ALM Rotterdam Van macro naar markten Prof. dr. S.G. (Fieke) van der Lecq Erasmus School of Economics Cordares Chair Pension Markets 31 maart 2009

Agenda Pensioenfondsen en macrocycli Pensioenmarkten –Concurrentie –Consolidatie Fusies en overnames in pensioensector –Autonome trend of conjunctuur-effect Opnieuw beginnen Discussie

Pensioenfondsen → macrocycli Beetsma: van PFen naar cyclus Is gedrag PFen procyclisch? –Ja, maar verschilt per maatregel Zo ja, moet dit veranderen? –Let op de verdelingseffecten, bv. jongeren Dit is macroverhaal: effect op vermogens en inkomens Hoe werkt het door in de markt(en)?

Pensioenfondsen ↔macrocycli Doorwerking PF-beleid op macrocycli loopt via markten –pensioenuitkeringen → demand pull inflatie –timing beleggingsmutaties, premieverhoging –maar: coördinatie niet gewenst / toegestaan –ingrijpen in markten? Kosten ↔ baten. Ook markt voor pensioenuitvoering zelf verandert

Pensioenmarkten De productieketen van pensioenen –Sociale partners –Pensioenfondsen –Pensioenuitvoeringsbedrijven (PUB/PUO) –Overige dienstverleners Regulering en marktwerking –Verplichte winkelnering (op 2 niveaus) –Schot tussen PFen en verzekeraars

Concurrentie –Voor PFen slechts beperkt mogelijk –Op andere pensioenmarkten normaal –Implicatie? Efficiëntie, effectiviteit, innovatie. Ontzaffing –Voor kleine fondsen: wisselt –Voor middelgrote fondsen: gebeurde al –Voor de G2-fondsen: tamelijk recent –Interactie marktstructuur PFen en PUBs  overstapbarrières Stemmen met de euro kan niet / moeilijk

Consolidatie Kleine OPFen: 4 opties –Zelf doorgaan –Naar verzekeraar –Aansluiten bij BPF –Fuseren (multi-OPF) Grotere PFen kunnen ook fuseren Remweg door DG-problematiek Integratie rest van pensioensector –Dynamiek bij PUBs –Consolidatie verzekeraars? (vgl. zorgverzekeraars) –PFen en verzekeraars? Taakafbakening versus integrale dienstverlening

Fusies pensioensector 2000 Detam Pensioenservices - Relan Groep 2001 Interpolis - SGG Beheer 2001 Interpolis / Reaal 2004 Interpolis / Careon 2005 PVF Achmea - Interpolis (Rabobank) 2005 ABP - Loyalis 2006 AZL - ING 2006 ASW - Cordares 2007 Aegon - Optas 2007 Vendex KBB – Detailhandel 2007 Fortis / ABNAMRO (remedie: HBU, AA-IFN) 2008? Levensmiddelenbedrijf – Melk- en zuivel- detailhandelsbedrijf 2008 ABP/APG - Cordares 2009 … ??

Consolidatie ↔ conjunctuur NMa-besluiten ; gezamenlijke omzet > €113,45 mln.

Consolidatie pensioenfondsen

Consolidatie Aantal PFen neemt snel af Vraag 1: wat is de MES? –Op welke (relevante) markt? Vraag 2: hoe ver willen we gaan? –Nationaal pensioenfonds? –Nederland onderling verdelen? –Net als de zorgverzekeraars? Vraag 3: wie houdt de reuzen scherp?

Opnieuw beginnen? Schaal: niet veel groter dan MES –risico X-inefficiëntie, weinig innovatie Indeling: niet naar bedrijfstak maar naar type beroep / functie –Bv. secretaresses, zzp-ers, ICT-ers AOW-franchise er uit –Seniorenbijstand bestaat al Geen nationaal pensioenfonds –Nederland  Europa

Info & contact    