Chronische Pancreatitis College 6-1-2010 EJ Hazebroek, chirurgie JF Monkelbaan, MDL ziekten

Buizenstelsel van lever, gal en pancreas rechter leverkanaal linker lever kanaal lever leverkanaal galgang galblaas pancreas kanaal blaaskanaal pancreas galgang pancreas kanaal De galblaas is een peervorming hol orgaan waarin de gal die door de lever wordt afgescheiden wordt opgeslagen. Deze gal dient om de vetten uit de voeding in emulsie te brengen. Na opslag wordt het via de ductus cysticus en de ductus choledochus (de galgang) in het duodenum uitgescheiden. Aan het uiteinde van de ductus choledochus bevisnt zich de sphincter van Oddi die de gang kan afsluiten en zo het aflopen van de gal regelt. duodenum papil van vater sphincter van Oddi

Doorsnede lobulus exocriene pancreas zymogeenkorrels acinuscel Lumen van de acinuspedikels pedikels Elke lobulus bevat meerdere vertakte kanaaltjes die uitlopen in zogenaamde acini. Deze acinuscellen bestaat op hun beurt weer uit 20-30 piramidevormige cellen. Deze cellen bevatten zymogeenkorrels waarin de pancreasenzymen worden opgeslagen en die via het lumen van de acinuscel terecht komen in de kleine pancreaskanaaltjes en van daar via de ductus pancreaticus (kanaal van Wirsung) in het duodenum. Zie volgende dia.

Fysiologie

De enzymen van het Pancreas Lipase: vertering van vetten Amylase: vertering van koolhydraten Proteasen: Trypsine, Chymotrypsine, Elastase en Carboxypeptidase: vertering van eiwitten

spijsvertering; rol van het pancreas (1) De exocriene pancreas scheidt pancreasenzymen af die via uitvoergang in duodenum komen: Trypsine, chymotrypsine, elastase en carboxy-peptidase verteren de peptiden tot 2-3 aminozuren Lipase zet geëmulgeerde vetten om in vrije vetzuren en glycerol Amylase zet koolhydraten om in maltose (disaccharide)

spijsvertering; rol van het pancreas (2) De secretie van pancreasenzymen wordt geregeld door CCK-PZ De endocriene pancreas (eilandjes van Langerhans) regelen de afgifte van insuline en glucagon Productie van bicarbonaat vindt plaats o.i.v. secretine

Chronische Pancreatitis: Chronische obstructie van de enzymafvoer  Ontsteking en fibrose van de pancreas en soms ook omgeving. Progressief, irreversibel Zeer pijnlijk Exocriene en endocriene pancreas insufficiëntie Slechte prognose

Obstructieve pancreatitis: blokkade enzymafvoer

Gevolg: blijvend verlies van pancreasfunctie

Hoe vaak komt het voor? Incidentie 8 (nieuwe) patiënten per 100.000 persone per jaar Prevalentie: 30 patiënten per 100.000 per jaar lijden aan de ziekte

Chronische pancreatitis; hoe ontstaat het 1) alcoholisme: 85% 2) idiopathisch: 10% 3) erfelijkheid: 3% 4) incidentele oorzaken: <2% (hyperparathyroïdie, hyperlipidemie) , medicamenteus) 150 gr alcohol/dag gedurende 10 jaar

Chronische pancreatitis Diagnose Chronische pancreatitis

Wat zijn de symptomen van de ziekte? Hevige abdominale (buik) pijn Spijsverteringsstoornissen Steatorrhoe (vet in ontlasting) Icterus (geelzucht) Gewichtsverlies Diabetes

Diagnose 1) echografie 2) CT scan 3) ERCP endoscopische retrograde cholangio pancreatografie 4) NMR

Beeldvormingstechnieken MethodenMethoden Bevindingen:Bevindingen KKwaliteit Overzichtsfoto van het abdomen   Calcificaties ++, vochtuitstorting +/± Echografie + echo-endoscopie volume en structuur van de pancreas, dilatatie, stenen, enz ++++ CT-scan calcificaties ++++, kysten, obstructies ++++/+++++ ERCP (endoscopische retrograde pancreatico cholangiografie) kanker uitsluiten, wanneer ingreep wordt overwogen, meting pancreassecreties door aspiratie +++++ Invasief Risico! Cholangiopancreatico-grafie door NMR (nucleaire magnetische resonantie) toont perfect de pancreas en de galwegen; niet invasief! ++++++ referentie-onderzoek

Aanvullende tests Steatorroetest – vet in ontlasting meten Triolëine ademtest – vetmalabsorptie opsporen dmv CO2 uitademing Analyse pancreassap – functioneel onderzoek via sonde tijdens ERCP Stoelgangonderzoek – bepalen van elastase en chymotrypsine in de ontlasting

Complicaties van chronische pancreatitis Recidief acute pancreatitis Necrotische kysten Icterus Maagdarmbloedingen Braken Kankerontwikkeling (zeldzaam) Mortaliteit circa 20%

Chronische pancreatitis Behandeling Chronische pancreatitis

Behandeling van chronische pancreatitis 1) alcoholverbruik volledig stopzetten 2) dieet 60g vet en 80 g eiwit/dag 3) behandeling van de pijn 4) aanvulling van enzymen 5) behandeling van diabetes 6) behandeling van de complicaties (pancreas kysten) 7) chirurgisch