Watertoets – adviesverlening en toekomstverwachtingen Filip Raymaekers

Watertoets zie ook www.watertoets.be Beoordeling van schadelijke effecten m.b.t. watersysteem bij vergunningen, plannen en programma’s Referentiekader: doelstellingen en beginselen van het decreet integraal waterbeleid (ruimte voor water, brongerichte aanpak,…) Concreet: controle toepassing bestaande (water)wetgeving opleggen van specifieke bijkomende voorwaarden om significante schadelijke effecten te voorkomen, beperken, herstellen of compenseren Richtlijnen voor vergunningen (BVR 20/07/06): wanneer is er schadelijk effect, wanneer advies vragen en aan wie 2

Voorbeelden van bestaande kaders Kwantiteit oppervlaktewater Stedenbouwkundige verordeningen, wetgeving waterwegen en onbevaarbare waterlopen, BW art. 640, codes van goede praktijk Kwaliteit oppervlaktewater Vlarem Kwantiteit grondwater Kwaliteit grondwater Watergebonden natuur Decreet Natuurbehoud en uitvoeringsbesluiten Algemeen Decreet IWB, waterbeheerplannen 3

Opbouw van de richtlijnen voor vergunningverleners De watertoets dekt alle schadelijke effecten af Richtlijnen voor de watertoets verwijzen maximaal naar bestaande (wetgevend) kader Voor de leemten in het bestaande kader: drempels die aangeven vanaf wanneer schade mogelijk is en dus ook een wateradvies van een waterbeheerder nodig is Grootste leemten voor wat betreft impact op de kwantiteit van oppervlaktewater en grondwater: bouwen in overstromingsgebieden, versnellen van de waterafvoer, wijzigen van infiltratie, grondwaterstroming, grondwaterstand,... 4

Voor welke activiteiten RICHTLIJN Verkavelen van gronden, oprichten van constructies aanleggen van verhardingen Gewijzigd overstromingsregime Gewijzigde afstromingshoeveelheid Gewijzigde infiltratie naar het grondwater Gewijzigde grondwaterstroming Opslag of storten van bodemvreemd materiaal Vegetatiewijziging Reliëfwijziging Buffer en infiltratievoorzieningen Puntbronnen (lozingen) Wijziging aantal puntbronnen Winnen van grondwater Wijzigen van bedding of structuur van waterlopen Toename of bestendiging vismigratieknelpunten Migratiebelemmering fauna op oever Gewijzigd afvoergedrag van de waterloop 5

Vorm van de richtlijnen Beslissingsbomen Kaarten Watertoets instrument www.watertoets.be Watertoets geoloket www.agiv.be 6

7 watertoetskaarten Grondwaterstromingsgevoelige gebieden Overstromingsgevoelige gebieden VHA - Waterbeheerders Erosiegevoelige gebieden Infiltratiegevoelige gebieden Hellingenkaart 7 Winterbedkaart (…)

8

Resultaat van de richtlijnen: wanneer schadelijk effect mogelijk en advies vragen Ingreep in overstromingsgevoelig gebied (verkaveling, gebouw, ondergrondse constructie, verhard oppervlak, opslag, reliëfwijziging, buffer/infiltratie-voorziening) Verkaveling met wegenis Daken/verharde oppervlakken groter dan 0,1 ha (in infiltratiegevoelig gebied of afwaterend naar kleine waterloop cat. 2, 3, niet gekl.) of groter dan 1 ha (overal) Omvangrijke ondergrondse constructies: bv. dieper dan 3 m in grondwaterstromingsgevoelig gebied Belangrijke wijzigingen van reliëf of vegetatie Veranderingen aan de structuur van waterlopen 9

Watertoets – criteria adviesverlening = aandachtspunten voor ontwerpen Toepassing van de gewestelijke stedenbouwkundige verordening hemelwater (GSV) en Vlarem voorwaarden Aanleg van wegen, rioleringen en grachten Bouwen in overstromingsgebieden Bouwen langsheen waterlopen Bouwen aan de kust en in gebieden met ondiep verzilt grondwater Uitgravingen en ophogingen Andere 10

Toepassing GSV en Vlarem GSV = minimale voorwaarden www.watertoets.be/bronmaatregel.pdf www.agoria.be/upload/dothepluviotest/Pluvio_test.pdf Scheiding van hemelwater en afvalwater Eerst hergebruiken van hemelwater Dan infiltreren Dan pas bufferen (gemiddelde streefwaarde 250 m3/ha) en vertraagd afvoeren (gem. streefwaarde 20 l/s/ha) Zuivering van verontreinigd hemelwater 11

Scheiding hemelwater en afvalwater minstens tot aan perceelsgrens Geen aansluiting van hemelwater op riolering als er een haalbaar alternatief is (gracht,…) Aansluiten afvalwater i.f.v. zoneringsplannen (evt. IBA) Volgorde: eerst hergebruik, dan infiltratie, dan buffering en vertraagde afvoer van hemelwater Hergebruik: alleen voor dakwater, voorfilters, putvolume i.f.v. maximaal gebruik, verbinding meerdere putten onderaan of via hevel Infiltratie: via waterdoorlatende verhardingen of naar onverharde randzones, niet bij verontreiniging (tankstations, wasplaatsen, laadkaden, mestopslag,…) Bij verontreiniging van hemelwater: KWS afscheider, sedimentvang,… RWA DWA 12

Wegen, rioleringen en grachten Scheiding van hemelwater en afvalwater Prioritair infiltratie van hemelwater Dan buffering (gemiddelde streefwaarde 250 m3/ha) met vertraagde afvoer (gem. streefwaarde 20 l/s/ha) Voorkeur open waterberging (grachten, vijvers, wadi’s,…) Behoud van open grachten 13

Waterdoorlatende verhardingen op waterdoorlatende fundering (parkings, opritten,…) Afwatering van hemelwater prioritair via grachten of onverharde randzones en infiltratiebermen Scheiding van hemelwater en afvalwater, opletten voor foute aansluitingen Opletten voor verontreiniging van hemelwater (tankstations, wasplaatsen, laadkaden,…): KWS afscheider met sedimentvang en coalescentiefilter RWA DWA 14

Gemiddeld grondwaterniveau Drainagegracht Infiltratiegracht Buffer en infiltratiegracht met drempel en vertraagde doorvoer opening B I 15

Burgerlijk Wetboek Art. 640 Inbuizing gracht niet langer dan 5 m Aansluiten lozingen in open trajecten Inbuizing met voldoende ruime doorstroomsectie, min. diam. 400 mm, nieuw bodempeil gelijk aan bestaande peil 5 m 16

Bouwen in overstromingsgebieden Onaanvaardbaar voor nieuwe aansnijdingen Aanvaardbaar binnen bestaande aansnijdingen mits overstromingsvrij bouwen en compensatie van verlies aan ruimte voor water 17

Oorspronkelijk maaiveld Overstromingsniveau Overstroombare woning en kelder Overstroombare stookolietank 18

Oorspronkelijk maaiveld Overstromingsniveau Gevraagde ophoging Te compenseren volume ruimte voor water 19

Oorspronkelijk maaiveld Overstromingsniveau Gevraagde ophoging Overstroombare kruipkelder Restant te compenseren volume ruimte voor water 20

Overstroombare kruipkelder Overstromingsniveau Gevraagde ophoging Overstroombare kruipkelder Restant te compenseren volume ruimte voor water Compensatie o.v.v. afgraving 21

Overstroombare kruipkelder Overstromingsniveau Gevraagde ophoging Overstroombare kruipkelder Restant te compenseren volume ruimte voor water Compensatie o.v.v. vijver Gemiddeld grondwaterpeil 22

Bouwen langsheen geklasseerde onbevaarbare waterlopen (wet 28/12/1967) 23

Laagste kruin of insteek Machtiging van de waterbeheerder vereist voor werken binnen de bedding van een geklasseerde waterloop Laagste kruin of insteek Maximale waterhoogte binnen de bedding Bedding van de waterloop Werken: lozingsconstructie, brug, overwelving, kruising,… Richtlijnen voor machtiging op aanvraag te bekomen bij de waterbeheerder (VMM, provincie, …) 24

Geen vaste constructies binnen de 5m-zone Kruin of insteek 5m 25

Geen ophoging binnen de 5m-zone Niet aanvaardbaar deel van de ophoging 5m 26

Ondergrondse constructies of terrassen in de 5m zone: overrijdbaar met materiaal tot 30T 27

Afsluitingen: 0,75m-1m van de kruin van de waterloop, max hoogte 1,5m Dwarsafsluitingen mogen de toegang tot de werkstrook niet belemmeren en moeten daarom gemakkelijk wegneembaar en terugplaatsbaar zijn max. 1,5 m 0,75 – 1 m 28

Bomen: tussenafstand van minstens 10 meter, op minstens 0,75m van de kruin van de waterloop Min. 10 m 29

Bouwen aan de kust en in gebieden met verzilt grondwater Zandgronden of geulgronden? Diepte grondwatertafel en diepte vanaf waar verzilting optreedt? Prioritair infiltratie van hemelwater Retourbemaling en waterdichte bouwputten Hergebruik van hemelwater maximaliseren 30

31

Verziltingskaart 32

duinen poldersloot zoet grondwater zilt grondwater 33

Werken met gesloten bouwkuip, retourbemaling, infiltratie,… 34

Bemalingen en drainages Vlarem reglementering Meldingsplicht Proefpompingen Bronbemalingen Draineringen Grondwaterwinning < 500 m3/jaar Vergunningplicht Bronbemaling vanaf 500 m3/dag klasse 2, vanaf 2.000 m3/dag klasse 1 Bronbemaling in mijnverzakkingsgebieden Koude-warmtepompen Grondwaterwinning > 500 m3/jaar klasse 2, > 30.000 m3/jaar of > 2.500 m3/dag of > 1.000 m3/dag in duinen/SBZ klasse 1 Irrigatie > 100 ha, drooglegging > 50 ha of > 15 ha in SBZ klasse 1 MER plicht 35

Uitgravingen en ophogingen Verandering van grondwaterstand Verandering van infiltratiecapaciteit Overstromingsgevoelig gebied Verandering van grondwaterstromingspatroon 36

Voorbeeld van schadelijk effect bij ontgraving 37

Conclusies Aandacht voor het natuurlijk watersysteem: Grondwaterstanden Bodemkenmerken Overstroombaarheid Effecten op waterlopen Vermijden, verminderen, herstellen of compenseren van schadelijke effecten op water Vergunningsaanvraag: alle relevante elementen samenvatten om watertoets toe te laten 38

Decreetswijziging 2007 Adviesplicht i.p.v. adviesmogelijkheid Ook voor stedenbouwkundige en planologische attesten Rekening houden met relevante doelstellingen en beginselen in advies en in waterparagraaf i.p.v. alles toetsen Positieve lijst vergunningen en plannen (deel 1) 39

Rekening houden met relevante d&b Ontwerp aanpassing uitvoeringsbesluit (afstemming met decreetswijziging 2007) Adviesplicht Ook voor attesten Rekening houden met relevante d&b Verenigbaarheid alleen met de bindende bepalingen van de waterbeheerplannen Technische correcties beoordelingschema’s Correcties kaart overstromingsgevoelige gebieden Positieve lijsten vergunningen en plannen (deel 2) 40

Vragen voor de toekomst Richtlijnen voor plannen en programma’s Richtlijnen voor adviesverleners Stedenbouwkundige verordening – afstemming buffervolumes en lozingsdebieten – link met infiltratievolumes/oppervlakken Nieuwe versies kaarten Tabel met afvoercoëfficiënten … 41

Begijnenbeek Diest (Speelhofwijk) 15/09/98 42