Bedrijfsleven en KMO’s

Jan Degadt Studiecentrum voor Ondernemerschap HUBrussel BRIO-colloquium ‘De internationalisering van de Rand’ Leuven, 26 april

Bedrijfsleven en KMO’s 1. Internationalisering en Rand. Determinanten 2. Economische context 3. Locale economie in de Rand. Beschrijvende analyse en kenmerken 4. Locale economie en internationalisering in de Rand. Capita selecta 5. Toekomstperspectieven en beleidsaanbevelingen 3

1. Determinanten De internationalisering van de Rand wordt bepaald door drie groepen factoren: 1) Effecten van globalisering en Europese integratie, zoals overal op het grondgebied van de EU 4

1. Determinanten De internationalisering van de Rand wordt bepaald door drie groepen factoren: 2) Effecten van de nabijheid van ‘een’ grote agglomeratie 5

1. Determinanten De internationalisering van de Rand wordt bepaald door drie groepen factoren: 3) Effecten toe te schrijven aan de typisch Brusselse context: internationale instellingen, meertaligheid,hoofdstad 6

2. Economische context Er is reeds heel materiaal verzameld: Planbureau, SVR, BISA Vives, KMO-Rapport … 7

2. Economische context 2.1. Toegevoegde waarde De stadseconomie van Brussel is minder conjunctuurgevoelig Speelt in beide richtingen: crisis minder diep, herstel trager Nog grotere tertialisering 8

2. Economische context 2.2. Pendelarbeid Sterke pendel van Vlaanderen en Wallonië naar Brussel Mismatch op de Brusselse arbeidsmarkt Demografische ontwikkeling: ‘verbrusseling’ van de Brusselse arbeidsmarkt? Toename van de pendel vanuit Brussel naar de Vlaamse Rand 9

2. Economische context 2.2. Pendelarbeid Loonverschillen: pendelaars werken vaak in functies met specifieke kwalificaties en hoger loon Werklozen zijn vaak ongeschoold (of onvoldoende of verkeerd geschoold) Niet typisch Brussels, komt ook voor in andere verstedelijkte gebieden 10

2. Economische context 2.3. KMO-landschap Aantal KMO’s neemt toe Vooral dienstensector In Brussel zijn er (in verhouding) meer bedrijven met een risicoprofiel 11

2. Economische context 2.4. Bedrijfsdemografie Saldo van oprichtingen en stopzettingen is overal positief maar: Brussel heeft een netto verlies van bedrijven die vertrekken naar andere regio’s 12

3. Locale economie Rand 3.1. Open markt Er zijn geen economische grenzen tussen de Rand, Brussel en naburige subregio’s 13

3. Locale economie Rand 3.1. Open markt Zijn er verschillen tussen Brussel end e Rand? - Omgevingsfactoren (regelgeving, fysieke omgeving …) - Beschikbaarheid en nabijheid van input- en outputmarkten 14

3. Locale economie Rand 3.1. Open markt Specifieke problematieken: - Schaarse ruimte (fysiek, regelgeving, …) - Locale fiscale autonomie 15

3. Locale economie Rand 3.2. Belangengemeenschap ‘Rand’ is ‘Rand-van-iets’ Waarvan? Brussel Wederzijds wantrouwen: ‘carcan’, ‘olievlek’, … 16

3. Locale economie Rand 3.2. Belangengemeenschap Brussel en Rand zijn concurrenten bij het aantrekken van ‘interessante’ investeringen (jobcreatie, belastingbetalers, niet te veel ruimte, …) 17

3. Locale economie Rand 3.2. Belangengemeenschap Beide partners hebben er belang bij dat de naburige regio goed bestuurd wordt en welvarend is: mobiliteit, infrastructuur, arbeidsmarkt, onderwijs, gezondheidszorg, woonbeleid, ruimtelijke ordening, … 18

3. Locale economie Rand 3.3. Belangengemeenschap Merknaam Brussel Vele bedrijven, ook buiten Brussel, gebruiken de merknaam ‘Brussel’ met een positieve connotatie Meest bekende voorbeelden: de luchthavens van Zaventem en Charleroi 19

3. Locale economie Rand 3.3. Belangengemeenschap Merknaam Brussel Opgelet: de merknaam Brussel heeft een positieve internationale connotatie in het bedrijfsleven maar Brussel deelt natuurlijk wel in de kritiek op de Europese regelgeving. 20

3. Locale economie Rand 3.2. Belangengemeenschap Rand is geen homogeen gebied VSGB: concentratie bedrijven in - het ruime Zaventem - Zellik-Groot-Bijgaarden - Zuidelijke Kanaalzone 21

3. Locale economie Rand 3.3. Menselijk kapitaal Vlaamse Rand is deel van ruimer dichtbevolkt, verstedelijkt gebied Inwijking uit het buitenland via het Brusselse Gewest Injectie van menselijk kapitaal maar ook investeringen nodig voor kansengroepen 22

4. Locale economie internationalisering 4.1. Arbeidsmarkt (SVR) Vlaamse Rand scoort voor hoogtechnologische industrie, kennisintensieve hightechdiensten, kennisintensieve marktdiensten, minder kennisintensieve marktdiensten, … 23

4. Locale economie internationalisering 4.1. Arbeidsmarkt Een aantal gemeenten hebben een grote instroom van pendelaars Maar … Er is een probleem van werkloosheid in sommige gemeenten 24

4. Locale economie internationalisering 4.1. Arbeidsmarkt Werklozen zijn vaak onvoldoende geschoold, probleem van talenkennis Vooral in sommige gemeenten (Asse, Drogenbos, Machelen, Sint-Pieters- Leeuw, Vilvoorde, Zaventem 25

4. Locale economie internationalisering 4.2. Pendel Uitgaande pendel vanuit Brussel ( in 2010) gaat vooral naar de Rand, in het bijzonder de luchthavenregio (Zaventem, Machelen, Vilvoorde) 26

4. Locale economie internationalisering 4.3. Zelfstandigen Het aantal zelfstandigen groeit overal Toenemend aantal zelfstandigen met niet-Belgische nationaliteit, ong. 10 % nationaal, meer dan een op drie in Brussel 27

4. Locale economie internationalisering 4.3. Zelfstandigen Vlaamse Rand: aantal zelfstandigen met niet-Belgische nationaliteit groter dan Vlaams gemiddelde maar kleiner dan in Brussel ‘Doorsijpeling’ vanuit Brussel? 28

4. Locale economie internationalisering 4.4. Buitenlandse bedrijven Vooral in het gebied rond de luchthaven Actief in tertiaire sectoren en de luchtvaartindustrie Landen van herkomst: Nederland, Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk (UK: specifieke regelgeving) 29

4. Locale economie internationalisering 4.5. Criminaliteit Benadeelt de kwaliteit van leven en werken Imagoprobleem, vooral voor grootsteden en omgeving Vlaamse Rand: geen opvallend hoge criminaliteit in de Vlaamse Rand, maar wel stijgende tendens 30

5. Beleidsaanbevelingen Meten is weten. Positief punt dat de studiediensten van de overheden en beleidsniveaus samenwerken bij het verzamelen van gegevens en statistieken en bij het presenteren van analyses 31

5. Beleidsaanbevelingen De huidige institutionele structuren en grenzen zullen blijven Ook de macro-context van Europese integratie, globalisering en internationalisering zijn blijvers Te beschouwen als kansen of opportuniteiten … mits passende omkadering 32

5. Beleidsaanbevelingen Brussel en de Vlaamse Rand zijn economisch en ruimtelijk complementair De bestaande instellingen en structuren zijn aangewezen op samenwerking in een belangengemeenschap Er is geen nood aan bijkomende bestuursniveaus 33