Annet H. de Lange Een leven lang gemotiveerd aan het werk?

1.Quiz: Mythen en feiten oudere werknemer 2.Waarom focus op Leeftijd? 3.Motivatie om te werken? 4.Leeftijdsgerelateerde processen: Beeldvorming en Tijdsperspectief 5.Management? Agenda

3 1 Quiz: Mythen of feiten? Wat denkt u?

Is de levensverwachting van mensen in 2050 lager of hoger dan 82? Hoger Vraag 1

In 2013: zal 30% van de beroepsbevolking 50 of ouder zijn. Waar of niet Waar? Niet waar: nu al 32%, dan 34% Vraag 2

De gemiddelde leeftijd dat vrouwen met pensioen gaan is 60 Waar of niet waar? Niet waar (59, mannen 61) Vraag 3

Oudere werknemers verzuimen meer dan jongere werknemers Waar of niet waar? Niet waar (maar wel langere duur) Vraag 4

8 2 Waarom focus op leeftijd? ›Vergrijzing Babyboomgeneratie en ontgroening arbeidsmarkt ›Recente kabinetsvoorstellen: minder mogelijkheden vervroegd met pensioen ›Pensioensgerechtigde leeftijd opgeschroefd van ›Carrière en welzijn krijgt meer aandacht, maar wij weten nog te weinig ›Leeftijd is een interessante en complexe factor!

3 Werkmotivatie? “Ergens voor gaan”  Motieven = redenen voor het  (intern) behoeften, verlangens  (extern) beloningen  Doelen, plannen en intenties  beslissingen gebaseerd op verwachtingen en overtuigingen  Vergelijking met anderen

10 Leeftijd en behoeften? ›Studie Kooij, De Lange et al. (2010): ›Meta-analyse van 58 studies: ›Veiligheid behoefte: Leeftijd ›Sociale behoefte: Leeftijd ›Zelf actualisatie behoefte: Leeftijd

Hebben ouderen Prestatiedoelen? Hebben deze doelen een effect op de werkmotivatie?

Gericht op positieve prestatie/competentie Voorkomen van negatieve prestatie/competentie De betekenis van Prestatiedoelen AvoidanceApproach 2x2 prestatie doelenmodel (Elliot, 1999)

Mastery Performance Gericht op taakgerichte of intrapersoonlijke competentie Gericht op normatieve competentie Hoe definiëren mensen competentie?

Performance-avoidance Mastery-Approach (MAp) Je eigen niveau verbeteren Mastery-Avoidance (MAv) Not onder je niveau presteren Performance-Approach (MAp) Winnen van de ander Performance-Avoidance (PAv) Niet verliezen van anderen Approach Avoidance MasteryPerformance The 2 × 2 Prestatie Doel theorie Elliot, A.J., & McGregor, H.A. (2001). A 2 x 2 achievement goal framework. Journal of Personality and Social Psychology, 80,

Theoretische Achtergrond ›Mastery approach doelen zijn gerelateerd aan positieve werk uitkomsten (Jansen & Van Yperen, 2004); ›Demografisce kenmerken mogelijk van invloed op prevalentie prestatie doelen? (Elliot, 1999); ›Maehr and Kleiber (1981): Voor ouderen is competitie minder aantrekkelijk dan voor jongeren (Meer mastery dan performance?); ›Levensfase theorie: voorkomen en veiligheid voor ouderen belangrijk. ›Elliot and McGregor (2001) MAV doel : “Elderly people who begin to focus on not performing worse than before, not stagnating, or not losing their skills, abilities or memory” (p. 502). ›Nooit onderzocht voor ouderen

Methode ›N=172 werknemers >61 jaar Gemiddelde leeftijd=68.99 (SD=3.16), 61-79; ›Referentie groep: 278 Dutch workers. Gemiddelde leeftijd was (SD = 11.59), years. Schalen: ›Prestatie doelen (Van Yperen, 2006); ›Werk engagement (Schaufeli & Bakker, 2003); ›Betekenis van werk (Mor-Barak, 1995)  sociaal, financieel, generatief, persoonlijk

Prevalentie Dominant achievement goal:Older workers >65 years Reference group 18-61years Performance-approach 24.8 %14.7 % Performance-avoidance 18.2 %19.4 % Mastery-approach 18.2 %37.5 % Mastery-avoidance 38.7 %28.4 % Total N % (χ 2 = 15.26, df = 3; p <.01), (χ 2 (df = 3) = 18.21, p <.01)

Conclusies ›Ouderen: relatief meer “mastery avoidance” doelen ›Voor werk engagement, persoonlijke en sociale betekenis van werk: ›Mastery-approach doelen meest positief en mastery- avoidance meest negatief ›Benadrukken van lange termijn doel in een werktaak kan MAP doel faciliteren

19 Operationalisatie Leeftijd? ›Effecten van leeftijd hangen samen met veel onderliggende processen ›Leeftijd is aspecifiek of container begrip ›Definities Ageing in Engels (Longman, 2003, p. 28): ›“the number of years someone has lived or something existed (How old)”, ›“one of the particular periods of someone’s life (such as old age, middle age etc.)”, ›“the state of being old”, and “a particular period of history”.

Cognitieve, psychische, lichamelijke veranderingen Chronologische Leeftijd Organisatie of prestatie Leeftijd Leefsituatie of levensfase Leeftijd Psychosociale Leeftijd Functionele Leeftijd Kalender Leeftijd Vak- Bekwaamheid Dienstervaring Privésituatie (Zelfbeeld Sociale percepties Gezondheid & Cognitief functioneren 4 Leeftijdsgerelateerde processen? (De Lange, 2006)

Veranderend tijdsperspectief Tijd tot dood Tijd tot pensioen Tijd sinds geboorte

Levensloop theorie: effecten verandering Pensioensperspectief Korte termijn Verdieping en behoud relaties Lange termijn doel groei en ontwikkeling Open Beperkt

Resultaten Psychologisch Contract Breuk

25 Effecten Beeldvorming? Het negatieve beeld rond de oudere werknemer zorgt er voor dat ouderen sneller willen stoppen met werken.

26 5 Management:Levensfasebeleid :43 P&O’ers die kampen met de vergrijzingsproblematiek moeten de mogelijkheden van flexibel werken eens goed onder de loep nemen. 50-plussers willen namelijk graag blijven werken, zij het onder bepaalde voorwaarden. Dit blijkt uit onderzoek van het maandblad Zin. Meer dan de helft van de werkende 50-plussers verwacht niet voor het 65ste levensjaar te kunnen stoppen met werken, aldde onderzoekers. Ze willen ook best langer doorwerken, als er maar mogelijkheden geboden worden om minder te werken en de werkdag vrijer in te delen. In financieel opzicht is blijven werken belangrijk, maar veel oudere werknemers vinden werk ook een goede manier om maatschappelijk relevant te blijven en een sociaal netwerk te houden. De 50-plussers hechten ook grote waarde aan hun werk. 57 procent geeft aan voldoende motivatie en uitdaging te vinden in het werk. Deze groep is dan ook nog helemaal niet bezig met stoppen. Ook vinden de oudere werknemers dat jongere collega’s open staan voor hun adviezen en ervaring.langer doorwerken Definitie Beleid dat inspeelt op veranderingen in wensen en situaties van medewerkers gedurende hun levensloop, omwille van hun duurzame inzetbaarheid

27 Meta-analyse (38studies): Kooij,…De Lange (2010) Leeftijd H1 (+) Ervaring HR praktijken Werk attitudes H2 (+) *Relatie tussen personeel en prestatie management HR praktijken en attitudes stijgt met leeftijd *Relatie tussen werknemer participatie pratijken en attitudes daalt met leeftijd *Overige HR praktijken zijn met name interessant voor werknemers van middelbare leeftijd

28 Model loopbaanlange fitheid Nauta & De Lange (2010) Soorten leeftijd Vakbe- kwaam- heid Privé- situatie (Zelf-) beeld Gezond- heid Cognitie Mede- werker Levenslang Leren Privé-leven organiseren Jong en wijs overkomen Veel bewegen & Gezond eten Hersenen trainen HR- praktijken Ontwikkel- mogelijk- heden Flexibele werktijden Diversiteit promoten & mythen bestrijden Gezond werk bieden & werk aanpassen Passende leertrajecten Leeftijdsgerelateerde veranderingen, behoeften en passende HR practice

Age does not depend upon years, but upon Temperament and Health. Some men are born old, and some never grow so. Tryon Edwards (American theologian, )

Meer info: h.de.lange/index