Biologische landbouw Dilemma's in de agrarische sector in de 21ste Eeuw VECON-studiedag 18 maart 2010: "Groene economie?“ Biologisch Proef- en Leerbedrijf Droevendaal Andries Siepel (bedrijfsvoerder Droevendaal) Ted Hilderink (Van Hall Larenstein) Loes Mertens (Wageningen Universiteit)

Proef- en leerbedrijf Droevendaal Biologisch Gemengd bedrijf 18 ha grasland, 32 ha bouwland Rotatie in duplo Gemiddeld 65 vleesstieren Onderzoek, voorlichting en onderwijs (OVO)

Nederlandse Landbouw Kapitaal- en arbeidsintensief 7% Europese landbouwproductie op 1% vh oppervlak grootste netto-exporteur landbouwproducten ter wereld Agrosector: 10% van de economie 3% beroepsbev. in primaire sector Hoogste gebruik gewasbeschermingsmiddelen per ha in Europa (LEI, 2004) Veedichtheid hoogst in Europa en ook stikstofbelasting per ha (LEI, 2004) , http://www.rlg.nl/adviezen/044/044_3_2.html

Biologische Landbouw I Areaal biologische landbouwgrond in Nl, 2007-2008: met 7,3% toegenomen 2007  2008: +12,4 % bestedingen bio voeding Marktaandeel 2008 in Nl: 2,1% , Oostenrijk: 6% EU areaalstijging 2006  2007: +6,1% (areaal: 4,3%) (bron: Bio Monitor Jaarrapport 2008)

Bio Consumptie in Nederland Nederlandse Consumenten 54% vd Nederlanders 68% vd Fransen en 70% vd Belgen houdt van koken 80% herkent keurmerk, 40% weet waar het voor staat 1 op 4 koopt weleens bio vooral verse producten (bio-monitor 2008) 6 op 10 van de kookliefhebbers koopt zoveel mogelijk bio 62% eet regelmatig kant-en-klaar (2002) 34% bestedingen voedingsmiddelen: buitenshuis bereid EU: Nederlanders koken het snelst: gem. 40 min (Onderzoek IKEA)

Sociaal-Economische Context Consumenten ergeren zich aan AH-monopolie, 23/01/09 75% verkoop groenten en fruit in Nl in supermarkt. Wie betaalt de hoge prijs van goedkope boodschappen? Supermarkt = Supermarcht. FAIR TRADE? Consument wil niet extra betalen voor duurzaam voedsel, 20/10/2009 Onderzoek van de faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Miljoenen liters melk over de akkers, 21/09/2009. Protest in EU tegen lage handelsprijzen, 20 cent inkomsten, 40 cent kosten. Boeren eisen productiebeperking Kritische geluiden: We feed the world, Keuringsdienst van Waarde, Food Super Highway (BBC), Our Daily Bread, etc.

Basisprincipes Biologische Landbouw: Zelfde Context, Andere Aanpak I Basisprincipes Biologische Landbouw: Werken met de natuur, lokaal aangepast, lange termijn denken, duurzaam bronnen beheer, cycli, biodiversiteit Gezondheid van bodem, plant, dier, mens, aarde,  afwezigheid ziekte, voedzaam, kwaliteit <-> additieven, pesticiden, kunstmest Ecologie Gezondheid

Zelfde Context, Andere Aanpak II Eerlijkheid: Respect t.o.v. mens, dieren en natuur, kwaliteit en kwantiteit voedsel, eerlijk en duurzaam bronnenbeheer, incorporeren sociale en milieukosten Zorg: voorzorgsprincipe, verantwoordelijkheid, beschermen gezondheid en welzijn, wetenschap en ervaring nodig om veiligheid, gezondheid en duurzaamheid te verzekeren  participatieve manier van werken, geen gmo’s Eerlijkheid Zorg

Het gedachtegoed in de Praktijk Kalf bij de koe Mobiele Kippenstal Bio-Impuls Gewasrotatie Gras-klaver Vergeten Groenten, Slowfood Regionale Afzet: Streekexpresse Nieuwe ronde: CSA: Community-shared Agriculture Verbreding, Multifunctionaliteit Enkele Voorbeelden

Kalveren bij de Koe Nieuwe houderijsystemen Koe en kalf paar dagen/weken in aparte ruimte Geleidelijke overgang spenen (na 3 maanden): ruwvoer ipv melk, evt pleegmoeder Voordelen: Biest (maternale antistoffen): afweer Natuurlijke band tussen kalf en moederkoe : Kalf wordt verzorgd (schoon, drinken) Natuurlijk kudde instinct gestimuleerd Hendrik Langhout: “Het stimuleert natuurlijk gedrag van kalf en koe, wat ten goede komt aan diergezondheid, weerstand, en een duurzame dierhouderij. Het bevordert ook de rust in het koppel.”

Kalveren bij de Koe: Resultaten Zogen: betere melkopname, betere vertering, herstellen snel Kalveren die drie maanden bij de koe gezoogd hebben groeien sneller Gewicht op éénjarige leeftijd nog significant hoger Zelfredzaamheid koeien en kalveren  meer arbeidsplezier voor de boer Nu: tientallen veehouders extra t.o.v. 2002 (15%, van 130 geïnteresseerde bio melkveehouders) Droevendaal: Economisch Voordeel Pleegmoeders

Mobiel Kippenhok September 2009 -Een universiteits- en een VHL-student deden samen onderzoek naar de voordelen van een mobiel kippenhok. Dat moet de hennen stimuleren zelf een deel van hun kostje bij elkaar te scharrelen.

Bio-Impuls Impuls voor bio-aardappelveredeling Samenwerking boer-onderzoek-bedrijven-overheid Samenwerking gangbaar en bio Economisch voordeel: > Decentraal kweken > Lange termijn voordelen

Interessante Links SKAL: http://www.skal.nl/ IFOAM: http://www.ifoam.org/ Biologica: http://www.biologica.nl/ http://www.biologischondernemen.nl/ http://www.biologischconvenant.nl/ Louis Bolk: www.louisbolk.nl Biokennis: www.biokennis.nl

Dank u voor uw aandacht!