Noblesse oblige... Vlaamse Wijngilde Commanderij Brussel 25/09/09 Riesling Noblesse oblige... Vlaamse Wijngilde Commanderij Brussel 25/09/09

Inleiding Koning van de Elzas en onbetwistbare kwaliteitsdruif in Duitsland Hoe is het mogelijk dat lievelingsdruif van de wijnkenners, de smaakpapillen van de meeste wijndrinkers gewoonweg niet kan bekoren? *populariteit van de Chardonnay *voorliefde voor houtgelagerde wijnen Riesling heeft broertje dood aan eiken vaten Riesling moet je leren drinken Riesling geeft enkel grote wijn als je de druif alle zorgen geeft en met lage rendementen werkt

Herkomst Bepaalde wetenschappers menen riesling al te zijn tegengekomen in teksten van de Romeinse schrijver Plinius Ras is ontstaan als mutatie van een wilde druif uit het Rijnland, vitis vinifera silvestris 1998: DNA-onderzoek door Dr. Ferdinand Regner van de wijnbouwschool Klosterneuburg in Oostenrijk, toont aan dat de genetische ouders van riesling heunisch en traminer zijn. Heunisch is een oeroud Middeneuropees druivenras Traminer is eigenlijk ook een verzamelnaam, een ras dat in verscheidene hoedanigheden voorkomt, o.a. als gewürztraminer, maar ook als savagnin blanc, bekend uit de Franse Jura Traminer geldt als oerras, dat op zijn beurt ontstaan is uit een wilde druif (vitis silvestris)

Oorsprong van de naam 2 verklaringen Eerste theorie: riesling is afgeleid van het Duitse woord “Rus”, hetgeen “donker hout” betekent en zou verwijzen naar de donkere kleur van een rieslingstok. Bovendien heeft het hout van de rieslingstok diepe groeven; het Duitse woord “rissig” betekent “vol spleten, gegroefd”. Tweede theorie: meer aangenomen verklaring heeft te maken met negatieve karaktereigenschap van het druivenras riesling. Hij bloeit moeilijk in koud weer. Zou zijn afgeleid van het woord “verrieseln” = Franse term coulure

Riesling Witte druivensoort Oorsprong Duitsland Smaak- en neusimpressies kunnen in de jeugd verschillen volgens ondergrond Kleine druifjes Dikke schil Kleine compacte trossen Groen tot goud gekleurd Bruine vlekjes bij grotere rijpheid

Riesling (2) Verdraagt goed lage temperaturen Beste resultaten in koelere gebieden: trage rijping doet alle aroma’s tot zijn recht komen Verkiest een goed gedraineerde bodem met als ondergrond leisteen

Riesling: vergisten en rijpen Vergisten en rijpen in roestvrije tanks doet zijn fris en fruitig karakter behouden Kristalhelder fruit & smetteloos zuivere wijnen Meestal als monocépage Het aanbod is zeer divers: *schuimwijn *stille droge wijn *stille zoete wijn (eiswein, vendanges tardives, sélection de grains nobles...) Dit komt omdat de druif zich zo mooi leent tot verschillende vinificatietechnieken door zijn hoog zuurgehalte

Riesling en zijn aroma’s Algemene aroma’s: perziken en appel, citrusfruit, citroen, limoen, pompelmoes, ananas en passievrucht, citronella, munt, muskaat, kamperfoelie, brem, linde, acacia Rijpere Rieslings geuren naar overrijpe ananas en petroleum Jongere Rieslings: vers hooi, viooltjes, roos en wit steenfruit Nobele rotting geeft een typische geur en smaak van gedroogde abrikozen en honing, amandelen en rozijntjes

Riesling en terroir op smaak Leisteen geeft een rokerig smaakje Andere bodems zullen vooral mineraal, staal, teer, aards, bloemig of iets gekruid smaken

Gebruik Riesling is verbonden met Duitsland De trend is vooral droog De voornaamste regio’s zijn Mosel-Saar-Ruwer, Pfalz, Rheinessen en Rheingau In Frankrijk enkel in de Elzas teruggevonden Omwille van de bodemgesteldheid (kalk en klei in de Elzas tov leisteen in Duitsland) en het alcoholpercentage is de Riesling uit de Elzas zeer verschillend met deze uit Duitsland Ook Riesling in Australië, Oostenrijk (Wachau, Kamptal), Nieuw-Zeeland, Canada, Verenigde Staten (Washington State), Zuid-Afrika, Luxemburg, Noordoost Italië en Oost- Europa (vooral Hongarije)

Laatrijpend en vorstbestending Vegetatieperiode bedraagt minstens 100 dagen (hogere kwaliteiten minstens zo’n 120-130 dagen), lopend van zijn relatief wat late bloei tussen (gemiddeld) 15 en 25 juni tot in oktober en november, al naar gelang het type wijn dat de wijnboer voor ogen heeft Riesling is heel geschikt voor koelere klimaten dankzij vorstbestendigheid. Door de hardheid en rijpheid van het hout van de rieslingstok, kan deze zonder problemen stevige winter- en nachtvorst verdragen (tot - 25º Celsius). Enkel bij zéér plotselinge temperatuursdalingen, zoals tijdens de jaarwisseling van 1978/1979, toen de temperatuur plotseling zakte van +10º Celsius in de vooravond naar -20º Celsius in de nacht, is er sprake van effecten op de oogst van het volgende wijnjaar.

Gevoeligheid aan ziekten en andere oorzaken van verlies Meeldauw, valse meeldauw en zwarte vlekkenziekte kunnen behandeld worden met kopersulfaat (schimmelziektes) Roodvuur of Roter Brenner (dikwijls te laat gezien) Grijsrot Druivenbladrollers Wilde zwijnen en Reeën

Ziekten Meeldauw Valse Meeldauw

Ziekten (2) Roter Brenner Grijsrot

Ziekten (3) Druivenbladrollers Zonder woorden

Oogsten op rijpheid Voldoende graden Oechsle en alcohol Het soortelijk gewicht van suikerhoudende most is groter dan die van water Uitgaand van water als eenheid (1.000), ligt het mostgewicht van rijpe rieslingdruiven bijvoorbeeld op 1095 Men spreekt dan van een mostgewicht van 95º Oechsle De relatie van mostgewicht en potentieel alcoholgehalte is grofweg 8:1, dus het potentiële alcoholgehalte van deze wijn is 11,9%.

Oogsten op rijpheid(2) Aromatische rijpheid Schilrijpheid Pitten (niet meer bitter en kastanjebruin)

Synoniemen Rhein Riesling (Oostenrijk) Johannisberger Riesling White Riesling (Californië en Canada) Rhine Riesling (Australië) Riesling Renano (Italië) Rajnai Rizling (Hongarije) Klingelberger (Ortenau –Baden)

Geen synoniemen ! Welschriesling Riesling Italico laski Riesling Olasz Riesling Paarlriesling in Zuid-Afrika (=druif Crouchen)

Bekende kruisingen Riesling grote rol gespeeld bij het ontstaan van “nieuwe druivenrassen”, de zogenaamde Neuzüchtungen, waarbij het gekruist is met een ander druivenras Bekendste kruising met riesling als een genetische ouder, is waarschijnlijk müller-thurgau, vernoemd naar zijn kweker, Dr. Müller uit het Zwitserse kanton Thurgau Lange tijd gold sylvaner als genetische vader, maar genonderzoek eind jaren ’90 heeft aangetoond dat gutedel (chasselas) door Dr. Müller met riesling is gekruist Scheurebe (sylvaner x riesling, naar Dr. Georg Scheu, 1916) Kerner. Die laatste is een kruising uit de blauwe druif trollinger en riesling

Coteaux de Stadtbredimus 2007 Marque Nationale : wijn klaar om onmiddellijk te drinken, 100 % Luxemburgse druiven, goedgekeurd door proefcommissie Wijn van Vinsmoselle: staatscoöperatieve wijnvennootschap Kalkgrond

Rajnai Riesling Apatsagi 2006 Hongarije Afkomstig uit witte wijnstreek Pannonhalma Sinds 996 wijngaard Oudste actieve wijngaard Eigendom van Benidictijnen Prijswinnaar op wedstrijden Vulkanische ondergrond

Rajnai Riesling Apatsagi 2006 Hongarije Warme zomer Aangename lange herfst dus mooie rijpe druiven Handgeplukt Gekneusd en ontsteeld Langzame gisting op stalen tanks

Trimbach Riesling 2007 Ribeauvillé Wijn uit het “gamme classique” Zeer oud wijnhuis actief sinds 1626 Ondergrond van kalk, graniet en mergel

Trimbach Riesling Cuvée Fréderic Emile 2004 Enkel gemaakt in grote wijnjaren 2004 schitterend klimaat in september en oktober Afkomstig van topwijngaarden Geisberg en Osterberg Zuid tot Zuid-Oosten expositie Lage rendementen door oude wijnstokken van gemiddeld 40 jaar Marne-kalk en kiezels 20 jaar bewaarkracht minstens

Loimer Riesling Langenlois Steinmassl – Kamptal 2007 Eigendom van Fred Loimer “Beste wijnboer van Oostenrijk –wit” 5000 stokken/hectare tov gemiddeld 3000 = laag rendement DAC-reserve wijn 10 hectare Klei en vuursteen grond

DAC Een DAC-wijn – Districtus Austriae Controllatus – is een typische, naar smaak streng gecontroleerde profielwijn uit een bepaald herkomstgebied in Oostenrijk Start in 2003 Oorspronkelijk voor Grüner Veltliner

Loimer Riesling 2007 Ondergrond van Gneiss, vuursteen Bovengrond van bruine klei (50 cm) afgewisseld door stroken kalk bestrooid met veel kiezels Klei bij de onderkant van de wijngaard aan de rivier Kamp 250 meter hoog Manuele ogst eind oktober Rijpt in grote foeders op gisten

Georg Breuer, Riesling Terra Montosa, 2007, Duitsland Gesticht in 1880 Sinds begin 20ste eeuw in bezit van Georg Breuer (1910-1982) Bernard Breuer Ongeveer 30 hectares in Rüdesheim en Rauenthal

Georg Breuer, Riesling Terra Montosa, 2007, Duitsland Rheingau Hoge heuvels Topwijngaarden Nonnenberg & Schlossberg Oogst op optimale rijpheid Schilinweking na oogst Rijpt op houten fouders op gisten Kwarts, leem, kiezel en veel ijzeroxide

Robert Weil, Riesling, Kiedrich Gräfenberg, Spätlese, 2007, Duitsland Rheingau Ondergrond rijk aan mineralen Gesticht in 1875 door Robert Weil Prof Duits aan de Sorbonne in Parijs

Robert Weil, Riesling, Kiedrich Gräfenberg, Spätlese, 2007, Duitsland Nu vierde generatie Wilhelm Weil is nu wijnmaker 73 hectares waarvan 98% Riesling Gräfenberg 10,8 hectares Leem, Loess en kiezels tot in de ondergrond Microklimaat met veel zon en beschut tegen koude wind Geeft steeds zeer minerale wijnen

Hugel, Riesling, Riquewihr, Elzas, Frankrijk, 2004 Sélection de Grains Nobles (SGN) Wijngaarden in 12 dorpen Gesticht in 1639 Eigen wijngaarden maar kopen ook druiven voor basiswijnen van boeren onder langdurig contract

Sélection de Grains Nobles een bijzondere wijngaard met goede ligging en perfecte ondergrond oude wijnstokken perfecte rijpheid vroege ochtendnevel gevolgd door maximale zonneschijn om de ontwikkeling van "edele rotting" (botrytis cinerea) te stimuleren verschrompelde druiven worden één voor één geoogst en vervolgens met uiterste zorg gevinificeerd Chaptaliseren maar ook aanzuren verboden ongelofelijke finesse en complexiteit en een bijna oneindige levensduur

Hugel, Riesling, Riquewihr, Elzas, Frankrijk, 2004 Gebruiken nog meststoffen Veel wijnstokken ouder dan 60 jaar Enkel gemaakt in topjaren Rijpt 2 jaar in eigen kelders mergel-, klei-, zandsteen- en gipshoudende grond