Antibioticacampagnes en Achtergrond België heeft gemiddeld een groter antibioticagebruik dan de andere landen van de EU ( Cars et al., Lancet 357:1851, 2001); De consumptie van antibiotica blijft constant hoog vanaf 1996 tot eind 1999 (gegevens van het Belgisch Instituut voor Farmaco- epidemiologie) Belgium Year Outpatient Antibiotic Sales (DDD/1,000 inh./day) EU-range

Antibioticacampagnes en Campagne Drie opeenvolgende landelijke multimedia campagnes gedurende drie maanden, tijdens de winterperiode (november –januari) –Editoriaal in een vaktijdschrift voor artsen en apothekers (Folia Pharmacotherapeutica) –Brief voor artsen en apothekers –Brochures en folders voor de bevolking –Spots op radio en televisie in prime time (30 sec) –Persconferenties –WEB sites (nederlands, frans, duits): Budget : €/jaar

Antibioticacampagnes en Het doel van de campagnes was de sensibilisering van ganse bevolking want … Meer dan 70 % van de omzet van antibiotica voor algemeen gebruik wordt gerealiseerd in de ambulante, eerstelijnsgeneeskunde Wijdverbreid antibioticagebruik is de oorzaak van de selectie van kiemen die resistent zijn aan de courante antibiotica Meestal worden deze antibiotica voorgeschreven voor banale infecties die niet door bacteriën worden veroorzaakt en die spontaan genezen –Faryngitis, bronchitis, grippale syndromen, acute sinusitis Artsen schrijven vaak antibiotica voor op expliciete vraag van de patiënt Vicieuze cirkel …

Antibioticacampagnes en Resultaten van de proefcampagne Onvoldoende kennis en informatie van het publiek over –Nut van antibiotica –Indicaties voor antibiotherapie Patiënten denken vaak dat banale infecties sneller genezen door inname van antibiotica Groot vertrouwen in artsen en apothekers De druk van patiënten om een voorschrift voor antibiotica te bekomen mag niet overschat worden

Antibioticacampagnes en Doel van de sensibiliseringcampagnes Informatie geven aan het publiek over het natuurlijk verloop van infecties die spontaan genezen, zoals acute infecties van de luchtwegen en middenooronsteking Uitleg geven over de vitale indicaties voor antibioticatherapie (ernstige infecties zoals longonsteking, hersenvliesonsteking, …) Wijzen op de belangrijke risico’s van onterecht gebruik van antibiotica, zoals het ontstaan van infecties door resistente kiemen die moeilijker of niet meer te behandelen zijn met antibiotica De patiënt mondiger maken in het overleg met zijn arts en apotheker over het nut van een voorschrift voor een antibioticum Minder vaak … en beter!

Antibioticacampagnes en Het team achter de campagne Media 2 communicatiespecialisten van Volksgezonheidsproblematieken Universitaire specialisten 2 microbiologen 1 farmacoloog 1 huisarts 1 anthropoloog Administraties Federaal: een vertegenwoordiger van de Ministerie Sociale Zaken en Volksgezondheid Gemeenschappen: twee vertegenwoordigers Contacten met de wetenschappelijke verenigingen Klinische microbiologie en infectiologie Pediatrie Pneumologie Neus-, keel, oor Huisartsen

Antibioticacampagnes en Pre-informatiecampagne voor de gezondheidsberoepen Editoriaal over antibioticagebruik en –resistentie in de ‘Folia Pharmacotherapeutica’ (landelijk verdeeld aan alle artsen en apothekers) ‘Ad hoc’ werkgroep en twee pre-campagne bijeenkomsten met informatie voor de vertegenwoordigers van de artsen Distributie van een informatiepakket bij alle huisartsen, specialisten betrokken bij de behandeling van respiratoire infecties en alle publieke officina’s met: –een brief met toelichting over de campagne en de betekenis ervan voor de algemene volksgezondheid –20 brochures en een affiche voor wachtzaal of officina

Antibioticacampagnes en Lancering van de campagne Brief voor artsen en apothekers Brochures en folders TV- en radiospot website

Antibioticacampagnes en Evaluatie na de campagnes Objectieve beoordeling van –De bewustwording van de bevolking (na 1ste campagne alleen); –Evaluatie van de huisartsen (beide campagnes); –Impact op het antibioticavoorschrift (beide campagnes).

Antibioticacampagnes en Bewustwording van het publiek (1 van 3) Methode interviews (1.015 personen, representatief staal) 4 tot 10 weken na het staken van de campagne Belangrijkste resultaten Ik herinner me de campagne 79 % 17 % 14 % TV Krant Radio 38 % 25 % 22 % 12 % we gebruiken te veel AB gebruik AB enkel als nodig je voelt je slecht als je er teveel slikt bacteriën worden resistent Ik herinner me dat de belangrijkste boodschap was ….

Antibioticacampagnes en Wat verwacht men van een antibioticakuur? (in vergelijking met onderzoek voor de campagne) Vraag je naar een antibioticavoorschrift bij …: 74 % 63 % bronchitis S 49 % 30 % griep S 32 % 18 % keelonsteking S 28 % 25 % koorts ns pre-campagne post-campagne S = p < 0.05 Bewustwording van het publiek na de eerste campagne (2 van 3)

Antibioticacampagnes en Bewustwording van het publiek na de eerste campagne (3 van 3) Invloed op het individueel gebruik van antibiotica (in vergelijking met onderzoek voor de campagne) Bent u het eens om, in overleg met uw huisarts, minder antibiotica te gebruiken? S 64 % 75 % Ja 13 % 25 % Om resistentie te voorkomen Waarom? 20 % 26 % Om overconsumptie te voorkomen pre-campagne post-campagne S = p < 0.05

Antibioticacampagnes en Appreciatie door de huisartsen (1 van 6) Methode Telefonische enquête (400 huisartsen, geografisch representatief) 3 maanden na het einde van elke campagne 65 % 43 % 38 % 22 % 8 % 6 % media folders brief affiches vaktijdschriften patiënten Impact: 100% van de HA herinneren zich de eerste campagne door … … maar enkel 73% merkte de tweede campagne op

Antibioticacampagnes en Appreciatie door de huisartsen (2) Hoe beoordelen de huisartsen de campagnes? 73 % Nuttig voor een betere praktijk 64 % Nuttig voor de patiënt 77 % 51 % Artsen voelen zich betrokken 71 % 32 % Enkel bedoeld voor besparingen in het ZIV 29 % legende 1ste campagne 2de campagne * Open vragen

Antibioticacampagnes en Appreciatie van de huisartsen (3) Dringend minder AB gebruiken Artsen moeten minder AB voorschrijven Bacteriën worden resistent 39 % 36 % 12 % Wat onthouden de HA van de twee campagnes? 81 % 34 % 8 % legende 1ste campagne 2de campagne * Open vragen

Antibioticacampagnes en Appreciatie van de huisartsen (4) Verandering van de attitude van de huisarts in dagelijkse praktijk? 32 % Effectief minder voorschriften voor AB 63 % 33 % Ja … 38 % Welke verandering? legende 1ste campagne 2de campagne

Antibioticacampagnes en Impact op de antibioticaverkoop voor ambulant gebruik (1) Eerste methode - descriptief Data over AB verkoop in de officina (DDD; klasse ATC J01) vanaf tot Vergelijking met dezelfde periode van (1ste ) and (2de campagne) * data from a population of 8,950,476 to 9,107,039 insured persons; exhaustivity: 76.7 to 77.5 % Resultaten Na 1ste campagne Na 2de campagne % % Tweede methode: Auto Regressive Integrated Moving Average model (ARIMA) Er wordt een verband gelegd tussen de gegevens van ABverbruik en de seizoensgebonden variatie in de incidentie van acute respiratoire infecties (ARI) en aan- of afwezigheid van een campagne

Antibioticacampagnes en AB verbruik in relatie met de campagne gedurende de 4 maanden na de start Impact op de antibioticaverkoop voor ambulant gebruik (2) Variation of DDD* delivered (%) beyond model predictions % % campagne campagne Δ antibioticagebruik na de twee campagnes : % p = Significant effect : in December : % Significant effect : in February : % Resultaten : * DDD = Daily Delivered Dose

Antibioticacampagnes en Impact op de antibioticaverkoop voor ambulant gebruik (3) De 1ste campagne had een onmiddellijke en hoog significante daling van de AB verkoop voor gevolg, die overigens niet kon verklaard worden door een lagere incidentie van ARI in Dit effect was van kort duur (1 maand) De 2de campagne had een minder uitgesproken effect, dat pas werd vastgesteld 2 maanden na de lancering van De twee campagnes zorgden vor een daling van 5% van de verkoop van antibiotica in België tijdens het winterseizoen (dec – maart); ook wanneer men rekening houdt met de jaarlijks variatie van de incidentie van ARI blijft dit sterk significant.

Antibioticacampagnes en Conclusies De twee campagnes –Verhoogden de bewustwording van het publiek, onder andere in verband met het probleem van de antibioticaresistentie, en verminderden de vraag naar het voorschrijven van AB –Werden gunstig beoordeeld door de huisartsen en hebben geleid tot een vermindering van het voorschrijven van AB prescription –Verminderden significant de verkoop van AB Herhaling van de campagnes is nuttig om de bewustwording van publiek en artsen te verbeteren De tweede campagne had een minder uitgesproken reductie van antibiotica voor gevolg Merkwaardig genoeg heeft men (noch publiek, noch huisartsen) de campagne niet in eerste instantie beleefd om aan het resistentieprobleem iets te doen