Miljoenennota 2012 Ruurd Verdam September 2011 Economisch dieptepunt ligt achter ons..... maar de rekening komt nog!

Openingszinnen Miljoenennota Op het dieptepunt van de kredietcrisis, toen de economie met 3,5 procent kromp, voelden de Nederlanders daar weinig van. Integendeel, de koopkracht steeg met bijna 2 procent! Dat gebeurde omdat de overheid de klap opving door extra geld te lenen. De rekening kan echter niet blijven worden doorgeschoven!

De situatie Economische crisis voorkomen Dankzij impuls door overheden Overheden moeten nu bezuinigen... Rekening gaat naar particulier... terwijl nieuwe crisis voor de deur staat !

Crisis ? VS: haperende groei Azië : groeit hard maar remt af Europa :tjaaa.....

Haperend beeld in de VS Afzwakkende groeiWerkloosheid blijft hoog Huizenprijs daalt nog Consumentenvertrouwen daalt

Azie: de groeimotor van de laatste decennia stijgend aandeel in wereldecnomie

Maar hoge groei leidt tot hogere inflatie industriële productieconsumentenprijzen

Opkomende landen hebben financiën beter op orde Staatsschuld ontwikkelde en opkomende economieën (% BNP)

... en dat geldt niet voor Europa !

Ondanks Euro geen convergentie Geen economische convergentie: Sterke landen bleven lonen matigen en structurele hervormingen doorvoeren Zwakke landen lieten lonen oplopen, maar konden nu niet meer devalueren Toestroom van kapitaal maskeerde zwakte Geen budgettaire discipline Duitsland en Frankrijk negeerden als eersten stabiliteitspact Toestroom van kapitaal maskeerde zwakte

Zuidelijke landen prijzen zich uit de markt Kosten per eenheid product (1999=100) Gr NL Port Ita Ier Dld

Markten schieten door Rente op 10 jaars Staat

Euro stimuleert kapitaalstromen

Tekort en Schuld in mondiaal perspectief

Tekort en schuld vs EMU-norm Staatsschuld in % BBP Begrotingssaldo in % BBP Spanje Italië 3 NL Griekenland Frankrijk Lux Eurozone België Finland Duitsland Ierland Slowakije

Euro stimuleert kapitaalstromen

Grote stappen noodzakelijk

Maar achterban wil niet

Probleem landen nemen wel maatregelen

Hoe crisis op te lossen

Drastischer oplossingen

Onzekerheid leidt tot aarzelende groei Wereld- 1,04,83 1/2 Verenigde Staten- 3,53,01 3/4 Japan- 6,34,0- 3/42 Azië excl. Japan6,09,37 1/27 Eurozone- 4,11,71 3/41 Nederland- 3,51,71 1/21

Groeivertraging in Nederland Groei export hapertInvesteringen stagnerenWerkloosheid loopt op Cons vertrouwen daaltCons bestedingen dalenEcon groei stokt

In lijn met Europa

Als een crisis maar uitblijft Minder groei in %Meer werkloosheidExtra Staatsschuld Financiële crisisEur schuldencrisisMondiale econ crisis

Vergrijzing kwetsbaar punt van NL groei uitgaven agv vergrijzing 2007 – 2060 (in % BNP)

Maatregelen zijn onvermijdelijk

Uitgangspunten kabinet Concurrerend blijven in veranderende omgeving Overheidsfinanciën op orde brengen Coll uitgaven weer > 50% BNP De les van Europa Economie versterken Investeren in onderwijs en infrastructuur Kleinere dienstbare overheid Ruimte voor eigen initiatief Niet concurreren op arbeidsmarkt

Opbouw pakket maatregelen € 18 mrd Oplopend tot € 18 mrd in 2012

De maatregelen in 2012 (totaal – 6,5 mrd Afschaffen eigen bijdr zorg+ 0,3 mrd Investeringen (ZZP’ers, Justitie/Politie, Ond etc) + 2,0 Lastenverzwaring 1,0 mrd Besparingen in mln Ontwikkelingssamenw 840 mln Bevriezen doelgroep zorg 600 Inzet Defensie, minder JSF400 Korting 3000/stud + coll geld 370 Overig (Wahjong, kinderopv, inburg, etc etc) Totaal besparingen 7,9 mrd Effect begrotingstekort- 6,7 mrd

Ontwikkeling uitgaven categorieën Bron: CPB Staatsschuld (rechts) Rente Onderw+C+W Just+Veiligh Defensie Gem+Prov Infr+Milieu BiZa+Kon EZ+Landb Buitenl (EU)

Totaal inkomsten € 235 miljard

Totaal uitgaven € 255 miljard

Tekort terugdringen moeilijk EMU-saldo Nederland (in % BBP) Staatsschuld (rechts)

... En dus nog oplopende staatsschuld Staatsschuld Nederland (in % BBP) Bron: CPB Staatsschuld (rechts)

Staatsschuld groeit vooral door tekorten

Ontwikkeling garanties Overheid Bron: CPB Staatsschuld (rechts) Oude garanties Euro crisis Banken

Verdeling economische groei 2012: mager jaar voor burgers en bedrijven

Bedrijfswinsten onder druk

Werkloosheid blijft relatief laag mede dankzij ZZP’er en deeltijdwerkers

Conclusie Wereldwijd haperende economieën En grote problemen die aan vertrouwen knagen Schuldenposities moeten worden afgebouwd Overheidsfinanciën moeten op orde Regering is daarin strak in de leer De rekening komt nu ook bij burgers Over hele linie koopkrachtverlies Bij bedrijven staat winst onder druk Positie NL niet slecht Goede concurrentiepositie en lage werkloosheid

En dan wordt alles weer zoals het was ?

Nog steeds extreem hoge schulden in Nederlanden internationaal Productie

Het blijft nog even billenknijpen