Vezels in de diabetesvoeding Constipatie Casteele Maria Maart 2007

INHOUD: Vezels in de voeding Wat zijn vezels Werking vezels Hoeveel vezels nodig Soorten vezels Vezels in de diabetesvoeding Situering van de vezels in de voedingsdriehoek

Wat zijn voedingsvezels Is een verzamelnaam van een aantal stoffen die worden aangetroffen in de celwanden van planten. Ze geven de plant stevigheid en vorm. Door inname van deze plantaardige producten komen de vezels in onze darmen terecht Deze vezels worden niet verteerd Belangrijke functie voor de darmen: ze verbeteren de stoelgang

2. Werking van de vezels positieve werking op de stoelgang Stimuleren de darmbeweging vezels zorgen voor méér en soepeler massa Gemakkelijker passage van de ontlasting in de darm Beschermen tegen dikke darmkanker

3. Hoeveel vezels per dag Kinderen Vanaf 2 jaar heeft men vezels nodig Onder de 10 jaar : leeftijd + 5 Boven de 10 jaar : leeftijd + 10 Volwassenen: 20 g / 1000 kcal 40 g/ 2000 kcal

4. Soorten vezels Oplosbare vezels: vooral pectines in groenten, fruit, peulvruchten. Ze nemen water op via gelvorming. Er is ook meer ontlasting als gevolg van de bacteriële groei Onoplosbare vezels: houden water vast als een spons => het volume vergroot en de consistentie verzacht = > toegenomen darminhoud => peristaltiek wordt bevorderd : volkoren-graanproducten Beide soorten innemen

Soort voedingsvezel bron Lignine Tarwe, groenten Cellulose Zemelen,tarwemeel,erwten, bonen, kool, appelen,wortelsoorten Hemicellulose Graanproducten, zemelen, groenten Pectine Appelen,citrusvruchten Gommen Slijmstoffen,alga-polysacchariden Bonen, peulen, haver, gerst, gom, ispaghula, alginaten; zeewier, algen, carragenen, agar Onverteerbaar zetmeel: RS1, RS2, RS3 Linzen, bonen, bananen, muesli, pasta, aardappelen, brood Fructo-oligo-saccahariden, Galacto-oligo-saccariden Prei, uien, sojabonen

5. Werking van de vezels specifiek voor diabetespatiënten De vezels verpakken de suiker , zodat de suiker trager opgenomen wordt door de darm => tragere stijging van de suiker in het bloed Vezels zijn Kh maar worden niet verteerd=> geen glycemiestijging Vezelrijke voeding is meestal vetarm => weinig vetopname Vezels omhullen de cholesterol in de darm=> cholesterol wordt meegevoerd met de stoelgang=> minder opname van cholesterol => preventie hart- en vaatziekten

6. Situering van vezels in de actieve voedingsdriehoek

1. Beweging Heel belangrijk voor de peristatiek: de snelheid waarmee de faeces zich voortbeweegt in de darm Volwassenen : minstens 30 ‘ per dag: fietsen, stevig doorstappen, zwemmen, dansen, met de bal spelen, op hometrainer, trappen lopen, wandelen, boodschappen te voet doen, …

2. Water Onmisbaar Normale omstandigheden: 1.5 l extra water per dag Meer drinken bij: zware inspanning, zweten, diarree, zich bevinden in warme lokalen… Water zorgt voor een zachte stoelgang. Bij te weinig water wordt water uit de stoelgang onttrokken => harde faeces Water, koffie, thee, groentesoep, bouillon

3.Graanproducten en aardappelen Aardappelen en aardappelbereidingen (3 tot 5 aardappelen) Volkorenpasta’s, 6-granenpasta’s, havermout Volkorenrijst, zilvervliesrijst (ook gewone rijst bevat een hoeveelheid onverteerbare Kh) Bruin brood en volkorenbrood(5 tot 12 sn brood) Bruine pistolets, bruin stokbrood Volkorencraquotten, crackers Volkorenbeschuiten, volkorenrijstwafels Ontbijtgranen met vezels, muesli

4. Fruit Alle fruit bevat veel vezels Vooral enkelvoudige suikers: dus snelle suiker De vezels bestaan uit onverteerbare Kh en belemmeren de snelle opname van de suiker Liefst vers fruit; in mindere mate fruit uit blik op eigen sap, (gedroogde geweekte subtropische vruchten, dadels en vijgen bevatten veel suiker) Eet de vrucht volledig op Fruitsap Fruitsap met suiker is uit de boze Fruitsap waar geen suiker aan toegevoegd is bevat veel snelle suikers: te mijden Fruitsap met pulp: hier wordt de suiker iets minder snel opgenomen door aanwezigheid van vezels

Tips om het gebruik van fruit te verhogen Probeer elke dag 2 tot 3 stuks fruit te eten, volgens schema en soort insuline Geef de voorkeur aan vers fruit. Het aanbod is groot en gevarieerd Kiezen voor seizoensfruit is niet alleen goedkoper,het zorgt ook automatisch voor een gezonde variatie in het eetpatroon Voorzie altijd een schaal met vers fruit in huis. Geef ze een vaste plaats, bvb. op de eettafel. Ter afwisseling kan je zorgen voor een afgesloten schaal met verse fruitsla in de koelkast voor tussendoor. In handige vershoudpotjes kan je een portie meenemen naar het werk.

Fruit is handig als een tussendoortje maar kan ook als dessert en als beleg. Heerlijk is een boterham met verse aardbeien, stukjes appel, peer of banaan Was fruit vóór het gebruik. Spoel bij voorkeur af onder stromend water. Zo beperk je het verlies aan vitaminen en mineralen In het algemeen bevat fruit weinig calorieën. Wie de honger stilt met een stuk fruit i.p.v. een vette/zoete snack krijgt voor het zelfde volume minder calorieën, minder vet en suiker, maar beduidend meer vezels, vitaminen en mineralen naar binnen.

4. Groenten Bevatten veel vezels, mineralen en vitaminen Afwisseling is belangrijk 300 gr groenten per dag: soep, rauwkost en gekookte groenten, groentensap warme maaltijd : ruime portie Broodmaaltijd: 100 gr rauwkost Ontbijt of tussendoortje kan best een groentetintje krijgen Vers, diepvries(niet bereid), uit blik, seizoensgroenten

Tips om verbruik van groenten te verhogen Heeft u zin in iets tussendoor? Drink een lekker groentesapje of een kommetje groentesoep : alle soorten groenten lenen zich tot het maken van soep Combineer uw pasta’s met broccoli, wortel, prei of andere gestoomde groenten Bereid uw tomatensaus met fijngesneden groenten: heerlijk bij vlees, vis of gevogelte(vb champignons, ui,…) Geef met wat groenten extra dimensie aan uw broodje: gegrilde courgettes of aubergines, geraspte wortel, tomaten, avocado, veldsla, … Knaagt de zin om tussendoor te snoepen? Neem dan een alternatief: radijsjes, wortelen, komkommer, kerstomaatjes, augurken of uitjes op azijn, …

5.Melk- en melkproducten Bevatten geen vezels Veel eiwitten Heel veel Calcium => gaat botontkalking tegen

5. Eiwitrijke producten Bevatten geen vezels Bevatten vezels Vlees en vleeswaren Vis, schelp- en schaaldieren Eieren Gevogelte Bevatten vezels Quorn : 4gr/100 gr Tempeh(10gr), Tofu( 5,1gr), Seitan (1gr) Peulvruchten Noten (6-10gr)

6. Vetstoffen 7. Restgroep Bevatten geen vezels Meestal weinig of geen vezels, tenzij er fruit of vezels in verwerkt zijn

CONSTIPATIE

INHOUD: Constipatie Definitie Oorzaken Raadgevingen Vezeltest Besluit

Definitie van constipatie Minder dan 3 maal per week defaecatie Een veranderde consistentie : de ontlasting bestaat voor slechts 40 tot 60% uit water i.p.v. 75 tot 80 % Een verminderd ontlastingsgewicht: 30 gram per dag of minder; normaal 100 tot 150 gram De passagetijd is groter

2. Oorzaken obstipatie Bepaalde levensstijl Niet ontbijten Geen tijd gunnen voor defaecatie Defaecatie uitstellen Onvoldoende vezelrijke voeding Onvoldoende drinken Onvoldoende beweging Geneesmiddelen : aspirine, anti-depressiva, diuretica, ijzerpreparaten, antacida, enz… Obstructie van de darm: gezwellen, poliepen, …

3. Raadgevingen bij obstipatie Ontbijt niet overslaan: vezelrijk, niet vetloos, met een bepaald volume De defaecatiedrang niet uitstellen Tijd nemen voor de toiletgang Voldoende vochtinname Voldoende voedselinname Voldoende vezelrijke voedingsmiddelen Eten op bepaalde tijdstippen Voldoende en regelmatig lichaamsbeweging nemen

Producten met toegevoegde vezels Broodsoorten Prokorn, Physics,Protection, Vitalis, Artipan, sporting brood Koeken met vezels Granenkoeken, Céréal Control+ en Gluco Control, Grany, Wheetabix, Cézemelkoeken,Evergreen, Volkoren petit beurre, volkorenspeculoos Groentensappen+ fruitsap Knorr Vie , fruitsappen + pulp Hero Fruit2day Melkdranken + vezels (inuline) Yoghurt + inuline

Producten met toegevoegde vezels sojadranken inuline graansoorten Tarwezemelen, lijnzaad cornflakes All Branflakes,fruit en fibre (Kellogg’s, Nestlé) granenrepen Kellogg’s, Nestlé, Céréal Vitalinea, Grany Beschuiten, craquotten Heudebert,Parovita, Geroosterd volkorenbrood, 6 granen

Producten met BENEO Beneo = inuline uit de cichoreiwortel Gemaakt in de suikerraffinaderij in Tienen Patent Verschillende producten bevatten Beneo Verschillende broodsoorten Peperkoek Vondelmolen Suiker Ti’Flora, Ti’Calcium Yoptimel, breakfastdrink Chocolade Cavalier,chocopasta “Pur Plaisir”

Werking van Beneo Is inuline = oligofructose Vezel Bevordert de darmwerking Zorgt voor meer volume Zorgt voor een betere Ca-opname Vervangt vetstof Vervangt suiker Levert geen calorieën

Producten met bifidogene bacteriën = prebiotica Voedingsingrediënt dat de ontwikkeling v/d goede darmflora stimuleert Produceren Vit B in onze darm Stimuleren de groei v/d goede bacteriën, Zodat deze de bovenhand krijgen i/d darm Verhoogde bescherming v/h evenwicht in onze darm Yoghurt en yoghurtdranken: Yakult, Actimel, Activia, Bifiene

Andere producten Allerlei soorten haver- of tarwezemelen, lijnzaad. Deze kunnen toegevoegd worden aan: Soep, water Yoghurt Melkdranken Pudding Fruitsap Vlees- en Groentebereidingen Gebak, koekjes

Koeken met zemelen Moeten vezels bevatten Liefst vetarm : max 10 % vet Grootte van de koek is belangrijk voor Kh-aanbreng Kijk naar de hoeveelheid KH per koek Vb: Vitalinea koeken, granenkoeken LU All bran cornflakes of repen Céréal Control + : goede darmwerking Damhert

Vezeltest gisteren at ik: 1.Brood en ontbijtgranen: ontbijt en tussendoor … (grote) sneden donkerbruin brood zoals volkorenbrood, meergranenbrood, roggebrood …(grote) sneden wit brood, rozijnenbrood,suikerbrood, pistolets … volkorenbeschuit of-cracker … kommetjes verzelrijke ontbijtgranen … kommetjes muesli … kommetjes cruesli of krokante muesli … kommetjes cornflakes X 2 = X 1 = X 0.5 = X 11 = X 4 = X 3 =

2.Aardappelen en aardappelvervangers (warme maaltijden) … Porties (210 gram) gekookte aardappelen (100 gr gr. aardappelen = 1 grote of 2 kleine aardappelen) … borden (180 gr) gekookte volkoren deegwaren … klein pak frieten of 1/3 bord (150 gr) … borden (180 gr) gekookte witte deegwaren of rijst 3. Vezelrijke vervangproducten voor vlees … porties “=100 gram) quorn, tofu, tempeh … groentelepels (= 500 gr) peulvruchten (peulvruchten = witte en bruine bonen, linzen…) … een handvol noten 4. Groenten … klein bordje rauwkost (50 gr) … grote groentelepels( 1 lepel = 50 gr) gekookte groenten … glazen groentesap X6 = X5 = X4 = X3 = ----------- X5 = X0.1 = ---------- X1 = X2 =

… muesli-, haver- of granenkoeken … sneetjes peperkoek 5. Fruit … dessertschaaltjes (bessen bv. frambozen, braambessen, rode bessen, … … stukken vers fruit zoals appel, peer, sinaasappelen, banaan, enz… … een handvol gedroogd fruit bv rozijnen,abrikozen, dadels, … glazen fruitsap 6. Tussendoortjes … stukken fruittaart … muesli-, haver- of granenkoeken … sneetjes peperkoek … stuk volkoren speculaas of –rijstwafel TOTAAL : X6 = X3 = X2 = X1 = -------------- X 0.5 = ------------- --------------------

Score van de vezeltest Minder dan 20 punten : om goed in conditie te blijven, moet je minstens 20 punten scoren. EET meer groenten en fruit! Tussen 20 en 30 punten: Je bent op de goede weg. Blijf genoeg groenten en fruit eten en kies voor bruin brood Meer dan 30 punten: Proficiat: je eet ruim voldoende vezels. Denk eraan om ook genoeg water te drinke!

5. Besluit: je kan er zelf iets aan doen !!!! Neem tijd om naar het toilet te gaan !!! Elke dag, omstreeks hetzelfde uur Drinkt voldoende water Neem een voeding met voldoende vezels : groenten, fruit, (kiwi, peer, pruim,…),volkorenprodukten Neem extra vezels Neemt dranken met inuline, bifidobacterieën Ga meer bewegen!!! Sla geen maaltijden over!!! Op nuchter maag een glas lauw water Geweekte, gedroogde pruimen : alles opeten

Besluit van deze voordracht Probeer meer vezels in te schakelen in de voeding : zowel bij het ontbijt, als middagmaal, als avondmaal Ook de tussendoortjes : fruit, kleine zemelkoek Noten brengen ook vezels aan, geen Kh, wel heel wat calorieën

Zijn er nog vragen? Hartelijk dank voor uw aandacht ! Casteele Maria