de Nieuwe PGS 25 Aardgasvulstations   de Nieuwe PGS 25 Aardgasvulstations Erik Büthker 1 december 2009 congres Relevant

Waarom aardgas Voordelen van rijden op aardgas Aardgas is goedkoop Aardgas is schoon Aardgas is veilig Aardgas is stil Is al een realiteit in het buitenland Groeiend aanbod voertuigen Betrouwbaarheid bewezen

Aardgas is volledig duurzaam te produceren uit biogas… Aardgas is schoon... Schoonste brandstof van “well to wheel” op dit moment. T.o.v. reguliere brandstoffen heeft aardgas: 20 % CO2 reductie t.o.v. van benzine 95 % NOX reductie t.o.v. van diesel Geen roet Geen uitstoot kankerverwekkende stoffen Geen benzeen Aardgas is volledig duurzaam te produceren uit biogas…

Luchtkwaliteit

Effecten van luchtkwaliteit

Transitie biogas Aardgas is transitie naar Biogas Dit betekent na aardgas: Biogas winnen uit afval Biogas opwerken naar aardgaskwaliteit Door biogas CO2 neutrale keten Positieve bijdrage aan broeikaseffect Positieve bijdrage aan luchtkwaliteit

Luchtkwaliteit Lokale luchtkwaliteit Broeikasgasemissie Diesel Diesel met Roet- filter Biodiesel Diesel hybride Lokale luchtkwaliteit Benzine LPG Biodiesel gen. 2 Duurzame keuze E95 E85 CNG Biogas Broeikasgasemissie

CNG Net, 100% dochter van Ballast Nedam Realisatie 250 openbare aardgasvulpunten eind 2012 Bouw tankstations in eigen beheer door BNIPM Eigen service organisatie door BN Beheer

Full Service CNG Projecten Financieel Investering aardgasvulstation Afdekken financiële risico's/aanloopverliezen Realisatie Turn key realisatie Vergunningen traject Exploitatie Beheer, onderhoud en certificering Inkoop energie Marketing

Tanken in Nederland 33 aardgasvulstations in Nederland operationeel Ameland 33 aardgasvulstations in Nederland operationeel Heerenveen Steenwijk Zoetermeer Harmelen Rosmalen Bergen op Zoom

Planning 65 stations operationeel eind 2009

Europa Italië Frankrijk Duitsland Zweden Reeds 580.000 voertuigen 560 tankstations 432 miljoen m3 aardgas per jaar Duitsland 2004: 50 tanklocaties 2005: 250 tanklocaties 2006: 700 tanklocaties 2007-2010: >1000 tanklocaties Frankrijk 1 op de 3 nieuwe autobussen is uitgevoerd met aardgas nu al 2500 bussen op aardgas Zweden Uitgebreid netwerk van biomethaan-stations 90% van de bussen rijdt op biogas (biomethaan)

Eigenschappen van aardgas • Aardgas is niet giftig • Aardgas is lichter dan lucht: Als het vrijkomt stijgt het op en ben je het kwijt • Aardgas is moeilijk ontsteekbaar: Door de hoge ontstekingstemperatuur van 640 ºC slecht aan te steken • Aardgas heeft een smal explosie gebied: Tussen de 5% en 15 % gas vermengd met lucht brandbaar. • Aardgas is ruikbaar: Tussen de 0.5 en 0.7 % gas vermengd met lucht alarmerende geur

Eigenschappen van aardgas

Eigenschappen van aardgas • De druk in de tank is afhankelijk van de omgevingstemperatuur • Aardgas wordt getankt onder de condities van 200 bar bij 15 ºC • In de zomer kan de druk in de tank oplopen tot 250 bar.

Eigenschappen van aardgas

Opslag in het voertuig

Opslag in voertuigen

Brandontwikkeling na 3 seconden In geval van brand Brandontwikkeling na 3 seconden Vloeibare brandstof CNG

Brandontwikkeling na 1 minuut In geval van brand Brandontwikkeling na 1 minuut Vloeibare brandstof CNG

Brandontwikkeling na anderhalve minuut In geval van brand Brandontwikkeling na anderhalve minuut Vloeibare brandstof CNG

Tanken is gemakkelijk en veilig Vulsnelheid gelijk aan benzine en diesel Gestandaardiseerde vulkoppeling… over de gehele wereld gelijk Een volledig gesloten vulsysteem… geen geknoei met brandstof Geen transport van aardgas over de weg naar het tankstation… aardgas wordt aangevoerd via het ondergrondse leidingnet

CNG vulaansluiting

De Nieuwe PGS 25 aardgasvulstations

Waarom een update Aansluiten op de Europese ontwikkelingen Toevoeging groen gas in de scope Samenvoegen PGS 25 – PGS 27 (binnen tanken)

Wet- en regelgeving Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen (PGS) Relevante edities: PGS 25: Aardgas - Afleverstations voor motorvoertuigen In oktober 2009 is een nieuwe versie van PGS 25 beschikbaar gekomen. De richtlijn is opgesteld ter vervanging van de PGS 25 uit 2005 en PGS 27 ‘Gecomprimeerd aardgas - installaties voor het inpandig afleveren aan motorvoertuigen‘.  PGS 26: Gecomprimeerd aardgas - Veilig stallen en repareren van motorvoertuigen PGS 27: Gecomprimeerd aardgas - Installaties voor het inpandig afleveren aan motorvoertuigen (PGS 27 is opgenomen in de nieuwe PGS 25 en komt daarmee te vervallen) Activiteiten besluit In het activiteiten besluit wordt verwezen naar de PGS 25 externe risico contouren buffer opslag aflevertoestel

Scope PGS 25 PGS 25 Aardgas – afleverinstallaties voor motorvoertuigen Richtlijn voor de arbeidsveilige, milieuveilige en brandveilige toepassing van installaties voor het afleveren van aardgas aan motorvoertuigen de aardgas-afleverinstallatie is uitsluitend bestemd voor het afleveren van gecomprimeerd aardgas (CNG) en gecomprimeerd biogas aan voertuigen die aardgas als motorbrandstof gebruiken, op een afleverdruk van nominaal 20 MPa (200 bar); Inpandige aflevering is opgenomen niet voor “Thuistankers”, slowfill installaties met een capaciteit kleiner dan 14,5 m3/h

Wet- en regelgeving Afleverinstallaties zijn CE gemarkeerd. Dit houdt in dat de installatie voldoet aan de daarvoor geldende eisen en normen. Onder andere PED, ATEX, OIML etc. De installatie is voorzien van een Verklaring van Ingebruikname welke is afgegeven door een aangewezen keuringsinstelling (AKI) zoals Lloyd’s, KIWA, TÜV. Voor de aardgas-afleverinstallatie is een installatieboek beschikbaar op locatie (bemande stations), bestaande uit een bedrijfshandleiding en een logboek:

Aardgasvulstation

Veiligheidsvoorzieningen

Gevarenzones tankstation

Externe risico contouren Op basis van bufferdruk van 250 bar zijn de volgende risicocontouren (10-6) vastgesteld bij een buffergrootte tot 3.000 lwi : afstand 10 meter bij een buffergrootte van 3.000 tot 5.000 lwi : afstand 15 meter bij een buffergrootte van 5.000 tot 10.000 lwi : afstand 20 meter

Bedrijfshandboek & Logboek Bedrijfshandleiding: Instructie voor het personeel dat de aardgas-afleverinstallatie beheert: (procedure voor in en uit bedrijf nemen, normaal bedrijf en storingen, richtlijnen en aanwijzingen ten aanzien van veiligheidsaspecten, waaronder een noodplan) Voorschriften voor de inspectie en onderhoud Beschrijving van de installatie aan de hand van een tekening beschrijving van de werking van de installatie Logboek: Informatie over uitgevoerde werkzaamheden, onderhoud, keuringen en inspecties. Een plattegrondtekening waarop de installatie met de bijbehorende gevarenzones Officiële documenten

Noodplan De in het noodplan vermelde punten matchen met de eisen die de PGS25 inhoudelijk stelt. Dit noodplan is aangebracht op de compressor behuizing en op de afleverzuil. De verantwoordelijke beheerder zal hierover bij oplevering worden geïnstrueerd.

Keuringen en controles Keuring van ingebruikname (KVI) door NoBo (notified body). Jaarlijkse keuringen volgens tabel (Keurings- en onderhoudsschema aardgas-afleverinstallaties) op 38 onderdelen.

DOOR HEEL NEDERLAND MOGELIJK MAAKT AARDGAS TANKEN DOOR HEEL NEDERLAND MOGELIJK