Even voorstellen Vladimir Dragosavic Lid SafetyPlaza Normcommissie NEC44 & 60204 Certified VCA+VOL VVA1/VVA2 CE-Consultant General Manager EUCHNER Benelux Wij hebben ze van klein tot groot. Allemaal industrieel uitgevoerd. Wij zijn erg flexibel in richtingen, standen ed. Vertel alle opties. Zeker de optie van de KC met 2 standen per richting en een schakeltabel.

Safety Plaza Som van de expertise SafetyPlaza Expertise van individuele partners SafetyPlaza Bundelt haar expertise Deelt haar kennis www.safetyplaza.eu ASO SAFETY SOLUTIONS AXELENT BECKHOFF D&F CONSULTING EUCHNER KUKA LEUZE ELECTRONIC RDL ENGINEERING WERMA Wij hebben ze van klein tot groot. Allemaal industrieel uitgevoerd. Wij zijn erg flexibel in richtingen, standen ed. Vertel alle opties. Zeker de optie van de KC met 2 standen per richting en een schakeltabel.

Verzoek Mobieltjes “uit” of op “discreet” Iets over Sjaak Gestart in begin 1997 Heeft al trainingen in D gehad Contactpersoon in uw regio

Consequenties 2010 / 2011 Veranderingen in normen en richtlijnen Oplossingen voor bewegende machines

Normen algemeen Wij hebben ze van klein tot groot. Allemaal industrieel uitgevoerd. Wij zijn erg flexibel in richtingen, standen ed. Vertel alle opties. Zeker de optie van de KC met 2 standen per richting en een schakeltabel.

Veiligheidsnormen Normen gaan er vanuit dat “gewone” besturingen en stuurkringen “niet 100% te vertrouwen zijn”

Veiligheidsnormen Falen van menselijk handelen Falen van stuurkringen 1/100 tot 1/1.000 Falen van stuurkringen 1/100.000 tot 1/1.000.000

Veiligheidsnormen Een norm is een gevestigd hulpmiddel Gereedschap dat mag worden gebruikt Levert vermoeden van overeenstemming op Geschreven door vakspecialisten Niet verplicht Géén norm gebruiken zou dus ook kunnen Indien oplossing gelijkwaardig of beter Niet toepassen van een norm werpt vragen op Geen vermoeden van overeenstemming Diepgaande onderbouwing nodig Klant en eventueel de inspectie moeten worden overtuigd

Veiligheidsnormen A normen B normen C normen Fundamentele veiligheidsbeginselen B normen Technische veiligheidsaspecten en veiligheidsvoorzieningen C normen Veiligheidsspecificaties voor bepaalde machines Excenterpersen Hydraulische persen slag >30mm Kantbanken Etc. A B C

Geharmoniseerde normen MRL Bij toepassen van een geharmoniseerde norm voldoet men automatisch aan de verplichtingen van de richtlijn (machinerichtlijn) Bij toepassen van een niet-geharmoniseerde norm moet men zelf opletten en blijven herleiden http://ec.europa.eu/enterprise/policies/european-standards/documents/harmonised-standards-legislation/list-references/machinery/

Geharmoniseerde normen MRL Deurbeveiliging op machines EN1088+A2 Noodstop op machines EN60204, NEN-EN418, EN-ISO12100-2 Veiligheidsafstanden tot gevaarszone EN294, NEN-EN811 bovenste, onderste ledematen Gebiedsafscherming op en om machines EN953 vaste en bewegende Signalering op en om machines EN457 akoestisch EN842 visueel 3011/ ISO3864 pictogrammen etc, etc…

Geharmoniseerde normen MRL Sinds kort mag in industriële installaties en machines software in veiligheidskringen worden toegepast Twee wereldwijd geldende nieuwe normen EN-ISO13849-1 en IEC62061 Europese normalisatie-instituten CEN en CENELEC Hoogste veiligeheidsniveau EN-954-1 alleen door redundantie Kwaliteit van de componenten niet van belang Onnodig duur of schijnveilig

Veranderingen Vervallen Machinerichtlijn 98/37/EG geldig tot 12-2009 Nieuw Machinerichtlijn 2006/42/EG geldig vanaf 01-2010 Vervalt EN954-1 geldig tot 12-2011 Nieuw EN-ISO13849-1&2 geldig vanaf 11-2006 Nieuw IEC62061 (+IEC61508) geldig vanaf 10-2005 Nieuw EN1088/A2 1995 > 2008 revisie per 07-2008 Vervalt EN1088/A2 1995 > 2008 geldig tot 2011/2012 Nieuw EN1088:2010=EN-ISO14119 nieuw in 2011/2012 Mogelijkheden worden steeds flexibeler Flexibele normen zijn lastiger om toe te passen

Veranderingen Status verlenging EN954-1 Uitgesteld tot 31-12-2011 De EN954-1 is definitief verlengd! Dit betekent dat de EN954-1 voorlopig nog mag worden toegepast als geharmoniseerde norm onder de machinerichtlijn, ook onder de nieuwe machinerichtlijn 2006/42/EC. CEN, het Europees Comité voor Standaardisatie, had gevraagd om een uitstel tot 31-12-2012. Maar vanwege de verdeeldheid in de Machinery Working Group heeft de EC besloten om wél te verlengen maar de termijn te beperken tot 31-12-2011. De transitieperiode, waarin zowel de EN954-1 (CAT) als de EN-ISO13849-1 (PL) en de IEC62061 (SIL) mogen worden gebruikt, blijft dus voorlopig van kracht. Engineers zullen opgelucht zijn omdat zij langer de gelegenheid krijgen om aan de nieuwe normen te wennen. De industrie, en vooral leveranciers van veiligheidscomponenten, krijgen wat langer de tijd om met hun betrouwbaarheidswaarden te komen. En SISTEMA, de gratis software voor EN-ISO13849-1, krijgt meer tijd om te evolueren. Uitgesteld tot 31-12-2011

98/37/EG 2006/42/EG EN954-1 EN-ISO13849-1&2 IEC62061 Veranderingen Eens per 12 jaar? 2009 2010 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 98/37/EG 2006/42/EG EN954-1 EN-ISO13849-1&2 IEC62061 verplichting industrie: :reactie industrie?

Veranderingen Elke 10-15 jaar 2009 2010 Focus op verandering 1998 1999 2009 2010 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Focus op verandering

Veranderingen Nieuwe machinerichtlijn 2006/42/EG Belangrijkste wijziging voor machinebouw Heeft meer implicaties dan wijzigingen in de normen Geen verkeerde interpretaties Sinds 01-01-2010 in alle lidstaten een wet België: Koninklijk Besluit, Nederland: Wet op de gevaarlijke werktuigen Meer definities, duidelijker, consequenter Meer uitsluitingen, voorbeeld: Elektromotor is géén machine MRL geldt niet voor verplaatsing van kunstenaars: Theaterapparatuur Verplicht uitvoeren van risicoanalyse Verwijzingen naar Arbeidsmiddelenrichtlijn Géén verwarring over IIA, IIB enz. CE naast de naam van de fabrikant Afschermingshekken nu in de richtlijn

Gevaar X Blootstellingsduur Uitgangspunten veiligheidsnormen Risico Gevaar X Blootstellingsduur Risico = Afwendbaarheid

S F P Uitgangspunten veiligheidsnormen Risico laag (1) hoog (2) risk S categorie F S = ernst van het letsel F = frequentie/blootstellingsduur aan gevaar P = mogelijkheid tot afwenden van gevaar P

Uitgangspunten veiligheidsnormen Redundantie Een dubbele oplossing voor een probleem Diversiteit Van elkaar verschillende oplossingen voor een probleem Terugkoppeling Vaststellen dat de oplossing werkt

Verschillen veiligheidsnormen 954 Risicocategorie CAT Voorgeschreven structuur, voorgeschreven oplossingen Eenvoudig Machinebouw 13849 Performance Level PL (samentelling van prestaties) Flexibele evaluatie, flexibele oplossingen Complex, statistische methodes 62061 Safety Integrity Level SIL (samentelling van faalkansen) Zeer complex, uitgebreide statistische methodes Procesindustrie, machinebouw, veilige besturingssystemen

Verschillen veiligheidsnormen 954 13849 62061 structuur kwaliteit CCF structuur belasting DC kwaliteit SFF waarschijnlijkhied structuur belasting DC

Verschillen veiligheidsnormen 954 Bekend Voor machinebouwer die tevreden is met deze norm Voorlopig toepasbaar tot uiterlijk eind 2011 13849 Voor machinebouwer die invloed op de veiligheidsoplossingen wil Als men eenvoudige software toepast in veiligheidskringen Kan nu worden toegepast 62061 Voor procesontwerper en machinebouwer die invloed op de veiligheidsoplossingen wil en die tevens complexe software in veiligheidstoepassingen gebruikt. Als men complexe software/veiligheidsbesturingen toepast

954 13849 62061 Verschillen veiligheidsnormen 954 13849 62061 23 pagina’s 13849 85 pagina’s € 127 62061 205 pagina’s € 170 954 13849 62061

Verschillen veiligheidsnormen 61508 Niet lezen! 61508

EN954 EN-ISO13849 IEC62061 IEC61508 Verschillen veiligheidsnormen procesindustrie nucleair machinebouw luchtvaart EN954 EN-ISO13849 IEC62061 IEC61508

Verschillen veiligheidsnormen CAT Categorie B, 1 t/m 4 EN-ISO13849-1 PL Performance Level MTTFd Mean time to dangerous failure B10d Probability of dangerous failures DC Diagnostic coverage IEC62061 SIL Safety Integrity Level PFHd Probability of dangerous failures per hour SFF Safe Failure Fraction

nieuw! nieuw! nieuw! nieuw! De onderdelen van PL 13849 nieuw! nieuw! nieuw! nieuw! kwaliteit CCF structuur belasting DC

PL: Kwaliteit en belasting Het badkuipmodel MODEL BADKUIP

PL: Kwaliteit en belasting Het badkuipmodel Door fabrikant gespecificeerde levensduur uitval testperiode fabrikant in markt levensduur vlg fabrikant uit productie levensloop

PL: Kwaliteit en belasting Het badkuipmodel Door fabrikant gespecificeerde B10d De duur totdat 10% van de geteste componenten gevaarlijk is uitgevallen uitval testperiode fabrikant in markt levensduur vlg B10d uit productie levensloop

PL: Kwaliteit en belasting Het badkuipmodel Door fabrikant gespecificeerde B10d De duur totdat 10% van de geteste componenten gevaarlijk is uitgevallen

PL: Kwaliteit en belasting Het badkuipmodel Door fabrikant gespecificeerde B10d De duur totdat 10% van de geteste componenten gevaarlijk is uitgevallen

PL: Kwaliteit en belasting Het badkuipmodel Door fabrikant gespecificeerde B10d De duur totdat 10% van de geteste componenten gevaarlijk is uitgevallen Nadat eerst 100% is uitgevallen waarna het 10%-moment wordt bepaald

PL: Kwaliteit en belasting Het badkuipmodel Door fabrikant gespecificeerde B10d De duur totdat 10% van de geteste componenten gevaarlijk is uitgevallen uitval testperiode fabrikant in markt levensduur vlg B10d uit productie levensloop

PL: Kwaliteit en belasting Het badkuipmodel Door fabrikant gespecificeerde B10d De duur totdat 10% van de geteste componenten gevaarlijk is uitgevallen Nadat eerst 100% is uitgevallen waarna het 10%-moment wordt bepaald

PL: Kwaliteit en belasting Betrouwbaarheidsgegevens van de leverancier Door fabrikant gespecificeerde: B10d Voor elektro-mechanische en mechanische veiligheidscomponenten Aantal schakelingen waarbij 10% gevaarlijk is uitgevallen Door fabrikant gespecificeerde: MTTFd , DC, PFHd , PL, T10d Voor elektronische veiligheidssystemen MIL ervaringscijfers gebruikt voor elektronicacomponenten Totaalsystemen Voor sommige componenten (meestal elektronische systemen) geeft een fabrikant één betrouwbaarheidswaarde Gratis software van de Notified Bodies SISTEMA Bibliotheken van leveranciers http://www.dguv.de/ifa/en/pra/softwa/sistema/index.jsp

PL: Common Cause Failure Totale systeem faalt door één fout Één fout Gevolgen voor hele systeem Het nemen van maatregelen is verplicht Maatregelen tegen CCF Vroeger alleen door redundantie en diversiteit Nu tabel met vele deelmaatregelen in de norm

CCF PL: Common Cause Failure Totale systeem faalt door één fout Gevolgen voor hele systeem kanaal 1 kanaal 2 CCF

PL: Common Cause Failure Totale systeem faalt door één fout Één fout Gevolgen voor hele systeem +24V +24V +24V

PL: Common Cause Failure Totale systeem faalt door één fout Één fout Gevolgen voor hele systeem

PL: Common Cause Failure Totale systeem faalt door één fout Oplossing: Diversiteit Kortsluiting wordt gedetecteerd +24V kortsluiting 0V

PL: Common Cause Failure Verplichte maatregelen tegen CCF Tabel met deelmaatregelen in de norm Elke deelmaatregel geeft scoringspercentage Meer dan één deelmaatregel moet worden toegepast Totaalscore moet minimaal 65% bedragen CCF Tabel 5% 5% 10% 25% 5% 5% 25% 65% 10% 5% 25%  CCF 10% 5%

PL: Diagnostic Coverage (DC) Tabel met waarden voor verschillende manieren van monitoring

PL: Diagnostic Coverage (DC)

PL: Diagnostic Coverage (DC)

Waarom nieuwe normen Waarom nieuwe normen? Inzichten waren verouderd Oude normen meer dan 10 jaar oud Er waren conflicterende foutuitsluitingen Serieschakeling Cat 3 en 4 versus serieschakeling Noodstops Foutuitsluiting mechanische onderdelen was onduidelijk Breken van een bedieningspen Software was niet toegestaan Falen van componenten was niet van invloed Testfrequentie was niet duidelijk gespecificeerd Stippen risicograaf waren onduidelijk Leek of men kon kiezen tussen Cat 1/2 en tussen Cat 2/3 Stand van de techniek was verouderd Veiligheidsbesturingen, bussystemen, logica in sensoren Er was een wildgroei aan C-normen Door onduidelijkheden in B-normen

Waarom nieuwe normen Voordelen nieuwe normen Nadelen nieuwe normen Voortgekomen uit oude normen dus gezond Testen wordt meegewogen (DC = Diagnostic Coverage) Software wordt meegewogen Waarschijnlijkheid van fouten is van invloed Resultaat soms eenvoudiger en goedkoper Duidelijke risicograaf (EN-ISO 13849-1) Nadelen nieuwe normen Twee normen met bijna gelijke scope Verschillende aanduidingen/gelijke betekenis PL versus SIL en MTTFd versus PFHd Statistische methodes lastig Geen relatie met huidige C-normen Statistische gegevens nog niet breed in de markt beschikbaar

EN-ISO13849 IEC62061 Overeenkomsten PL en SIL Twéé normen, één doel Prestatie (samentellen prestaties) Relatie met IEC62061 PL = a t/m e MTTFd CCF Common Cause Failure WEL voor mechanisch WEL voor elektrisch WEL voor hydraulisch WEL voor pneumatisch Beter voor elektromechanica Falen (samentellen faalkansen) Relatie met EN ISO13849 SIL = 1 t/m 3 PFHd CCF Common Cause Failure WEL voor mechanisch WEL voor elektrisch NIET voor hydraulisch NIET voor pneumatisch Beter voor complexe besturingen

EN-ISO13849 IEC62061 Overeenkomsten PL en SIL Twéé normen, één doel PL (laag) a b c d e (hoog) SIL (laag) - 1 2 3 (hoog)

tijdspanne tot eerste fout waarschijnlijke fouten per uur Overeenkomsten PL en SIL Twéé normen, één doel EN-ISO13849 IEC62061 MTTFd tijdspanne tot eerste fout PFHd waarschijnlijke fouten per uur

? EN-ISO13849 IEC62061 Overeenkomsten PL en SIL Twéé normen, één doel Welke is de winnaar? Bepaald door machinefabrikanten Ruime meerderheid prefereert EN-ISO 13849 Enquête BG Duitsland 2009 EN-ISO13849 IEC62061 ?

www.euchner.nl Hulpmiddelen: Database normen Alles in het Nederlands: Richtlijnen Normen Machineveiligheid Explosieveiligheid Elektrische veiligheid Veiligheid drukapparatuur Eenmalige aanschaf single user versie Abonnement jaarlijks 2 updates Altijd up to date www.euchner.nl

Hulpmiddelen: Database normen

Hulpmiddelen: Database normen

Hulpmiddelen: SISTEMA software

Hulpmiddelen: SISTEMA software Basic element: PR Project └── SF Safety Function └── ● SB Subsystem └──  CH Channel └──  BL Block └──  EL Element

Hulpmiddelen: SISTEMA software

Hulpmiddelen: Portaal 13849 www.13849.nl

Portalen www.13849.nl www.en-iso14119.nl

  ! ! ! ! Bereid u voor op de veranderingen U weet wat er komen gaat U kent de opties Kies een overgangsmoment Bepaal wie verantwoordelijk zijn Laat hen de benodigde kennis vergaren Borg de kennis in uw onderneming   ! ! ! !

Bedankt voor uw aandacht Eerst iets over Euchner als organisatie Dan de werkwijze De aanpak op het gebied van beveiliging Daarna producten