Mogelijkheden met beperkingen Hans Leutscher NebasNsg en Toine van de Wert NISB

Hoe kan samenwerking tussen zorg, sport en beweegaanbieders in een gemeente leiden tot een succesvolle actieve leefstijlaanpak voor mensen met beperkingen en chronische aandoeningen? Inhoud infoshop: 1. Waar hebben we het over 2. Ketenbenadering 3. Interventies 4. Werkvorm

Epidemiologische kengetallen 1,5 – 2,5 miljoen mensen met een chronische aandoening in Nederland 4,5 miljoen chronische aandoeningen (co-morbiteit) verwachte toename aantal chronische aandoeningen in de komende 20 jaar met 25 – 55 %

Epidemiologische kengetallen op basis van zorgregistratie Aantal Toename Verlies QOL Artrose ca. 650.000 + 25% x Coronaire hartziekten ca. 560.000 + 25% x Astma ca. 450.000 jeugd Diabetes mellitus ca. 414.000 + 25% COPD ca. 298.000 + 25% x Kanker ca. 263.000 + 25%

Nederlandse Norm Gezond Bewegen Jeugd (tot 18 jaar): dagelijks 1 uur matig intensief bewegen. Volwassenen (18 - 55 jaar): 1/2 uur matig intensief bewegen op minstens 5, maar liefst alle dagen van de week. Ouderen (55+): 1/2 uur matig intensief bewegen op minstens 5, maar liefst alle dagen van de week. Niet-actieven met of zonder beperkingen elke extra hoeveelheid lichaamsbeweging is meegenomen.

Bewegingsgedrag van mensen met chronische aandoeningen Mensen met chronische aandoeningen zijn in alle leeftijdsgroepen lichamelijk minder actief dan leeftijdsgenoten in de algemene bevolking op basis van de NNGB

Percentage personen dat voldoet aan de NNGB uitgesplitst naar chronische aandoeningen, leeftijd en geslacht (PPCZ, 1999; Chorus &Hopman-Rock, 2003) Chronische aandoening Mannen 18-64 Vrouwen 18-64 Mannen 65+ Vrouwen 65+ Spijsverteringsaandoening 54 43 62 64 Hart- en vaatziekten 60 39 40 30 Artrose 45 39 38 31 Overige aandoeningen 45 31 48 28 Bewegingsletsel Neurologische aandoeningen 50 32 59 33 Kanker 37 61 60 22 Diabetes mellitus 51 49 61 24 Astma/COPD 38 44 38 22 Overige chronische zieken 46 45 41 29 Totaal groep chronische Aandoeningen 46 42 45 28 Referentie Alg. bevolking 52 55 68 46

Gezonde leefstijl Verantwoord bewegen heeft positieve effecten op de gezondheid met nog meer belang voor mensen met een lichamelijke beperking of een chronische aandoening Lichamelijk functioneren Psychologisch functioneren Sociaal functioneren BEWEGEN IS PLEZIER!

Chronische aandoening. Primair preventief effect Chronische aandoening Primair preventief effect tertiair preventief effect Artrose - ++ CVA ++ ++ CARA/COPD - ++ Coronaire hartziekten +++ +++ Diabetes mellitus type 2 +++ +++ Fibromyalgie - + Kanker ++ ++ Mutiple sclerose - + Ziekte van Parkinson - + Reumatische artritis - ++ Rugklachten + + Hypertensie ++ ++ Overgewicht +++ +++

Mensen met een chronische aandoening en de NNGB 60% van de Nederlanders is normactief 8% is inactief Bron: Quickscan TNO PG www.sportiefbewegen.nl

De meest relevante factoren en determinanten die van invloed zijn op bewegingsstimulering 1. Ziektespecifieke determinanten, zoals: het hebben van een of meerdere chronische aandoeningen, het langzaam verslechteren van de gezondheidstoestand, pijn, (zichtbare) lichamelijke beperkingen, beperkingen in het sociaal en mentaal functioneren, vermoeidheid, onder controle van een arts en het zelf controle uit kunnen oefenen op de gezondheid. 2. Persoonskenmerken, zoals: verwachte positieve effecten (mobiliteit en fitheid), stage of change (ASE), motivatie, ervaren motorische beperking en financiële draagkracht.

De meest relevante factoren en determinanten die van invloed zijn op bewegingsstimulering 3. Beweeggedrag, zoals: sport(ief beweeg)verleden en plezierige herinneringen, al sportief actief, maar nog niet normactief, ervaren moeite, intensiteit en de eigen controle over de sport- en beweegactiviteit. 4. Sociale factoren, zoals: steun van familie, vrienden en professionele steun en advies van (para-) medische professionals. 5. Fysieke omgevingsfactoren, zoals: toegankelijkheid van faciliteiten beschikbaarheid van materialen en faciliteiten bereikbaarheid van faciliteiten (o.a. vervoer)

Mensen met een chronische aandoening Categorieën: 1. Geen last van de aandoening 2. Tijdelijk last van de aandoening 3. Beperkingen door de aandoening Niet de beperkingen, maar de mogelijkheden staan centraal!

Stroomdiagram diabetes Iemand met diabetes Verwijzer bv. Huisarts/medisch specialist (bv. internist), diëtist, diabetesverpleegkundige, etc. Intermediairen Werkgroep Sport en Bewegen, KNGF, Sportorganisaties, NebasNsg, NISB, etc 2e lijn beweeg-programma Beweeg groepen bij de fysioth. Sport- en Bew. groep Aange-paste sport GALM SCALA Reguliere sport- vereniging Fitness- centrum Ongeorganiseerde beweeg- activiteiten Maximale begeleiding Minimale zelfstandigheid Minimale begeleiding Maximale zelfstandigheid

Stroomdiagram Reuma, artrose, Bechterew, etc Verwijzer Deskundig therapeutisch advies door reumatoloog en/of fysiotherapeut/ oefentherapeut Adviseur regionale mogelijkheden van (aangepast) sporten NebasNsg Individuele therapie Langdurig Kortdurend (ter voorbereiding op groep) Begeleid door fysio/oefentherapeut met expertise op gebied van reuma Groepsoefen- therapie Voor mensen met RA, Bechterew en inflammatoire aandoeningen Georganiseerd i.s.m.patiëntenver. Begeleid door fysio/oefenther. met expertise op gebied van reuma. Begeleid bewegen Groepen georganiseerd i.s.m. patiëntenverenigingen trainingscentra voor begeleid bewegen/ aangepast sporten. Begeleid door bewegingsdeskun- digen met kennis van reuma. Zelfstandig sporten Geen begeleiding

ZORGmethode Samenwerking Zorginstelling ziekenhuis verpleeghuis Patiëntenvereniging Gemeente NebasNsg Derden

ZORGmethode Hoofddoel: Het (opnieuw) plezier gaan beleven aan het bewegen en aan het sportief bezig zijn. Accent -plezier -bewegen met elkaar - niet geïsoleerd voelen - grenzen verleggen - lekker moe worden - veel lachen

ZORGmethode 27 projecten 23 projecten i.s.m. patiëntenorganisaties 17 projecten in samenwerking met gemeenten 12 revalidatiecentra 8 ziekenhuizen 4 integrale kankercentra 3 verpleeghuizen

ZORGmethode Sterke punten de vraaggerichte aanpak de samenwerking tussen zorg, sport en gemeente handboek met digitale hulpmiddelen en examples of good-practice kwaliteit van de begeleiding

Bewegen op recept

Cliënt met een chronische aandoening - bewegingsachterstand - fysieke beperkingen Gezondheidscentrum Venserpolder - intake - beweegrecept Leefstijladvies Zorg Fysiotherapie Regulier sport- en beweegaanbod

Aandachtspunten leefstijl- c.q. beweegadvies de specifieke aandoening; het doel, therapeutisch of preventief; persoonlijke beweegdoelen; persoonlijke beweegvoorkeuren; het soort activiteiten; fase van gedragsverandering; intensiteit; frequentie; duur; contra-indicaties voor bewegen; te verwachten (trainings)effecten; de vereiste (verwijs)gegevens; de vereiste begeleiding (de vereiste deskundigheid en omvang van de begeleiding); gebruik van specifieke intake; evaluatie, is het doel bereikt (tussen-evaluatie en eindevaluatie); (controle op) compliance en coaching daarop; de vereiste faciliteiten (ruimte, inrichting, apparatuur); de vereiste veiligheidsvoorzieningen; de implementatie in (multidisciplinaire) richtlijnen.

Een succesvolle actieve leefstijlaanpak door aanbieders zorg, sport en bewegen kenmerkt zich door: 1. Samenwerking in de gehele keten! (zwakste schakel uitstroom zorg naar beweegaanbod) 2. Community- en settinggerichte aanpak 3. Actieve leefstijl 4. Coaching en begeleiding op maat 5. Participatie doelgroep 6. Beïnvloeding sociale (en fysieke) omgeving 7. Beweegaanbod passend bij de behoefte en mogelijkheden van de doelgroep 8. Structurele inbedding (implementatie) Meer info: www.sportiefbewegen.nl

Werkvorm 1. Breng in kaart wie wat doet op het gebied van het geven van een beweegadvies in je gemeente. 2. Welke professionals en organisaties zijn daarbij betrokken? 3. Wie doet wat? 4. Hoe efficiënt/effectief worden deze taken uitgevoerd? 5. Conclusies.