Vrije Universiteit Brussel Demografie in Welvaart Het Vlaanderen van de baby-bust en de actieve senioren Johan Surkyn Vicky Bastiaenssen Didier Willaert Vrije Universiteit Brussel 8 november 2006

Back to the future Lessen uit het verleden Objectiviteit van de waarnemer die terugkijkt in het verleden Historische prognosen als instrument Voorspelbaarheid van de bevolkingsloop Oorzaken van afwijkingen Eindresultaat: foute conclusies? Het demografisch evenwicht Checks and balances

Bron: Nationaal Instituut voor de Statistiek en Planbureau, Bevolkingsvooruitzichten, 1985, 1993, 1996

Vruchtbaarheid

Bron: Nationaal Instituut voor de Statistiek en Planbureau, Bevolkingsvooruitzichten, 1985, 1993, 1996

Vruchtbaarheid: conclusies Drie elementen in de vruchtbaarheidsdaling: Eerst: daling vruchtbaarheid op alle leeftijden Dan: uitstel vruchtbaarheid op jonge leeftijden; recuperatie later Vandaag: herneming vruchtbaarheid; uitstelbeweging stopt Projecties: Vruchtbaarheidshypothesen steeds te optimistisch Dus: overschatting geboortencijfer Checks and balances Demografisch transitiedenken: van Malthus tot de Club van Rome 2DT: bevolkingsloop zonder “thermostaat”?

Migreren: verhuizen of inburgeren?

Migratie: conclusies Netto-balans voor Vlaanderen: Projecties: Interne en externe stromen vullen elkaar aan en hebben een significant positief effect op de leeftijdsstructuur 200 000 personen over de laatste 20 jaar, waarvan ongeveer 1/3 uit interne bewegingen Projecties: Migratie is dé onderschatte factor: in de projecties van ‘79 werd nog uitgegaan van een nulbalans

Sterfte: een succesverhaal

Lessen uit het verleden, lessen voor de toekomst?

Eindresultaat demografische bewegingen Vruchtbaarheid stijgt recent weer, maar het dalend aantal moeders zal dit effect op termijn neutraliseren Dankzij migratie en daling van de sterfte blijft de Vlaamse bevolking meer dan op peil Migratie heeft een verjongend effect: Migranten vormen zelf een relatief jonge groep Zij brengen kinderen mee, of stichten in Vlaanderen een gezin Daling mortaliteit is een succesverhaal, maar draagt significant bij tot de vergrijzing

Slotbalans Projecties robuust ondanks inschattingsfouten: conclusie: De effecten van vruchtbaarheid sterfte en migratie heffen mekaar goeddeels op Vergrijzingsindices varieren neutraal Gemiddelde leeftijd lichtjes hoger dan verwacht conclusie: Migratie heeft een belangrijk positief effect, maar vormt tegelijk een grote demografische uitdaging voor de toekomst De echte uitdaging is niet het controleren van de migratiestroom, maar de duurzame valorizering van het human capital dat erin aanwezig is, via specifieke maatregelen inzake onderwijs en kansen op de arbeidsmarkt

Demografie van de Gezondheid in Vlaanderen 1975-2005 Patrick Deboosere Johan Surkyn Sylvie Gadeyne Interface Demography Vrije Universiteit Brussel 8 november 2006

Gezondheid in Vlaanderen 1975

Gezondheidsvragen census 2001 Exhaustieve bevraging: iedereen vanaf 6 jaar Tegelijk met diverse socio-economische en demografische gegevens Zelfervaren gezondheid Standaardvraag WGO met 5 antwoordcat. Zeer goed, goed, matig, slecht, zeer slecht Response rate: 96%

% in minder goede gezondheid naar leeftijd

% in minder goede gezondheid naar leeftijd

% in minder goede gezondheid naar leeftijd

% in minder goede gezondheid naar leeftijd

% in minder goede gezondheid naar leeftijd

% in minder goede gezondheid naar leeftijd

Opleidingsniveau naar leeftijd, vrouwen census 2001

Chronisch ziek Op 9.333.329 personen 72% melden geen chronische ziekte 8% non-response 20% chronisch ziek Chronisch ziek met beperkingen tot gevolg en minstens af en toe, zoniet permanent, bedlegerig: 308.256 personen of 3,3% van de totale populatie

Minder goede gezondheid en de “pig in the snake”

Interface Demography Vrije Universiteit Brussel 8 november 2006

Slotbemerkingen 1 Vergrijzing en kosten gezondheidszorg: Demografische factoren beperkte rol in de stijgende kostprijs Kostprijs voor acute gezondheidszorg vooral in laatste levensjaar en bij oudere leeftijden daalt die kostprijs Compressie - expansie geen definitieve data Indicaties afname morbiditeit over levensloop Compressie in laatste levensjaren met toename comorbiditeiten

Slotbemerkingen 2 Toename in levensverwachting door vooruitgang in medische interventie kan verschuivingen in morbiditeit veroorzaken leidt eerder tot een toename in aantal jaren met beperkingen Toename in levensverwachting door betere preventieve gezondheidszorg heeft positieve effecten op algemene gezondheid ook op hoge leeftijd leidt tot compressie van het aantal jaren in ongezondheid

Slotbemerkingen 3 Het “pig in the snake”-effect zal louter door de leeftijdsstructuur in absolute aantallen een maximum aan zorgbehoefte creëren rond 2035 Voor een aantal specifieke ziektepatronen zoals Alzheimer - bij ontstentenis van wetenschappelijke doorbraak - zware extra zorglast