Betty T.M. van Waesberghe Pjotr Timmerman 04/04/2017 Ecoteam Pabo Arnhem Betty T.M. van Waesberghe Pjotr Timmerman

Behandel de aarde met zorg Je hebt haar niet van je ouders gekregen 04/04/2017 Behandel de aarde met zorg Je hebt haar niet van je ouders gekregen Je hebt haar te leen van je kinderen Amerikaans-Indiaans gezegde

januari 2001 - heden Start in januari 2001: Aanleiding: 04/04/2017 januari 2001 - heden Start in januari 2001: Aanleiding: Global Action Plan Nederland (ondersteuning) Actie studenten: Kantine Leefbaar Resultaat: HAN-energie-Award 2001 December 2002: Handvest Duurzaamheid HBO getekend

Wij verbruiken nu ± 1,3 aardes … 04/04/2017 Wij verbruiken nu ± 1,3 aardes …

Succesfactoren bij de start 04/04/2017 Succesfactoren bij de start Ondersteuning van het team (GAP); Samenstelling van het team divers (nu): docenten 6x (Peda, Levo, Bew., Taal, ICT, OJW à 30 uur) studenten 4x ondersteuners 5x management 1x Kleinschalig beginnen Alle successen vieren Visie en missie formuleren

Onze invloed werkt door tot (ver) na 2100 04/04/2017 Onze invloed werkt door tot (ver) na 2100

04/04/2017 Visie en missie Visie: Wij, Pabo Arnhem, laten de wereld er steeds een stukje mooier uitzien. Dat doen we door samen te letten op plezier en kwaliteit van werken en studeren. Ons doel is de kinderen op de basisschool te leren van de aarde te houden en goed voor haar te zorgen. Missie: Onze Pabo schoon, gezellig en duurzaam.

90% van de werkelijkheid is onzichtbaar … 04/04/2017 90% van de werkelijkheid is onzichtbaar …

Doelen formuleren Na een opstartperiode van 1 à 2 jaar: keurmerk DHO 04/04/2017 Doelen formuleren Na een opstartperiode van 1 à 2 jaar: keurmerk DHO AISHE: nulmeting (resulteerde in keurmerk met 2 ** januari 2004)

voor de toekomstige generaties … 04/04/2017 voor de toekomstige generaties …

Activiteiten na eerste audit 04/04/2017 Activiteiten na eerste audit enkele voorbeelden: IBP en SPP gescreend op duurzaamheid studiedagen duurzaamheid voor hele personeel overleg landelijk netwerk DHO formuleren leerlijn duurzaamheid in curriculum duurzaamheid in ZER koffiebekers dubbelzijdig printen overleg catering duurzaamheid in R&O

… vertrouwen dat het goed komt … 04/04/2017 … vertrouwen dat het goed komt …

De 5 fasen van AISHE Activiteiten georiënteerd Proces georiënteerd 04/04/2017 De 5 fasen van AISHE Activiteiten georiënteerd Proces georiënteerd Systeem georiënteerd Keten georiënteerd (Maatschappij georiënteerd)

Resultaten na de tweede audit 04/04/2017 Resultaten na de tweede audit Speerpunten:  1.3 Communicatie 3.1 Profiel van de afgestudeerde  4.1 Curriculum 5.2 Waardering door studenten 5.4 Waardering door de maatschappij

Stand van zaken 2009 1. communicatie: meer PR (in gebouw) 04/04/2017 Stand van zaken 2009 Op naar de derde ster: 5 prioriteiten oppakken 1. communicatie: meer PR (in gebouw) 2. curriculum: competenties en duurzaamheid 3. curriculum; opbouw door de jaren heen (minors/stageboeken) 4. studenten meer betrekken 5. afstemming met veld Daarnaast: duurzame catering (biologisch, fair trade, local produce …) filmcyclus nieuwe naam (eco verwijst teveel naar groene duurz.h.)

… kwestie van lange adem … 04/04/2017 … kwestie van lange adem …

Duurzaamheid in het curriculum 04/04/2017 Duurzaamheid in het curriculum Duurzaamheid in het huidige curriculum van Pabo Arhem  Jaar 1: (1) Introductie: voorstellen Ecoteam, toelichten duurzaamheid op Pabo Arnhem; statiegeldbekers Ecoteam; In ontwikkeling Intro-kamp Landgoed Welna; (2) Sociale duurzaamheid: omgangsregels en (groene) gedragsregels. Semester 1, beroepstaak schoolorganisatie. (3) PWC: ‘Goed voorbeeld, doet goed volgen’ - De leraar als rolmodel. Idealen uitstralen. Semester 1 en 2, WAB - Feitelijk alle leerjaren -  Jaar 2: (4) Techniekweek – duurzame technische oplossingen (Bevo-OJW (W&T). Semester 1, beroepstaak ontwerpen. (5) Pilot 07- 08(R2f) bij beroepstaak Lesgeven 2 (voorheen Tijd & Ruimte/De Tijdmachine): i.s.m. iEARN, uitwisseling via WWW met een basisschoolklas in het buitenland van hun leerarrangement (ICT, Bevo, Engels, OJW). Semester 1, beroepstaak lesgeven 2. (6) Filosoferen Met Kinderen (FMK - Levo) - “Aarde en wormen, waarden en normen” – VWN -. Semester 1, beroepstaak begeleiden. (7) De Virtuele school, (schoolgids, schoolgebouw, schoolplein, onderwijsconcept, afspraken duurzaamheid) – Peda (zie ook ‘Ecologische Pedagogiek’). Semester 2, beroepstaak schoolorganisatie. (8) Het Groene Schoolplein – ontwerpen uitdagende buitenruimte (ontwikkelingsmogelijkheden, welbevinden, uitstraling) – Bevo, OJW. Semester 2, beroepstaak ontwerpen. (+) IT/Europees burgerschap (OJW/SW). Eind semester 2.  Jaar 3: (9) Arm-Rijk en Mondialisering (OJW-SW). Semester 1. (10) Duurzaamheid op de basisschool – schrijven beleidsplan basisschool (OJW-NO). Semester 1. (11) Ondersteuning qua duurzaamheid/energiebeheer van basisscholen vanuit de minor ‘Onderwijskundig Leiderschap’ of vanuit Scriptie Lio-stage. (12) Veldstudieweek Orvelte/Texel. In ontwikkeling ‘West Nederland’. (13) Aspecten bij minoren* (1. Special Needs, 2. Vernieuwingsonderwijs, 3. De jeugd van tegenwoordig, 4. Kunst en cultuur, 5. VMBO, 6. De Brede School, 7. Leren voor het leven, 8. Internationale minor en 9. Vrije minor**). * Korte (4 weken) buitenlandse stage in ontwikkeling voor binnen minoren – voor zoveel mogelijk studenten. **Lange buitenlandse stage (3 maanden), gecombineerd een aantal korte, of één lange, blijft ‘strongly recommended’ in de internationale of een vrije minor.  Jaar 4: (14) Mogelijkheden bij vakspecialisaties (Jk/Ok).

High lights uit het leerplan: 04/04/2017 High lights uit het leerplan: Landgoed Welna-kamp 1e jr (in ontwikkeling voor 2010); Techniekweek (W&T) -2e jr; iEARN - Leerarrangement hier & daar - Ontwerpen Ideale Duurzame School - 2e jr; Ontwerpen Groen Schoolplein - 2e jr; Arm-Rijk en Modialisering – 3e jr; Beleidsplan Duurzame Basisschool – 3e jr; Veldstudieweek Orvelte/Texel 3e jr  ‘West Nederland’ (in ontwikkeling voor 2010); Internationale stagecomponent (4 wkn) binnen minoren;

buigen voor schoonheid … 04/04/2017 buigen voor schoonheid …

Waar willen we de komende jaar - 2009 - mee aan de slag? 04/04/2017 Waar willen we de komende jaar - 2009 - mee aan de slag?   Duurzame catering; Wilbert, Jan K., Pjotr, Berma, Kees Energiebesparing pc’s/monitoren: ludieke ‘uit-acties’; Wim, Peter vd M. Binnenklimaat Pabo-gebouw: CO2 en stof; Agnes Curriculum duurzaamheid: CG-groep; voorbeeld Landgoed-Welna-kamp; ondersteunen innovaties duurzaamheid in curriculum: Gerbert, Wiesje, Wilbert Leuke dingen voor studenten organiseren i.h.k.v. duurzaamheid; Wilbert, Liselotte, Agnes, Jan, Pj. Aanvulling Eco-team met eerste/tweede -jaars; Liselotte, Pjotr Filmcyclus in de mediatheek; Huib, Pjotr Duurzaamheid HAN-Servicebedrijf en welbevinden personeel; Betty, Pjotr Afstemmen via VRG, relaties veld en duurzaamheid; Wim, Betty Fietsenstallingen; Jan, Peter G. Uitwerken PR met o.a. prikbord naast de trap en op website!; Pjotr, Peter G. Zoeken andere naam dan Eco voor ‘team’ via prijsvraag Berichten; Pjotr Wat nog te doen voor onze 3e ster; Dick, Pjotr Aanpassen ‘Kompas’ Pabo Arnhem; Agnes, Pjotr Eco-font als vast lettertype voor de Pabo + econo-stand printers invoeren; Wilbert, Peter G.

Warme Truiendag 13 februari 2009 04/04/2017 Warme Truiendag 13 februari 2009

04/04/2017 … in evenwicht met alles …

Vragen ??? pjotr.timmerman@han.nl

Foto’s van dieren en mensen: © Gregory Colbert Zie: 04/04/2017 Foto’s van dieren en mensen: © Gregory Colbert Zie: http://www.ashesandsnow.org/ http://www.youtube.com/watch?v=gSX444hQ5Vo