Hoofdstuk 6 De Arbeidsmarkt Middellange termijn (MLT)

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide #2 Aanbodzijde: Onderstellingen VRAAGZIJDE / IS-LM - onderstellingen : 1. Geen voorraadvorming (Is = 0) 2. Geen buitenland (X = IM = 0) 3. Eén goed, één markt 4.  Aanbod is exogeen en volgt “automatisch” de vraag, prijzen vast

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide #3 Arbeidsmarkt: de middellange termijn Vraagstijging  Hogere productie  hogere tewerkstelling  lagere werkloosheid Lagere werkloosheid  druk op de lonen  hogere productiekosten  hogere prijzen Hogere prijzen  vraag naar hogere lonen => MLT: lonen en prijzen passen aan en beïnvloeden de productie (=het aanbod) Het antwoord op een stijging van de vraag op MLT

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide #4 Inhoud hoofdstuk 1. Overzicht arbeidsmarkt 2. Fluctuaties in de werkloosheid 3. Bepaling loon 4. Bepaling prijs 5. Natuurlijke werkloosheidsgraad 6. En verder...

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide #5 Figuur 6.1 (2000)

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide #6 6.1 Arbeidsmarktgegevens Participatiegraad = beroepsbev / bev op actieve leeftijd = / = 66 % (VS, 2003) Vlaanderen / België Participatiegraad is gestegen / blijft toch relatief laag bij ons  Waarom ?

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide #7 6.1 Arbeidsmarktgegevens Werkloosheidsgraad =

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide #8 Arbeidsmarktgegevens (F.6.2) Bewegingen op de arbeidsmarkt (gemiddeld per maand)

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide #9 6.1 Arbeidsmarktgegevens Stromen (flows) - maandelijks gemiddelde Vaststellingen: 1.Stromen IN en UIT tewerkstelling IN tewerkstelling: 3.3 miljoen 1.8 uit werkloosheid 1.5 uit “out of the labor force” UIT tewerkstelling: 3.2 miljoen 1.5 naar werkloosheid 1.7 naar “out of the labor force”

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Arbeidsmarktgegevens Stromen (flows) Vaststellingen: UITstroom uit werkloosheid is 3.1 miljoen(gemiddeld maandelijks) 1.8 naar tewerkstelling 1.3 naar “out of the labor force” totaal aantal werklozen is 7 miljoen  gemiddelde duur van de werkloosheid is ongeveer 2 a 3 maanden 2.Stromingen in en uit werkloosheid

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Arbeidsmarktgegevens Stromen (flows) Vaststellingen: Elke maand: 400,000 nieuwelingen 250,000 gaan op pensioen  Is ongeveer slechts 1/8 van de totale beweging in/uit, want die bedragen 5.6 miljoen Indicatie dat velen heen en weer gaan tussen participatie en niet-participatie 3.Stromingen in en uit de beroepsbevolking (the labor force)

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Arbeidsmarktgegevens Te veel aandacht voor werkloosheidsgraad ? Misschien wel het geval in de V.S. Niet in Europa In V.S. veel werklozen in categorie “out of labor force” want onmoedigd (“discouraged workers”) + ook veel strikter systeem dan in EU

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide #13 Figuur 6.3

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Schommelingen in werkloosheid opwaartse trend tot begin jaren 80 Vaststelling: 1950s s s s s

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Schommelingen in werkloosheid De trend wordt gedomineerd door grote schommelingen werkloosheidsgraad Vaststelling : % (recessie ) % % % Vandaag opnieuw gedaald sinds 2003

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Schommelingen in werkloosheid Hoe beïnvloeden fluctuaties in werkloosheidsgraad de individuele arbeiders? (figuur 6.4)

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Schommelingen in werkloosheid Hoe beïnvloeden fluctuaties in werkloosheidsgraad de individuele arbeiders? (figuur 6.5)

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Schommelingen in werkloosheid Samenvattend: Hoge werkloosheid: Grotere kans op verlies aan werk Kleinere kans op vinden nieuw werk Langere werkloosheidsduur ==> effect op loon via arbeidsmarkt

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Loonvorming Bepaling loon : twee principes 1.Loon arbeiders is hoger dan reservatieloon 2.Lonen afhankelijk van arbeidsmarktomstandigheden

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Loonvorming Onderhandelingsmacht werknemers afhankelijk van : 1.Vervangbaarheid arbeider, aard van de job 2. Mogelijkheden om een andere job te vinden, d.w.z. situatie arbeidsmarkt werknemerszijde

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Loonvorming Efficiëntielonen: Loon boven het reservatieloon zodat de productiviteit verhoogt en het verloop van arbeiders (the turnover rate) daalt. Voorbeeld: Ford-fabriek 1914 werkgeverszijde

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Loonvorming Bepaling lonen Formeel WS (Wage Setting): W = Loon (Wage) P e = Verwacht prijsniveau (Expected price leve) u = Werkloosheidsgraad z = Andere variabelen met invloed op WS

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Loonvorming De verwachte prijzen, P e & lonen WS: bepalende factoren Arbeiders baseren hun looneis op de koopkracht van hun loon of reëel loon W/P Werkgevers baseren hun loonaanbod op de prijs van de producten of het reële loon W/P Daarom, als (verwachte) prijzen (P) stijgen zal ook het loon (W) stijgen

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Loonvorming WS: bepalende factoren Hoge werkloosheid vermindert de onderhandelingsmacht en de lonen Hogere werkloosheid vermindert het efficiëntieloon De werkloosheidsgraad, u en lonen

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Loonvorming WS: bepalende factoren Werkloosheidsverzekering: hogere uitkeringen leiden tot hogere lonen Minimumlonen: geven aanleiding tot loonstijgingen Ontslagvergoedingen: meer onderhandelingsmacht voor werknemer Andere factoren en lonen

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Prijsvorming Prijsbepaling en de Productiefunctie Veronderstel arbeid als enige input Output (Y) = AN N = Arbeid A = Arbeidsproductiviteit Stel A=1 Y = N Als Y=N: dan is de marginale kost van productie = Loon (W)

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # Prijsvorming Prijsbepaling en concurrentie Bij perfecte competitie in de productmarkt Prijs (P) = Marginale Kost Gegeven: Marginale kost = W dan: P=W In niet-competitieve markten P=(1+µ)W µ= Mark-up van prijs boven kost

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # De natuurlijke werkloosheidsgraad Stel: P e = P !!! Neem loonbepaling WS Met P e = P is W=PF(u,z) en deel door P Hoe hoger de werkloosheidsgraad (u), hoe lager het reëel loon

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # De natuurlijke werkloosheidsgraad FIGUUR De WS-relatie WS Unemployment Rate, u Real Wage, W/P WS relatie (W/P omgekeerde relatie met u)

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # De natuurlijke werkloosheidsgraad Prijszeting (PS): Neem : Deel door W: Inverteren:

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # De natuurlijke werkloosheidsgraad Prijszetting (PS): Dus : Als de mark-up (µ) stijgt Prijs (P) stijgt, voor gegeven loon (W) Dus reëel loon daalt

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # De natuurlijke werkloosheidsgraad FIGUUR De PS-relatie PS PS relatie (W/P is onafhankelijk van u) Unemployment Rate, u Real Wage, W/P

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide #33 Unemployment Rate, u Real Wage, W/P u n – De natuurlijke werkloosheidsgraad 6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad Figuur 6.6 Reëel Loon en Werkloosheid bij evenwicht Arbeidsmarktevenwicht WS PS WS = PS A

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide #34 WS´ = F(u, Z´) 6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad Figuur 6.7 Is de natuurlijke werkloosheidsgraad “natuurlijk”? Scenario: Stijging werkloosheidsuitkering (z stijgt) Is de natuurlijke werkloosheidsgraad “natuurlijk”? Scenario: Stijging werkloosheidsuitkering (z stijgt) Unemployment Rate, u Real Wage, W/P WS = F(u, Z) PS unun a a’ un´un´ Stijging van Z verhoogt u n

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # De natuurlijke werkloosheidsgraad Figuur 6.8 (omgekeerde situatie !) Scenario: Strengere antitrust wetgeving (µ daalt) Real Wage, W/P WS = F(u, Z) PS U’ n unun Daling van (µ vermindert u n PS´ Unemployment Rate, u

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # De natuurlijke werkloosheidsgraad Van Werkloosheid naar Output U = Werkloosheid N = Tewerkstelling L = Beroepsbevolking u = Werkloosheidsgraad Herschik zodat N=L(1-u)

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # De natuurlijke werkloosheidsgraad Van Werkloosheid naar Output N=L(1-u) u n = natuurlijke werkloosheidsgraad N n = natuurlijk tewerkstellingsniveau N n = L(1-u n ) Natuurlijke werkgelegenheid

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # De natuurlijke werkloosheidsgraad Van Werkloosheid naar Output Natuurlijk Productieniveau Y = N Y n = N n = L(1-u n ) Y = N Y n = N n = L(1-u n ) Veronderstel de productiefunctie

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # De natuurlijke werkloosheidsgraad Samenvatting Stel : Verwachte prijs = actuele prjis Dan: WS impliceert dat het reële loon negatief gerelateerd is tot werkloosheid Voor PS is het reële loon constant Arbeidsmarktevenwicht als W/P van WS = W/P van PS Arbeidsmarktevenwicht bepaalt de natuurlijke werkloosheidsgraad WS impliceert dat het reële loon negatief gerelateerd is tot werkloosheid Voor PS is het reële loon constant Arbeidsmarktevenwicht als W/P van WS = W/P van PS Arbeidsmarktevenwicht bepaalt de natuurlijke werkloosheidsgraad

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # De natuurlijke werkloosheidsgraad Samenvatting Arbeidsmarktevenwicht bepaalt de natuurlijke tewerkstelling en die bepaalt de natuurlijke productie Merk op: Monetair beleid, fiscaal beleid, consumentenvertrouwen,… heeft geen (directe) impact op de natuurlijke tewerkstelling of productie

Hoofdstuk 6:De arbeidsmarktBron : Blanchard Slide # En nu verder… KT Prijs kan verschillen van de verwachte prijs Werkloosheid kan (on)gelijk zijn aan de natuurlijke werkloosheid Output kan (on)gelijk zij aan natuurlijke output Prijs kan verschillen van de verwachte prijs Werkloosheid kan (on)gelijk zijn aan de natuurlijke werkloosheid Output kan (on)gelijk zij aan natuurlijke output MLT Prijs tendeert naar de verwachte prijs Werkloosheid tendeert naar natuurlijk niveau Output tendeert naar natuurlijk niveau Prijs tendeert naar de verwachte prijs Werkloosheid tendeert naar natuurlijk niveau Output tendeert naar natuurlijk niveau De Tijdshorizon

Oefeningen HK 6 1 / 3 A. Bevolking: 260 miljoen, werkend: 120 mj, werkloos: 10 mj  Participatiegraad en werkloosheidsgraad ? B. Anti-monopoliewetgeving doet natuurlijke werkloosheid dalen, leg uit met figuur.