Renovatie-isolatie bestaande bouw een case: Twee onder één kap Kosteneffectief? Meting en monitoring! Waar liggen de mogelijkheden?, Waar de lessen? Door: ir. B.W. Kuiper KC Engineering, april 2011

inhoud Uitgangssituatie De maatregelen De uitvoering De details (daar gaat het om) En nu zit je er warmpjes bij? De metingen Suggesties en conclusies

1. Uitgangssituatie Woning 1972, 2 onder één kap Typische woning, baksteen, spouw In 1978 achteruitbouw met platdak en dakkapel Spouwisolatie Status 2010: Vorstschade aan zijgevel Kozijnen aan vervanging toe (Plat-)dakbedekking aan vervanging toe Twee thermopane slaapkamerruiten lek (mistig)

2. De maatregelen Na advies MMM adviseur (& eigen ideeën) HR combi-ketel & zonneboiler combi (Nefit) Externe isolatie van de zijgevel met 10 cm isolatie en steenstrip afwerking (Rc ≥ 4,0 m2K/W) HR-Kunststofkozijnen, met Drie-laags HR++ isolatieglas (U = 0,6 W/m2K) PIR isolatie op platdak (Rc ≥ 4,0 m2K/W) (Rc waarden zijn verviervoudiging van thermische weerstand )

Uitvoering Aparte PPT wegens Omvang………

3. De details Doorvoeren muur Doorvoeren dak Balkeinden Boeiborden Ingepakte spouw en Ventilatie kruipruimte

4. Warmpjes? Neen! Het tochtte als de ziekte

5. Metingen Zonneboiler CO2 Temperaturen Relatieve vochtigheid (en spouw) .m3 gas kWh Infrarood (FIR)

Zonneboiler

Display op basis ∆T sensoren

Verband met contactthermometer

Sensor in schaduw schoorsteen… Douchegebruik, opwarming en …nachtafkoeling, (mbv monitoring collectortemperatuur) Verloop zon-instraling en Nefit Solarline zonneboilertemperatuur, sensor om 15.00 uur in de schaduw schoorsteen, collector niet 10 20 30 40 50 60 70 80 90 9:36:00 12:00:00 14:24:00 16:48:00 19:12:00 21:36:00 0:00:00 T-collector &Zonkracht x10([Watt/m2) T-boiler (°C) Sensor in schaduw schoorsteen…

Conclusies zonneboiler Boilervat zakte over de nacht van 50 naar 40 °C ! De ochtend benutting was van 40 naar 20 °C De opwarming overdag was van 20 naar 50 °C Alles op de bewuste dag natuurlijk, maar die afkoeling in de nacht lijkt aan de grote kant! Opbrengst is gelijk aan de snelle afname van energie-inhoud. Te meten met de sensor voor Tboiler en de tijd. (op zekere dag: het volgende Het rendement overdag ca 50%, (met enige reserve)

Temperatuur-, CO2 en RH metingen met draadloos AREXX systeem buitensensor Sensormodule met externe probe Ca. 3.000.000 metingen “gedaan” in 7 maanden Datalogger met USB interface

CO2 , woonkamer, typisch verloop, (onder de 1000 ppm is OK) mechanische ventilatie nodig?... Neen, hier niet: diffusie!/ tocht? Of is de CO2 sensor temperatuurafhankelijk?

CO2 in slaapkamer, over 4 dagen, wel degelijk verhoging in nacht; (prima waarden overigens…)

Soms lijkt er een trend in te zitten…

Temperatuurmetingen, is het effect van isolatie te merken? 1. Vergelijken nachtelijke afkoeling met de buren Afkoeling in de nacht Stook..! Afkoeling bij buren

Idem bij “raampje dicht…” Stook voor ochtend temperatuur

Vergelijk tussen vóór en ná de maatregelen (in zelfde huis) Moeilijk, want (natuurlijk niet een jaar voor de tijd gemeten…) Toch: Enige dagen met 9 graden nachttemperatuur uitgezocht voor en na de renovatie/isolatie. Vóór: gemiddeld 2,4 graden daling over 6 uren (bij Δ T = 12 °C) Na de tijd: gemiddeld 1,8 graden over 6 uren => Ca 25% verbetering ten gevolge van de isolatie?

4. Warmpjes? Controle dakdoorvoeren Infrarood metingen

Buitenkant… De geïsoleerde gevel…

De buren…(vergelijk)

Pas op: ‘s nachts FIR fotograferen… dit is overdag…

=> 25% verbetering Verbruik was 12,4 m3/dag Verbruik nu (over zelfde periode) was 9,2 m3/dag => 25% verbetering y = 9.193x + 28751

6. Suggesties /Conclusies Alleen in combinatie met renovatie financieel rendabel Vraaggestuurde ventilatie: CO2 meting, zowel bij Natuurlijke als bij mechanische-/wtw-ventilatie Serie zien in de details voor de duiten Transparantie in kosten Integrale verantwoordelijkheid uitvoerder Overheids-stimulering, bv t.a.v advies en FIR meting De besparing en de duiten

Einde Dank voor aandacht