijk niet bij bent, dan ben je afhankelijk Het ziekenhuis kun je natuurlijk wel beoordelen, maar hoe kun je een specialist beoordelen. Je kunt iemand toch niet het stempel geven van nou dat is een slechte, die heeft er 10 laten sterven.

Kiezen

Wat speelt rol bij keuze willen ervaring Info in krant of internet 6 % 3 % Significant vaker patiënten die: behandelbare aandoening hebben stevig in hun schoenen staan hoger opgeleid zijn 25-65 jaar zijn

Informatie over ziekte / behandeling Hoeveelheid informatie uitsluitend praktische informatie 13% praktische en achtergrondinformatie 47% echt alles weten: naadje van de kous 40%

Informatie over ziekte / behandeling Hoeveelheid informatie uitsluitend praktische informatie 13% Significant vaker 18-24 jaar 65+ Mannen Lager opgeleiden Hoger op schaal Stevig (lineair) Info behoefte Ik weet niet of ik meer informatie moet krijgen, dat is niet goed voor mij. Misschien word ik dan wat banger, wat angstiger. Ik ben nogal iemand die alles precies wil weten en ik wil ook graag zelf meekijken met mijn operatie. Maar als je dan iets leest, dan denk je oooh krijg IK dat? Wanneer je dan eens even naar die bijsluiter kijkt dan heb je het idee morgen ben ik er niet meer. Er staat gewoon alles op wat je maar kunt krijgen. Ik geloof dat je dat met een korreltje zout moet nemen.

Informatie over ziekte / behandeling Informatie krijgen via willen % ervaring % apotheek 29 11 bijsluiters 23 14 folders 31 24 huisarts 88 59 internet (zelf of met hulp) 30 patiëntenvereniging 3 specialist(en) 63 56 verpleegkundige 17 15

Informatie over ziekte / behandeling

Meerdere specialisten willen % N=513 ervaring % N=430 Specialisten informeren elkaar goed Tegenstrijdige informatie van specialisten 100 -98 55 (ja) 28 (+/_) 17 (nee) 19 Tegenstrijdige info specialist Ik krijg op één dag drie, vier verhalen van wat mij feitelijk wel zou mankeren. Totdat je dan weer boos wordt en zegt van wil je nou die echte dokter voor me ophalen, want ik wil het nou wel eens weten. Ontslag Je wordt ontslagen en het lijkt net of je ontslag krijgt bij een firma, je hoeft hier niet weer te komen, want je laatste salaris heb je gehad. Als er nou toch bepaalde specifieke foldertjes zijn voor bepaalde ziekten kan je ook foldertjes maken over wat er allemaal nog kan gebeuren, kleine aanwijzingen, praktische aanwijzing voor na operaties, voor na bepaalde behandelingen.

Ontslag uit ziekenhuis willen % n=254 ervaring % n=505 Rekening houden met situatie thuis 85 66 Voldoende informatie bij ontslag 97 84 Contact met huisarts na ontslag geen contact/niet nodig 2 40 zelf contact leggen 23 30 huisarts legt contact 75 Tegenstrijdige info specialist Ik krijg op één dag drie, vier verhalen van wat mij feitelijk wel zou mankeren. Totdat je dan weer boos wordt en zegt van wil je nou die echte dokter voor me ophalen, want ik wil het nou wel eens weten. Ontslag Je wordt ontslagen en het lijkt net of je ontslag krijgt bij een firma, je hoeft hier niet weer te komen, want je laatste salaris heb je gehad. Als er nou toch bepaalde specifieke foldertjes zijn voor bepaalde ziekten kan je ook foldertjes maken over wat er allemaal nog kan gebeuren, kleine aanwijzingen, praktische aanwijzing voor na operaties, voor na bepaalde behandelingen.

Conclusie vragenlijst – CQI – validatie Oordeel lijkt beperkt tot de bejegening van de dokter en zijn vermogen de patiënt te informeren en te betrekken Ervaringen beter meten op lager niveau dan gehele ziekenhuis Schaal Stevig verder onderzoeken

Conclusie Patiënt die wil kiezen op basis van publieke informatie is hoger opgeleid is tussen de 25 en 65 jaar staat stevig in schoenen heeft een behandelbare aandoening Dit profiel lijkt overeen te komen met dat van beleidsmakers De hoeveelheid informatie die patiënten wensen over ziekte en behandeling, varieert sterk.

Publicaties Berendsen AJ, de Jong GM, Meyboom-de Jong B, Dekker JH, Schuling J. Transition of care: experiences and preferences of patients across the primary / secondary interface - a qualitative study. BMC Health Serv Res 2009; 9:62. Berendsen AJ, Groenier KH, de Jong GM, Meyboom-de JB, van d, V, Dekker J, de Waal MW, Schuling J. Assessment of patient's experiences across the interface between primary and secondary care: Consumer Quality Index Continuum of Care. Patient Educ Couns 2009; 77:123-127. Berendsen AJ, de Jong GM, Schuling J, Bosveld HE, de Waal MW, Mitchell GK, van der MK, Meyboom-de JB. Patient's need for choice and information across the interface between primary and secondary care: A survey. Patient Educ Couns 2009; http://dx.doi.org/10.1016/j.pec.2009.07.032.

huisarts en specialist Samenwerking tussen huisarts en specialist Wat vinden de patiënten? CQI Onderzoekersforum Utrecht december 2009 Annette Berendsen Afdeling Huisartsgeneeskunde