Afd. Documentaire Informatie ‘Systematisch literatuuronderzoek’ Scholing in Wetenschap III dinsdag 1 oktober 2002

Afd. Documentaire Informatie Frans de Meijer Manager afd. Documentaire Informatie Literatuuronderzoeker

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Hét kenniscentrum voor de paramedische zorg Het Nederlands Paramedisch Instituut: Hét kenniscentrum voor de paramedische zorg Vakreferenten voor elke paramedische discipline: DiëtetiekDiëtetiek ErgotherapieErgotherapie FysiotherapieFysiotherapie LogopedieLogopedie MBRT (medisch beeldvormende en radiotherapeutische technieken)MBRT (medisch beeldvormende en radiotherapeutische technieken) MondhygiëneMondhygiëne Oefentherapie CesarOefentherapie Cesar Oefentherapie-MensendieckOefentherapie-Mensendieck OptometrieOptometrie OrthoptieOrthoptie PodotherapiePodotherapie

Afd. Documentaire Informatie Uw vakreferent: Sylvia P. van den Heuvel Senior vakreferent fysiotherapie / Literatuuronderzoeker Nederlands Paramedisch Instituut Amsterdamseweg 16, Postbus BD Amersfoort Tel.: Fax:

Afd. Documentaire Informatie Uw vakreferent: Jeanne van Dommelen - van Wamelen Vakreferent diëtetiek Nederlands Paramedisch Instituut Amsterdamseweg 16, Postbus BD Amersfoort Tel.: Fax:

Afd. Documentaire Informatie Uw vakreferent: Nelleke van Maanen-Schakel Vakreferent mondhygiëne Nederlands Paramedisch Instituut Amsterdamseweg 16, Postbus BD Amersfoort Tel.: Fax:

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Programma ‘SYSTEMATISCH LITERATUURONDERZOEK’ Opsporen van informatie Informatiebronnen Systematisch zoeken: voorbereiding Systematisch zoeken: praktijkvoorbeeld Vragen en demonstratie

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuuronderzoek OPSPOREN VAN INFORMATIE

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Opsporen van informatie Typen informatie Literatuur Protocollen, standaarden Meetinstrumenten Lopend onderzoek Adressen “Kennis”

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Opsporen van informatie Waar is die informatie te halen? Internet Mediatheek / bibliotheek –Medische bibliotheken –Hogescholen en universiteiten –Wetenschappelijke instellingen –Wetenschappelijke (steun)bibliotheken Kennis- en expertisecentra Collega’s

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuuronderzoek INFORMATIEBRONNEN

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Informatiebronnen MEDLINE –bijv. SilverPlatter –bijv. NLM/PubMed CINAHL DocOnline EMBASE/RPM The Cochrane Library REHADAT (D/CDN) Ned. Onderzoek Databank (NOD/NPO) PEDro HandyWijzer Geïnformeerde Huisarts (DGH) NHG-Standaarden OPmaat LisF ERIC QOLID

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut MEDLINE

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut MEDLINE Index Medicus Online

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut DocOnline

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut PEDro

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut DocOnline

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Cochrane Library CCTR: Cochrane Controlled Trials Register CDSR: Cochrane Database of Systematic Reviews DARE: Database of Abstracts of Review of Effectiveness CRMD: Cochrane Review Methodology Database DE MEIJER F. The Cochrane Library. Issue 1999; 16(3): 25.

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut The Cochrane Library alleen abstracts zijn gratis

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut DocOnline

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Het NPi Amsterdamseweg 16, Amersfoort

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuuronderzoek VOORBEREIDING

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Stappenplan Formuleer een probleemstelling Formuleer daaruit een zoekvraag en bepaal in- en exclusiecriteria Bepaal het doel van de zoektocht Bepaal het(de) gewenste documenttype(n) Selecteer de te doorzoeken bronnen Vertaal de zoekvraag naar zoektermen, die bij de gekozen bronnen horen Stel een zoekstrategie op

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Formuleer een zoekvraag Stel deelonderwerpen van de probleemstelling vast Bedenk suggesties voor zoektermen –synoniemen –Engelstalige termen –verwante ruimere of nauwere termen –namen van auteurs –titelwoorden uit reeds bekende titels Formuleer in- en exclusiecriteria t.a.v.: –leeftijd –geslacht –tijdsperiode –taal en bij effectonderzoek ook: –aandoening –interventie –soort onderzoek

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Bepaal het doel Het doel van de zoektocht is bepalend voor –de omvang van de zoektocht –de manier van zoeken en –het type publicatie dat gezocht wordt praktijkprobleem proefschrift / onderzoek publicatie / lezing / referaat onderwijs / cursus scriptie / studie-activiteit beleid(sontwikkeling)

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Bepaal het documenttype Het documenttype is o.a. bepalend voor de bron waarin gezocht wordt overzichtartikel (review) richtlijn / protocol abstract / samenvatting / referaat tijdschriftartikel (R)CT / meta-analyse meetinstrument website (patiënten)folder etc.

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Selecteer de bronnen SPECIFIEK bibliotheekcatalogi websites van verenigingen vaktijdschriften current contents attenderings- rubrieken enz. ALGEMEEN MEDLINE The Cochrane Library PEDro ERIC DocOnline REHADAT CINAHL EMBASE enz.

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Bepaal de zoektermen INDEXTERMEN MEDLINE –medical subject headings (MesH) The Cochrane Library –medical subject headings (MesH) CINAHL –descriptoren (DE) TREFWOORDEN DocOnline INDEXWOORDEN EMBASE/RPM ZOEKMASKERS PEDro Vertaal de zoekvraag naar de juiste zoektermen van de betreffende bron

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Trefwoorden & indextermen Trefwoorden Alfabetische lijst van zoektermen Geen onderlinge relaties Indextermen (thesaurustermen) Onderlinge relaties Verwijzingen Scope notes

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Indextermen Verwijzingen bij indextermen Scope note (SN): korte beschrijving Use (USE): verwijzing naar correcte term Used for (UF): incorrecte term van waaruit verwezen is Broader term (BT) Narrower term (NT) Related term (RT)

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Indextermen (voorbeeld) Chronic Brain Damage SN: A condition characterized by long- standing brain dysfunction or damage, … [etc.] UF: Chronic Encephalopathy BT: Brain Diseases NT: Chronic Brain Injury; Cerebral Palsy; Persistent Vegetative State RT: Brain Infarction

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Stel een zoekstrategie op (1) Bepaal of je sensitief (ruim) of specifiek (begrensd) wilt zoeken Zoek eerst met gecontroleerde termen, daarna eventueel met vrije (eigen bedachte) termen combineer de zoektermen met logische (Booleaanse) en positionele operatoren maak de zoekstring niet te lang beperk op taal via het taalveld (bijv. MEDLINE: english in la) beperk op documenttype via publicatieveld: (bijv. DocOnline: RCT in form)

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Stel een zoekstrategie op (2) Zoek een bekend document op auteursnaam, jaar en een woord uit de titel Gebruik eventueel vaste zoekfilters (clinical trials, prognosis, diagnosis, etiology, practice guidelines, clinical audit, systematic reviews) Schakel bij het zoeken naar literatuur voor wetenschappelijk onderzoek een deskundige in!

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Booleaanse operatoren AND OR NOT ADJ NEAR WITH George Boole ( )

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Booleaanse operatoren AND ‘cerebral palsy’ AND ‘muscle tone’ Zoekt naar documenten die zowel ‘cerebral palsy’ als ‘muscle tone’ bevatten.

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Booleaanse operatoren OR “cerebral palsy” OR “infantile encephalopathy” Zoekt naar documenten die óf cerebral palsy en/of infantile encephalopathy bevatten.

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Booleaanse operatoren NOT (AND NOT) “cerebral palsy” NOT surgery Zoekt naar documenten die cerebral palsy bevatten, maar niet surgery.

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Booleaanse operatoren ADJ“…” cerebral ADJ palsy“cerebral palsy” Zoekt naar documenten die cerebral palsy bevatten (achter elkaar, mét spatie!) Vindt in MEDLINE dus niet de indexterm Cerebral-Palsy!

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Booleaanse operatoren NEAR cerebral NEAR palsy Zoekt naar documenten die zowel cerebral als palsy in dezelfde zin bevatten. vindt dus ook: cerebral compression […] recurrent laryngeal nerve palsy!

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Booleaanse operatoren WITH cerebral WITH palsy Zoekt naar documenten die zowel cerebral als palsy bevatten in hetzelfde veld (bijv. samenvatting of titel).

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Trunceren en maskeren Trunceren Physiother* zoekt naar: –Physiotherapy –Physiotherapeutic –Physiotherapeutische –Etc. Maskeren m?ckenzie zoekt naar: –McKenzie –MacKenzie

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken PRAKTIJKVOORBEELD

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld stappenplan PROBLEEMSTELLING Zijn er na 1994 nog nieuwe onderzoeken verschenen die het mogelijk maken een meta-analyse uit te voeren m.b.t. de effectiviteit van de fysiotherapeutische behandeling bij herpes zoster?

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld stappenplan FORMULEER EEN ZOEKVRAAG (1) deelonderwerpen: –Effectiviteit –Herpes zoster –Fysiotherapie. Suggesties voor zoektermen : termen herpes zoster: –herpes zoster, gordelroos, postherpetische neuralgie, varicella-zoster, herpetic pain, post-herpetic neuralgia, postherpetic neuralgia, zoster paresis, shingles, etc.

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld stappenplan FORMULEER EEN ZOEKVRAAG (2) termen effectiviteit: –effectonderzoek, clinical trials, RCT, meta-analyse, systematisch review, randomized clinical trial, randomised clinical trial, etc. termen interventie: –fysiotherapie, physiotherapy, physical therapy, TENS, electrotherapy, electrostimulation, pijnbestrijding, iontoforese, iontophorese etc.

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld stappenplan FORMULEER EEN ZOEKVRAAG (3) taal: –Nederlands, Engels, Duits tijdsperiode: –vanaf 1994 leeftijd: –volwassen(en), adult(s) geslacht: –man, vrouw aanvullende informatie: –patiënt

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld stappenplan BEPAAL HET DOEL Uitvoeren van een meta-analyse BEPAAL HET TYPE DOCUMENT systematisch review / meta-analyse indien niet gevonden, dan: effectonderzoek: RCT of CCT

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld stappenplan BEPAAL DE BRON(NEN) systematisch review: –The Cochrane Library (CDSR); effectonderzoek: –literatuurdatabanken: MEDLINE, PEDro, DocOnline, CINAHL, EMBASE/RPM; –Vaktijdschriften: physical therapy, physiotherapy, Australian journal of physiotherapy, etc.

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld stappenplan BEPAAL DE ZOEKTERMEN BIJ DE BRON(NEN) MEDLINE (MeSH): –herpes zoster, […] –clinical trials, meta-analysis, systematic review, randomized controlled trial CINAHL (DE): –herpes zoster, […] –clinical trials, meta-analysis, systematic review The Cochrane Library (MeSH): –herpes zoster, […] DocOnline (trefwoorden): –herpes zoster –RCT, meta-analyse, clinical trials, multicenter studie, systematische review

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld gericht zoeken MEDLINE 2000-heden zoeken met indextermen (MeSH): (“herpes-zoster"/ rehabilitation, therapy) and (explode “rehabilitation”/all subheadings) and ((explode "Clinical-Trials"/all subheadings) or ("Meta- Analysis") or (RANDOMIZED-CONTROLLED-TRIAL in pt) or (META-ANALYSIS in pt) or ((RANDOMIZED-CONTROLLED- TRIAL in pt) or (META-ANALYSIS in pt))) and (english in la or dutch in la or german in la) N.B.: door het explode commando wordt ook gezocht op de narrower terms als CCTs, multicenter studies en RCTs.

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld gericht zoeken CINAHL 2000-heden zoeken met indextermen (Descriptors): “HERPES ZOSTER”/rehabilitation, therapy /all age subheadings and (explode "CLINICAL-TRIALS"/all topical subheadings /all age subheadings or "META-ANALYSIS"/all topical subheadings/all age subheadings)

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld gericht zoeken COCHRANE LIBRARY zoeken met indextermen (MeSH): HERPES-ZOSTER:ME N.B. (1): Een asterisk * in combinatie met het :ME achtervoegsel geeft aan dat "exploded" gezocht moet worden, bijv.: HERPES-ZOSTER*:ME. N.B. (2): Er zijn in de Cochrane Library geen termen nodig voor ‘effectonderzoek’, ‘meta-analyse’ of ‘systematisch review’, omdat dit een specifiek bestand is.

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld gericht zoeken DOCONLINE zoeken met trefwoorden en vrije termen: Herpes zoster.tref. and (rct or meta-analyse or systemati* adj review)

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld gericht zoeken PEDro zoeken op vrije termen (in abstract en titel): herpes zoster enz. geen termen voor effectonderzoek nodig, alles is in principe effectonderzoek. zoeken met maskers: Method: [clinical trial] AND Subdiscipline: [no selection] AND Body part: [chest]

1 oktober 2002 Nederlands Paramedisch Instituut Systematisch literatuuronderzoek VRAGEN? … ook voor brandende vragen!